دید منفی جوانان به مسائل جامعه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

روحیه [[بدبینی|بد ینی]]، یا همان [[بدبینی|منفی نگری]]، بحثی بسیار پردامنه و دقیق است و اگر ما موشکافانه نگاه کنیم، این حالت نه تنها به جوانان [[جمهوری اسلامی و آرمان‌های انقلاب|جامعه اسلامی]] ما محدود نمی‌شود؛ بلکه در همه جوامع و سنین مختلف مشاهده می‌شود؛ حتی شاید بعضی از این منفی نگری‌ها را هم بتوانیم علی‌رغم بار منفی واژه آن، مثبت بدانیم؛ به همین جهت ضروری است که جغرافیای بحث را روشن کنیم تا بدانیم حوزه‌های بد بینی کجاست.

حال برای راحتی ریشه‌یابی منفی نگری و بدبینی، باید دو حوزه بدبینی عقیدتی و بدبینی رفتاری را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

معمولاً افرادی که با [[شناخت خدا|خدا]] ارتباط ندارند مانند [[ماتریالیست‌ها]] به این نوع منفی نگری گرفتار می‌شوند؛ زیرا اینان بر طبق بینش مادی خود جهان را هدفدار نمی‌دانند و به تبع آن برای انسان هدفی ترسیم نمی‌کنند؛ از این رو احساس پوچی و در نهایت [[خودکشی]] در بین افرادی که نگرش مادی دارند بیشتر مشاهده می‌شود.

منظور از این قسم منفی گرائی، زیر سؤال بردن نظام خلقت، اعتراض، و… نیست؛ بلکه چه بسا افراد خداپرست که نگرش مادی ندارند؛ اما از زندگی لذت نبرده و به دیگران به دیده منفی می‌نگرند.

این حالت باعث می‌شود که انسان به نقائص خود بیندیشد و از عیب‌جویی دیگران اجتناب ورزد؛ بنابراین، چنین منفی نگری نه تنها بد نیست بلکه مفید هم است.

این نوع بدبینی غالباً در مواقع بحرانی و در دل‌های افراد سست [[راهکارهای تقویت ایمان|ایمان]] پیدا می‌شود مثل وقتی که فرد به بیماری، فقر، فقدان نزدیکان و… دچار می‌شود و این گرفتاری‌ها را به خدا و عوامل معنوی نسبت می‌دهد. در صورتی که بسیاری از مشکلات را اعمال خود انسان پدیدمی‌آورند مثل واقعه [[جنگ احد]] که در [[قرآن کریم و معرفی اهداف آن|قرآن کریم]] بدان اشاره رفته است و بعضی گمان برند و گفتند که این شکست دلیل به ناحق بودن ماست و اگر به [[ادله عقلی اثبات وحی|وحی]] [[شناخت خدا|خدا]] و آیین حق بود شکست نمی‌خوردیم و… در صورتی که علت شکست [[غرور]]، [[طمع]] و [[نا فرمانی]] آنان بود. این بدبینی از نظر شرعی حرام و گناه کبیره است.<ref>ر. ک. دستغیب، گناهان کبیره.</ref>

دلائل این بدبینی را هم می‌توان:

هرگاه عملی از کسی سر زند که قابل تفسیر صحیح و نادرست باشد و ما آنرا به صورت نادرستی تفسیر کنیم دچار بدبینی به دیگران شده‌ایم. در قرآن از این نوع بدبینی نهی شده‌ایم حتی بعضی از این نوع منفی نگری‌ها را هم گناه دانسته است…<ref>حجرات/۱۲.</ref>؛ البته به این نکته باید توجه داشته باشیم که گاهی [[حقیقت انسان|انسان]] [[انواع اختیار|بی‌اختیار]]، نظر منفی نسبت به دیگران پیدا می‌کند؛ ولی مهم آنست که ما به این گمان منفی ترتیب اثر ندهیم.

تا اینجا متوجه شدیم که بحث منفی نگری دریائی از ظرائف است که مجال بیشتری را می‌طلبد و مختص به یک قشر خاصی یا جامعه مذهبی خاصی نیست؛ بلکه یک اختلال شناختی و رفتاری است که قابل درمان است.

با وجود این به بعضی از عواملی که جوانان براساس آنها به منفی گرائی سوق پیدا کرده‌اند اشاره می‌کنیم:

گاهی عدم تحقیق، کمی اطلاعات و عجله در قضاوت و داوری، انسان را وادار به متهم کردن دیگران و صدور حکم ناصحیح می‌کند. تعجیل، صفتی [[شیطان در قرآن|شیطانی]] است و نتیجه آن هم شیطانی خواهد بود.

گاهی مدرسه و معلمین، خصوصاً معلمینی که قیافه ای مذهبی دارند به گونه ای رفتار کرده‌اند که جوان دچار بدبینی و منفی نگری شده است.

توقع و انتظار بیهوده و بی‌جا نیز باعث منفی نگری می‌شود. هر چه سطح توقع و انتظار بالا باشد احتمال منفی نگری و سرخوردگی بیشتر است؛ زیرا برآورده نشدن این انتظارها از سوی دیگران به تدریج تبدیل به منفی نگری نسبت به افراد می‌شود؛ مثلاً ما انتظار داریم که یک جامعه کامل و سالم اسلامی و برخاسته از [[عدالت اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع)|عدالت]] گریایی و مجری کامل حق انسان‌ها داشته باشیم که یا هیچ عیب و نقصی در کار نباشد یا اگر هم باشد در حدّ بسیار کم. این ایده‌آل گرایی، توقع ما را از مجریان قانون به حد فراوانی افزایش می‌دهد و در صورت نبود یا کمبود مسائل مورد نظر آرمان گرایانه ما به همه بدبین می‌شویم و به منفی بافی رو می‌آوریم.

عدم توانایی تحلیل درست در اتفاقات و مسائلی که در اطراف جوان می‌افتد نیز باعث می‌شود حس منفی نگری در او تقویت شود.

افرادی که خود محور هستند و همه چیز را با مقیاس خود می‌سنجند، اگر رفتاری مخالف آنچه خود می‌پسندد، ببیند، دید منفی نسبت به آن پیدا می‌کند.

گاهی تربیت خانوادگی و رفتارهای حاکم بر خانواده، موقعیت اجتماعی فرهنگی خانواده و… نیز باعث ایجاد منفی نگری می‌شود.

مهم‌ترین عامل بدبینی، فقدان شناخت‌های لازم و صحیح یا وجود شناخت‌های غلطی است که در جوان شکل گرفته است و عدم شناخت یا شناخت غلط مانع از دیدن حقیقت می‌شود و نیافتن حقیقت انسان را به سوی بدبینی می‌کشاند.