۱۱٬۹۱۳
ویرایش
کاربر:Rezapour/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه را خالی کرد) برچسب‌ها: خالی کردن واگردانی دستی ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات زندگینامه | |||
| عنوان = میرزا سلامت علی دبیر | |||
| تصویر =MirzaDabeer.jpg | |||
| اندازه تصویر = ۲۵۰px | |||
| توضیح تصویر = | |||
|سرشناسی =مرثیه‌نگار شهیر هند | |||
|نام = میرزا سلامت علی | |||
|نام کامل = میرزا سلامت علی دبیر | |||
|نام مستعار = | |||
|لقب/کنیه = دبیر | |||
|مذهب = شیعه | |||
|شهرت = | |||
|نسب = | |||
|خویشاوندان سرشناس= | |||
|زادروز =۱۸۰۳م | |||
|زادگاه =دهلی هند | |||
|محل زندگی = لکهنو | |||
|وفات = [[۲۹ محرم]] ۱۲۹۲ق([[۱۹ اسفند]] ۱۲۵۳ش) | |||
|شهادت = | |||
|محل دفن = | |||
|تحصیلات = | |||
|محل تحصیل = | |||
|استادان = | |||
|شاگردان = | |||
|آثار =«ابواب المصائب» و مجموعه مرثیه‌های مختلف | |||
|تخصص = شعر | |||
|مهارت = | |||
|پیشه =مداحی اهلبیت | |||
|زمینه فعالیت = | |||
|فعالیت‌ها = | |||
|منصب = | |||
|جوایز = | |||
|وبگاه = | |||
|مرتبط = | |||
}} | |||
'''مرزا سلامت علی دبیر''' (۱۸۰۳-۱۸۷۵م) از شاعران مشهور [[شیعه]] در شبه قاره هند که مرثیه‌های فراوانی درباره [[اهلبیت(ع)]] به‌خصوص [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] به زبان اردو و فارسی سروده است. او در ترویج مرثیه‌گویی نقش بسزایی داشت. دبیر به زبان فارسی و عربی مسلط بود. میرزا دبیر در سن ۷۲ سالگی در [[لکهنو]] از دنیا رفت و در همان شهر دفن شد. | |||
==زندگینامه== | |||
میرزا سلامت علی دبیر فرزند غلامحسن کاغذفروش در [[۱۱ جمادی‌الاول]] سال ۱۲۱۸ق ([[۶ شهریور]] ۱۱۸۲ش) در محله‌ای از نواحی شهر دهلی هندوستان به‌دنیا آمد.<ref>اکبر حیدری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، ص۱۶.</ref> پدرش، او را سلامت علی نام گذاشت.<ref>اکبر حیدری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، ص۱۵.</ref> گفته می‌شود که لقب «دبیر» را استادش میرضمیر به او داده است.<ref>[https://jang.com.pk/news/548554 ڈاکٹر قمر عباس، مرثیه اور انیس و دبیر]، روزنامه جنگ.</ref> | |||
دبیر در کودکی همراه با پدرش از دهلی به [[لکهنو]] آمد و تحصیلات خود را در آن شهر آغاز کرد<ref>مرزا سلامت علی دبیر حیات اور کارنامے۔ مرزا محمد زماں آزرده۔ ۵۴ص.</ref> و علوم مختلف مانند ادبیات عرب، منطق، فلسفه، فقه، تفسیر، حکمت و حدیث را آموخت.<ref>اکبر حیدری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، ص۱۶.</ref> مولانا غلام ضامن، مولوی میرزا کاظم علی (شاگرد غفران مآب)، مولوی فداعلی اخباری و ملا مهدی مازندرانی از استادان دبیر بودند.<ref>اکبر حیدری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، ص۱۶-۱۷.</ref> | |||
به‌گفته برخی محققان، او از سن ۱۲ سالگی مرثیه‌گفتن را آغاز نمود.<ref>مرزا محمد زماں آزرده، مرزا سلامت علی دبیر حیات اور کارنامے، ص۱۷.</ref> دبیر را خوش‌اخلاق و مهمان‌نواز دانسته‌اند.<ref>سید افضل حسین ثابت رضوی لکهنوی، حیات دبیر، ۱۹۱۵م، ص۵۸.</ref> | |||
