فرقه‌های شیخیه: تفاوت میان نسخه‌ها

عالمان بزرگی در آذربایجان پیرو شیخ احمد احسائی شدند و مرام او را تبلیغ و ترویج می‌کردند؛ از جمله سه طایفهٔ بزرگ حجة‌الاسلام، ثقة‌الاسلام‌ و خاندان احقاقی.<ref>برنجکار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، قم، مؤسسهٔ فرهنگی طه، ۱۳۸۱، ص۱۷۶-۱۷۷.</ref> شاگردان بزرگ شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی در آذربایجان و سرزمین‌های عربی مشرب خاصی داشتند که با مشرب شیخیهٔ کرمان متفاوت بود: آنان در اصول عقاید پیرو شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی بودند، ولی در فروع احکام مذهبی پیروان خود را به تقلید از مراجع بزرگ مذهب جعفری هدایت می‌کردند.<ref>مدرسی چهاردهی،‌ شيخی‌گری، بابی‌گری از نظر فلسفه تاريخ اجتماع، ص۱۷۵.</ref>

جانشین مامقانی پسر بزرگ او میرزا محمدحسین حجةالاسلام بود که خود از شاگردان سید کاظم رشتی بود. او شخصیتی دانشمند، بلیغ و شجاع بود و در جریان رقابتی که میان او و یکی از مخالفانش، کار به فراخوانده‌شدن آنان به دربار در تهران شد. ناصرالدین شاه از این دو رقیب خواست تا عقاید خود را ابراز کنند تا میان آنان داوری شود.<ref>مدرسی چهاردهی،‌ شيخی‌گری، بابی‌گری از نظر فلسفه تاريخ اجتماع، ص۱۷۷.</ref> میرزا محمدحسین با نگارش کتاب علم المحجة به‌خوبی از عهدهٔ دفاع از عقاید خود برآمد و امر را به نفع خود به‌پایان رساند. او در سال ۱۳۰۳ق در گذشت.<ref>برای اطلاع مفصل درباره‌ٔ این واقعه و نیز دسترسی به متن کتاب علم المحجة ن.ک: ممقانی تبریزی، محمدحسین،‌ علم المحجة (منازعات فکری و فرقه ای شیخیه و متشرعه در تبریز)، به‌کوشش رسول جعفریان، قم، نشر مورخ، ۱۳۹۶ش.</ref>

=== شیخیهٔ احقاقیّه ===

یا احقاقی این گروه از پیروان میرزا محمد باقر اسکویی (۱۲۳۰–۱۳۰۱ق) که از مراجع تقلید و دارای رساله علمیّه بود، پیروی می‌کنند. بدین سبب که اسکویی کتابی به نام «احقاق الحق و ابطال الباطل» در ردّ حاج محمد کریم خان کرمانی نوشت به احقاقی شهرت یافت. این طایفه غالباً در آذربایجان و کربلا و کویت زندگی می‌کنند و آخرین پیشوای ایشان که چند سال قبل وفات کرد آقا شیخ رسول احقاقی بود.<ref>همان، ص۲۶۹.</ref> به نوشته عبدالرسول احقاقی هم اینک مرکز گروه احقاقی کشور کویت است و ریاست آن را تا چندی قبل میرزا حسن احقاقی بر عهده داشت که مرجع فقهی شیخیّه آذربایجان و اسکو به‌شمار می‌رفت و پس از در گذشت وی فرزندش عهده‌دار مسائل شرعی پیروان پدر بود.<ref>ر. ک. قرنان من الاجتهاد و المرجعیَّه فی أسره الاحقاقی، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، رضا برنجکار، ص۱۷۵–۱۷۸.</ref>

* الشیخیه نشأتها و تطورها و مصادر دراستها، سید محمد حسن آل طالقانی.{{پایان پاسخ}}