پاسخ بدی با خوبی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

در قرآن بر علاوه سفارش به عفو و خوبى نمودن به يك فضيلت عالى‌ترى امر مى‌كند و آن جزا دادن بدى به خوبى مى‌باشد.<ref>محسنى، شيخ محمد آصف، روش جديد اخلاق اسلامى، ص۲۶۳.</ref>

در قرآن نیکی با بدی یکسان نیست<ref>سوره فصلت آیه ۳۴</ref> و گفته شده است بدی را با خوبی دفع کنید: {{قرآن|ترجمه=بدی را با نیکی دفع کن؛ آنگاه کسی که میان تو و میان او دشمنی است، گویی دوستی یکدل می‌گردد.|سوره=فصلت|آیه=۳۴}} مفسران گفته‌اند بدی باید با خصلتی که مقابل آن است دفع شود؛ مثلاً باطل آنان باید با حق دفع شود، نه به باطلی دیگر، و جهل آنان با حلم و بدی‌هایشان با عفو، و همچنین هر بدی آنان با خوبی مناسب آن دفع شود.<ref>ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۷، ص۵۹۴</ref> درباره شأن نزول این آیه آمده است این آیه در شأن ابوسفیان آمد که اول دشمن بود و در دل عداوت داشت با رسول خدا و با مؤمنان و سرانجام دوست شد به برکت حلم رسول الله (ص) و رفق وی و مسلمان گشت‏.<ref>تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، میبدی، ج۸، ص۵۲۷</ref>

در اینکه معنای حسنه چیست اقوال مختلفی وجود دارد. بعضی آن را هر حسنه‌ای دانسته‌اند. [[طبرسی]] در [[تفسیر جوامع الجامع]] آورده است: «برخی از بدی‌ها را که دشمنانت نسبت به تو انجام داده‌اند تو با نیکی پاسخ گو و دفع کن. نیکی در این مورد این است که او را عفو کنی و ببخشی و نیکوتر از آن این است که در برابر بدی او تو نیکی کنی یا مثلاً اگر او بدی تو را گفت تو او را ستایش کنی. هر گاه تو چنین کنی دشمن سرسخت تو دوست صمیمی و با صفا و یک رنگ تو می‌شود.»<ref>ترجمه تفسیر جوامع الجامع، طبرسی، ج۵، ص۴۶۴</ref>

در جاهای دیگر آمده است که سیئات را با حسنات از بین ببر:<ref>{{قرآن|وَیَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ|ترجمه=بدی را با نیکی دفع می‌نمایند|سوره=قصص|آیه=۵۴}} و سوره رعد آیه ۲۲. و سوره مؤمنون آیه ۹۶.</ref> {{قرآن|إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ|ترجمه=زیرا خوبیها بدیها را از میان می‌برد.|سوره=هود|آیه=۱۱۴}} که در اینجا به دو معنا بکار رفته است. یک اینکه سیئات خود انسان از بین برود. و دیگر اینکه بدی‌های دیگران را با حسنات دفع کن و از بین ببر.

مقصود از این آیات نادیده گرفتن بدی و احسان در عوض آن می‌باشد.<ref>تفسیر جوامع الجامع، طبرسی، ج۴، ص۲۷۵</ref> مفسران گفته اند بدی را باید با نیکی تلافی کرد و از بین خوبی‌ها خوبتر آنها را انتخاب کرد. مثل اینکه اگر بدی دشمن به صورت آزار و اذیت است، انسان به آنها احسان کند و منتها درجه طاقت خود را در احسان به ایشان مبذول بدارد، و اگر این مقدار نشد هر چه را که توانست، و اگر آنهم مقدور نبود حداقل از ایشان اعراض کند‏.<ref>ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۵، ص۹۲</ref>

خداوند در قرآن پیامبر(ص) را سفارش به عفو و گذشت می‌کند.<ref>سوره آل عمران آیه ۱۵۹.</ref> و نیز این فضیلت اخلاقی را در آیات زیادی به همه مؤمنان سفارش می‌کند.<ref>سوره بقره آیه ۲۳۷. سوره شوری آیه ۳۷ و ۴۰. سوره نور آیه ۲۲. سوره اعراف آیه۱۹۹. سوره نحل آیه ۱۲۶. سوره بقره آیه ۱۷۸. سوره تغابن آیه ۱۸. سوره نساء آیه ۱۴۹. سوره مزمل آیه ۱۰. سوره قصص آیه ۵۴. سوره جاثیه آیه ۱۴. سوره حجر آیه ۸۵. سوره آل عمران آیه ۱۳۴.</ref>  

 

از خصوصیات پیامبر(ص) در قرآن حسن خلق، نرم‌خو و مهربان بودن اوست.<ref>سوره آل عمران آیه ۱۵۹.</ref> مفسران گفته‌اند پیامبر در مقابل آن همه ناهمواری‌ها و سختی‌های مخالفانش، نسبت به آنها رحيم و مشفق و مهربان بود.<ref>روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ابوالفتوح رازی، ج۵، ص: ۱۲۳.

 

</ref> پیامبر با سجایای اخلاقی و رفتار نیکو با آنها به گفتگو و مباحثه می‌پرداخت.<ref>ترجمه تفسير مجمع البيان، طبرسی، ج۴، ص: ۳۱۴

 

</ref> و جفاى مردم را با نرم‏خويى و عفو و مغفرت مقابله می‌كرد.<ref>ترجمه تفسير الميزان، علامه طباطباایی، ج۴، ص: ۸۷

 

در [[سوره فصلت]] آیه ۳۴ گفته شده که با دفع بدی با خوبی، دشمنی تبدیل به دوستی می‌شود. از این جهت کسانی که دنبال صلح و آشتی در میان انسان‌ها هستند، یکی از بهترین رفتارهایی که می‌توانند داشته باشند این است که در مقابل بدی، بدی نکنند و با رفتار خوب و با گذشت خود، نیکی و خوبی را گسترش دهند. اینجا است که کینه‌ها و عداوت‌ها از بین می‌رود و جای آن را محبت و صمیمیت می‌گیرد.<ref>تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، ج۲۰، ص۲۸۱</ref> [[علامه طباطبایی]] ذیل این آیه می‌فرماید: مراد این است که وقتی تو همه بدیها و باطل‌ها را به بهترین وجه دفع کردی، ناگهان خواهی دید همان دشمنت آن چنان دوست می‌شود که گویی علاوه بر دوستی شفقت هم دارد.»<ref>ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۷، ص۵۹۳</ref>