او به زبان فارسی و عربی تسلط داشت و به زبان فارسی نیز شعر سروده است. دبیر هم‌عصر میر انیس بوده و سه ماه بعد از وفات او در [[۲۹ محرم]] ۱۲۹۲ق مطابق [[۱۹ اسفند]] ۱۲۵۳ش در سن ۷۲ سالگی در لکهنو درگذشت و در خانهٔ خود دفن شد.<ref>اکبر حیدری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، ص۲۲</ref> | |||
==دبیر و انیس== | |||
[[پرونده:QabreDabeer.jpg|200px|بندانگشتی|سنگ روی قبر میرزا دبیر]] | |||
به‌گفته محققان، میرزا دبیر و میر انیس، هر دو هم‌عصر بودند و به مرثیه‌نگاری شهرت دارند، به‌همین دلیل در تاریخ ادبیات زبان اردو این دو شاعر با یکدیگر مقایسه و کتاب‌های متعددی نیز در این باره نوشته شده‌اند.<ref>اکبر حیدری کشمیری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، اردو پبلشرز نظیر آباد لکهنؤ ۱۹۷۶م.</ref> هر دو طرفداران خاصی داشتند که دبیری‌ها و انیسی‌ها گفته می‌شدند و طبق نقل، لکهنو به دو دست تقسیم می‌شده است.<ref>اکبر حیدری کشمیری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، اردو پبلشرز نظیر آباد لکهنؤ ۱۹۷۶ء.</ref> گفته می‌شود که دبیر زودتر از انیس، مرثیه‌خوانی را شروع کرده است. در کتاب فسانه عجائب که در سال ۱۲۴۰ق به چاپ رسیده، اسم دبیر به‌عنوان مرثیه‌نگار دیده می‌شود و آن زمان انیس در فیض‌آباد بوده و در سال ۱۲۵۸ق وارد لکهنو شده است.<ref>شبلی نعمانی، [https://www.rekhta.org/articles/meer-anees-aur-mirza-dabeer-ka-muwaazna-shibli-nomani-articles?lang=ur میر انیس اور مرزا دبیر کا موازنه]، ماخوذ از کتاب موازنه انیس و دبیر.</ref> طبق نقل یکی از محققان، انیس می‌گوید زمانی که من در لکهنو، مرثیه خواندن شروع کردم دو نفر معروف بودند یکی «میرمداری صاحب جوپار» و دومی میرزا سلامت علی دبیر.<ref>شبلی نعمانی، [https://www.rekhta.org/articles/meer-anees-aur-mirza-dabeer-ka-muwaazna-shibli-nomani-articles?lang=ur میر انیس اور مرزا دبیر کا موازنه]، ماخوذ از کتاب موازنه انیس و دبیر.</ref> | |||
به‌گفته شبلی نعمانی تفاوت در کلام این دو شاعر هم‌عصر در این است که تعداد اشعار دبیر بیشتر از انیس است.<ref>شبلی نعمانی، [https://www.rekhta.org/articles/meer-anees-aur-mirza-dabeer-ka-muwaazna-shibli-nomani-articles?lang=ur میر انیس اور مرزا دبیر کا موازنه]، ماخوذ از کتاب موازنه انیس و دبیر.</ref> | |||
اشعار انیس نسبت به دبیر، سلیس و روان هستند<ref>شبلی نعمانی، [https://www.rekhta.org/articles/meer-anees-aur-mirza-dabeer-ka-muwaazna-shibli-nomani-articles?lang=ur میر انیس اور مرزا دبیر کا موازنه]، ماخوذ از کتاب موازنه انیس و دبیر.</ref> و کلام دبیر مشتمل بر فصاحت و بلاغت است.<ref>شبلی نعمانی، [https://www.rekhta.org/articles/meer-anees-aur-mirza-dabeer-ka-muwaazna-shibli-nomani-articles?lang=ur میر انیس اور مرزا دبیر کا موازنه]، ماخوذ از کتاب موازنه انیس و دبیر.</ref> | |||
یکی دیگر از فرق‌ها، ثقیل و غریب‌بودن واژه‌های دبیر نسبت به انیس ذکر شده است.<ref>شبلی نعمانی، [https://www.rekhta.org/articles/meer-anees-aur-mirza-dabeer-ka-muwaazna-shibli-nomani-articles?lang=ur میر انیس اور مرزا دبیر کا موازنه]، ماخوذ از کتاب موازنه انیس و دبیر.</ref> تعقید، تشبیه و استعاره از محاسن کلام دبیر شمرده‌شده‌اند.<ref>شبلی نعمانی، [https://www.rekhta.org/articles/meer-anees-aur-mirza-dabeer-ka-muwaazna-shibli-nomani-articles?lang=ur میر انیس اور مرزا دبیر کا موازنه]، ماخوذ از کتاب موازنه انیس و دبیر.</ref> | |||
