|
|
(۱۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش}}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
خط ۵: |
خط ۴: |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| | برخی عربهای زمان جاهلیت سنتی داشتند که در مواقعی مانند زمان [[احرام]]، از در اصلی خانه، وارد نشده و از پشت خانه وارد میشدند. [[قرآن]] در آیه ۱۸۹ [[سوره بقره]] با این سنت مقابله کرده و آن را نیک ندانست. خداوند در این آیه،مردم را دعوت کرد که بهجای این سنت، [[تقوا]] پیشه کنند که درستی و نیکی همان کسب تقوا است. برخی مفسران از این آیه استفاده کردند که کارها باید بر همان راه و روش خود انجام شوند و نیازی نیست در قالب سنت و عرف و … سختی نادرست در زندگی ایجاد کرد. |
|
| |
|
| == سنت وارد نشدن از درب اصلی == | | == متن و ترجمه آیه == |
| از برخى روايات نقلهای تاریخی و حدیثی بهدست میآید كه عرب جاهلى در برخی اوقات مانند ناكامى در یک امر از پشتِ خانه وارد مىشدند. دليل اين كار نيز تطير بود. این افراد گويا براى ارائه ناكامى و عدم توان در انجام كار بهصورت طبيعى بوده است. این رسم یاد شده به افراد در حال احرام نیز وجود داشت، اما اين رسم ياد شده در حال احرام، مخصوص به گروه خاصى از عرب جاهلى بود يا عموميت میان همه عربها داشته، اختلاف وجود دارد. در برخى روايات، اين رسم به انصار نسبت داده شده است،[30] اما در بعضى ديگر از روايات، تصريح شده كه انصار و ساير عرب چنين رسمى داشتند[31] بنابراين به نظر مى رسد ذكر نام انصار و تأكيد بر نسبت دادن اين رسم به آنان، يا از باب ذكر نمونه است، و يا به لحاظ رايج تر بودن اين رسم در ميان آنان، هر چند در اين گونه موارد، نقش رقابت هاى انصار و مهاجر و تلاش در بد نام كردن چهره رقيب در عصر پيامبر(صلى الله عليه وآله)، به ويژه پس از آن را نبايد از نظر دور داشت.<ref>«[https://lib.eshia.ir/10265/7/4/%22%D9%88%D9%8E_%D9%84%D9%8E%D9%8A%D9%92%D8%B3%D9%8E_%D8%A7%D9%84%D9%92%D8%A8%D9%90%D8%B1%D9%91%D9%8F_%D8%A8%D9%90%D8%A3%D9%8E%D9%86%D9%92_%D8%AA%D9%8E%D8%A3%D9%92%D8%AA%D9%8F%D9%88%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D9%92%D8%A8%D9%8F%D9%8A%D9%8F%D9%88%D8%AA%D9%8E_%D9%85%D9%90%D9%86%D9%92_%D8%B8%D9%8F%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D9%90%D9%87%D8%A7_%D9%88%D9%8E_%D9%84%D9%83%D9%90%D9%86%D9%91%D9%8E_%D8%A7%D9%84%D9%92%D8%A8%D9%90%D8%B1%D9%91%D9%8E_%D9%85%D9%8E%D9%86%D9%90_%D8%A7%D8%AA%D9%91%D9%8E%D9%82%D9%89_%D9%88%D9%8E_%D8%A3%D9%92%D8%AA%D9%8F%D9%88%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D9%92%D8%A8%D9%8F%D9%8A%D9%8F%D9%88%D8%AA%D9%8E_%D9%85%D9%90%D9%86%D9%92_%D8%A3%D9%8E%D8%A8%D9%92%D9%88%D8%A7%D8%A8%D9%90%D9%87%22#_ftn1 عبادت هاى جاهلى از منظر قرآن]» محمدرضا جبّارى</ref>
| | {{قرآن بزرگ|وَلَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلٰکِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَیٰ ۗ وَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ |
| | | سوره = بقره |
| | | آیه = ۱۸۹ |
| | | ترجمه = و نیکی آن نیست که از پشت خانهها به درون آنها درآیید بلکه (حقیقت) نیکی (از آن) کسی است که پرهیزگاری ورزد و به خانهها از در درآیید، و از خداوند پروا کنید باشد که رستگار گردید |
| | }} |
|
| |
|