درباره دبیر و انیس یک همایش در لندن با عنوان «نقش انیس و دبیر در ادبیات اردو» توسط انیس و دبیر آکادمی لندن برگزار شد و ادبا و دانشمندان پاکستان، هند و کشورهای مختلف در آن شرکت کردند. در سال ۲۰۰۹م در کراچی پاکستان نیز همایشی برای این دو مرثیه‌نگار شبه قاره برگزار شد. | |||
==شعر و مرثیه‌خوانی== | |||
دبیر از کودکی به شعر گفتن علاقه داشت.<ref>اکبر حیدری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، ص۱۶.</ref> او شاعری را از استاد خودش «میر مظفرضمیر» یکی از مرثیه‌نگاران شهیر لکهنو آموخت.<ref>[https://jang.com.pk/news/548554 ڈاکٹر قمر عباس، مرثیه اور انیس و دبیر] روزنامه جنگ.</ref> دبیر در موضوعات مختلف شعر می‌سرود ولی شهرت وی به مرثیه‌سرایی است و بیشتر اشعار وی درباره [[واقعه کربلا]] است. | |||
برخی گفته‌اند که دبیر سه دیوان اشعار داشته که چاپ نشدند و یک یا دو دیوان در یک آتش‌سوزی ازبین رفتند.<ref>اکبر حیدری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، ص۱۹.</ref> | |||
درباره تعداد مرثیه‌های دبیر تعداد مختلفی گفته شده است.<ref>[http://naatkainaat.org/index.php/%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A7_%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%DB%81_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%B1_%D8%B4%D9%81%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C شفقت رضوی، دبیر کا نعتیه کلام]، سایت نعت کائنات.</ref> او علاوه بر صدها مرثیه، مجموعه بزرگی از سلام، شعر، نوحه، رباعی، قطعه، غزل و مثنوی را نیز به جای گذاشته است.<ref>[http://naatkainaat.org/index.php/%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A7_%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%DB%81_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%B1_%D8%B4%D9%81%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C شفقت رضوی، دبیر کا نعتیه کلام]، سایت نعت کائنات.</ref> | |||
گفته می‌شود که دبیر یک نظمی را نیز نگاشته که در آن از حروف نقطه‌دار استفاده نشده است و از اول تا آخر شعر تمام حروف بدون نقطه هستند.<ref>[http://naatkainaat.org/index.php/%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A7_%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%DB%81_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%B1_%D8%B4%D9%81%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C شفقت رضوی، دبیر کا نعتیه کلام]، سایت نعت کائنات.</ref> همچنین رباعی، قطعه و غزل نیز از وی نقل شده است. | |||
از وی در موضوعات مختلف بیش از ۱۳۰۰رباعی جمع آوری شده است.<ref>[http://naatkainaat.org/index.php/%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A7_%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%DB%81_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%B1_%D8%B4%D9%81%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C پروفیسر شفقت رضوی، دبیر کا نعتیه کلام]، نعت کائنات ویب سائٹ</ref> در مثنویات ۳۳۱۶ شعر جمع‌آوری شده که در مدح اهلبیت(ع) سروده شده‌اند.<ref>[http://naatkainaat.org/index.php/%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A7_%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%DB%81_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%B1_%D8%B4%D9%81%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C شفقت رضوی، دبیر کا نعتیه کلام]، سایت نعت کائنات.</ref> | |||
به‌گفته یکی از محققان، دبیر کتابی تحت عنوان «ابواب المصائب» دارد که درباره قصه [[یوسف (پیامبر)|حضرت یوسف]] از قرآن ذکر شده و مصائب و آلام وی با مصائب امام حسین(ع) مقایسه شده است.<ref>[http://naatkainaat.org/index.php/%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A7_%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%DB%81_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%B1_%D8%B4%D9%81%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C پروفیسر شفقت رضوی، دبیر کا نعتیه کلام]، سایت نعت کائنات.</ref> | |||
[[پرونده:Tomb of Dabeer.jpg|200px|بندانگشتی|مقبره میرزا سلامت علی دبیر]] | |||
[[پرونده:DaftarMatam20(dabeer).jpg|200px|بندانگشتی|دفتر ماتم جلد ۲۰]]گفته می‌شود که خیال‌پردازی‌های دبیر فوق‌العاده بوده و در استعارات و اختراع تشبیهات، مهارت زیادی داشته است.<ref>مسیح الزمان، اردو مرثیے کا ارتقاء، ص۳۰۱-۳۰۲.</ref> در اشعار وی، صنایع و بدایع نیز زیاد یافت می‌شود.<ref>مسیح الزمان، اردو مرثیے کا ارتقاء ص۳۶۰.</ref> یکی دیگر از ویژگی‌های اشعار دبیر، استفاده روایات در شعر بیان شده است.<ref>مسیح الزمان، اردو مرثیے کا ارتقاء ص۳۶۰.</ref> | |||
گفته می‌شود که دبیر احساسات را طوری بیان می‌کرد که خنجر بر کسی وارد می‌شد و درد را شنونده احساس می‌کرد.<ref>مرزا محمد زماں آزرده، مرزا سلامت علی دبیر حیات اور کارنامے، ص۲۴۶.</ref> درباره واقعه‌نگاری دبیر هم گفته شده است که او واقعه را با واژه‌های سخت و دلخراش بیان می‌کرد.<ref>مولوی چودهری سید نظیر الحسن فوق مهابنی،المیزان، مطبع فیض عام علی گره ۱۹۱۴ء۔ ص۲۷۱</ref> | |||
==آثار== | |||
میرزا دبیر کتابی را تألیف نمود و بقیه، مجموعه اشعاری است که او سروده است. | |||
{{ستون|۳}} | |||
*نادرات مرزا دبیر | |||
*دفتر ماتم ۲۰ جلد<ref>اکبر حیدری، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، ص۱۰.</ref> | |||
*دیوان دبیر | |||
*مرزا دبیر کا مرثیه | |||
*مصحف فارسی۔ مجموعه کلام فارسی | |||
*مرثیه مرزا دبیر دو جلد | |||
*رباعیات دبیر۔ سید سرفراز حسین | |||
*ابوب المصائب؛ دبیر کی نثری تالیف هے۔ | |||
*سبع مثانی | |||
*سلک سلام دبیر۔ مجموعه اشعار هے جسے سید تقی عابدی نے مرتب کیا هے۔ | |||
{{پایان}} | |||
==اشعار فارسی== | |||
اشعار فارسی میرزا دبیر را سید تقی عابدی تحت عنوان «مصحف فارسی مرزا دبیر» گردآوری کرده است که در آن ۳۹ رباعی، ۷ قطعه، ۲ سلام، ۲۰ مخمسات و ۳ مسدسات ذکر شده‌اند. سه مسدسات وی «در یگانه دریائی مجمع البحرین--- بخون طپیده کرب و بلا امام حسین»، این ۴۷ بند دارد | |||
و «بلند مرتبه شاهی ز صدر زین افتاد---اگر غلط نکنم عرش بر زمین افتاد» این ۲۳ بند دارد و «بی ادب پا منه اینجا که عجب درگاهی است--- سجده گاه ملک روضه شاهنشاهی ست.» ۲۰ بند دارد.<ref>عابدی، سید تقی، مصحف فارسی مرزا دبیر،</ref> | |||
نمونه‌ای از اشعار وی | |||
{{شعر۲ | |||
|استجب عنی دعائی یا امیرالمومنین|للحسین ارحم علینا یا اامام المتقین | |||
|ای خوشا طالع که باشد زایرت این کمترین|زایران روضه‌ات را برد ز خلد برین | |||
|میرسد آواز طبتم فادخلوها خالدین|}} | |||
درجای دیگری می‌گوید:<ref>سید تقی عابدی، [https://www.rekhta.org/ebooks/mushaf-e-farsi-mirza-dabeer-mirza-salaamat-ali-dabeer-taqi-abedi-ebooks?lang=ur مصحف فارسی میرزا دبیر].</ref> | |||
{{شعر۲ | |||
|موسی آنجا بعصا آمد و دربانی کرد|جبرئیل از پر خود مروحه جنبانی کرد | |||
|چشم یعقوب ازین قبره نورانی کرد|ایزد از آیه تطهیر ثنا خوانی کرد | |||
|بی ادب پا منه اینجا عجب درگاهی است|سجده گاه ملک روضه شاهنشاهی است}} | |||
==تک‌نگاری== | |||
دربارهٔ دبیر و شعر او، کتاب‌های فراوانی نوشته شده که برخی از آن‌ها عبارتند: | |||
{{ستون|۳}} | |||
*موازنهِ انیس و دبیر (مولانا شبلی نعمانی) | |||
*انیس و دبیر (ڈاکٹر گوپی چند نارنگ) | |||
*مجتهد نظم مرزا دبیر (ڈاکٹر سید تقی عابدی) | |||
*مرزا سلامت علی دبیر (ایلڈر ۔اے۔مینیو)(انگریزی میں) | |||
*شمس الضحی مولوی صفدر حسین | |||
*ماه کامل حضرت مهذب کالم | |||
*شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، اکبر حیدری کشمیری | |||
*مرزا سلامت علی، حیات اور کارنامے۔ مرزا محمد زماں آزرده | |||
*انیس و دبیر حیات و خدمات۔ صدیق الرحمن قدوائی | |||
*حیات دبیر دو جلدیں۔ سید افضل حسین ثابت | |||
*مجتهد نظم مرزا دبیر۔ سید تقی عابدی. | |||
{{پایان}} | |||
==جستارهای وابسته== | |||
[[میر انیس]] | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس۲}} | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | |||
*حیدری کشمیری، اکبر، شاعر اعظم مرزا سلامت علی دبیر، اردو پبلشرز نظیر آباد لکهنؤ ۱۹۷۶م. | |||
*سید افضل حسین ثابت رضوی لکهنوی، حیات دبیر، جارج سٹیم پریس لاهور، ۱۹۱۵م. | |||
*شبلی نعمانی، موازنه انیس و دبیر انوار المطابع لکهنو | |||
*[http://naatkainaat.org/index.php/%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A7_%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%DB%81_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%B1_%D8%B4%D9%81%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C شفقت رضوی، دبیر کا نعتیه کلام]، سایت نعت کائنات. | |||
*عابدی، سید تقی، مصحف فارسی مرزا دبیر، شاهد پبلیکیشنز دهلی نو، ۲۰۰۵م. | |||
*مسیح الزمان، اردو مرثیے کا ارتقاء | |||
*مرزا محمد زماں آزرده، مرزا سلامت علی دبیر حیات اور کارنامے، مرزا پبلیکیشنز، کشمیر، ۱۹۸۵م. | |||
*مولوی چودهری سید نظیر الحسن فوق مهابنی،المیزان، مطبع فیض عام علی گڑه ۱۹۱۴م. | |||
*[https://jang.com.pk/news/548554 دکتر قمر عباس، مرثیه اور انیس و دبیر] روزنامه جنگ، درج مطلب: سبتامبر ۲۰۱۸، بازدید: ۱۸ ژانویه ۲۰۲۳م. | |||
{{پایان}} | |||
[[ur:مرزا سلامت علی دبیر]] | |||
{{مرثیه سرایان عاشورا}} | |||
{{شبه قاره هند}} | |||
{{شاعران شیعه}} | |||
[[رده:شاعران اهل هند]] | |||
[[رده:شاعران شیعه هند]] | |||
[[رده:مدفونان در هند]] | |||
[[رده:مرثیه‌سرایان عاشورا قرن ۱۳ (قمری)]] | |||
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||