| == متن و ترجمه آیه == | | == سنت وارد نشدن از درب اصلی و شأن نزول آیه == |
| (لَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَ لکِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقی وَ أْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها…)<ref>سورهٔ بقره (2)، آیهٔ 189.</ref> | | در زمان جاهلیت، مردم در برخی اوقات خاص، از درِ اصلی خانه، وارد نمیشدند، بلکه از پشت خانه وارد و خارج میشدند. برای نمونه زمانی که در کاری ناکام میگشتند، از پشتِ خانه وارد میشدند و دلیل آن نیز [[خرافات از دیدگاه قرآن|تطیر]] (فال بد زدن) بود. این عمل، برای ارائه ناکامی و عدم توان در انجام کار بهصورت طبیعی بوده است. این رسم برای افراد در حال احرام نیز وجود داشت. با اینکه برخی این رسم را به انصار اختصاص دادهاند ولی از روایات و نقلهای دیگر بر میآید که این رسم عمومیت میان همه عربها داشته است.<ref>«[https://lib.eshia.ir/10265/7/4/%22وَ_لَيْسَ_الْبِرُّ_بِأَنْ_تَأْتُوا_الْبُيُوتَ_مِنْ_ظُهُورِها_وَ_لكِنَّ_الْبِرَّ_مَنِ_اتَّقى_وَ_أْتُوا_الْبُيُوتَ_مِنْ_أَبْوابِه%22#_ftn1 عبادتهای جاهلی از منظر قرآن]» محمدرضا جبّاری</ref> البته [[قریش]] از این رسم در حالت احرام، استثناء بوده و در حالت احرام نیز از درب اصلی خانه وارد میشدند.<ref name=":0"/> |
|
| |
|
| == شأن نزول ==
| | نقل شده فردی از انصار که از حج برگشته بود، از درب اصلی وارد خانه شد و قصد تمسخر این رسم را داشت.<ref name=":0"/> در این هنگام، این آیه نازل شد. برخی منابع اهلسنت شأن نزولی برای این آیه نقل کردهاند که فردی از انصار به نام قُطْبَةُ بن عامر الأنصاری، همراه پیامبر بود و در حال احرام به همراه پیامبر از درب اصلی خارج شد، دیگران او را ملامت کردند (پیامبر را ملامت نکردند؛ زیرا این سنت شامل قریش نمیشد) و به پیامبر نیز این گلایه را گفتند. فرد انصاری علت عمل خود را تبعیت از پیامبر دانست. در این هنگام، این آیه نازل شد.<ref name=":0">واحدی، أسباب نزول القرآن، ص۵۶-۵۷.</ref> |
| كانت الأنصار إذا حجوا فجاءوا لا يدخلون من أبواب بيوتهم و لكن من ظهورها، فجاء رجل فدخل من قِبَلِ باب، فكأنه عير بذلك، فنزلت هذه الآية. رواه البخاري عن أبي الوليد. «100»- أخبرنا أبو بكر التميمي، حدَّثنا أبو الشيخ، حدَّثنا أبو يحيى الرازي، حدَّثنا سهل بن عُبيد، حدَّثنا عبيدة، عن الأعمش، عن أبي سفيان، عن جابر قال:كانت قريش تدعى الحُمُس، و كانوا يدخلون من الأبواب في الإحرام، و كانت الأنصار و سائر العرب لا يدخلون من باب في الإحرام، فبينما رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و سلم، في بستان إذ خرج من بابه، و خرج معه قُطْبَةُ بن عامر الأنصاري، فقالوا یا رسول اللَّه: إن قطبة بن عامر رجل فاجر، و إنه خرج معك من الباب. فقال له: ما حملك على ما صنعت؟ قال: رأيتك فعلته ففعلت كما فعلت، فقال: إني أَحْمِسيّ، قال: فإن ديني دينُك، فأنزل اللَّه وَ لَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِها<ref> أسباب نزول القرآن (الواحدي)، ص: 56-۵۷.</ref>
| |
|
| |
|
| == معنای آیه == | | == معنای آیه == |
| معنای لفظی و ظاهری این آیه، با توجه به معنای وضعی واژههای به کار رفته و نیز سیاِ آیه که در بارهٔ حج نازل شده، این است که:
| | خداوند در این آیه، این سنت را منع کرده و تأکید دارد که مردم به فکر تقوا باشند و این نوع سنتها را رها کنند. [[امام باقر(ع)]] آیه را چنین معنا کرده که کارها را بر همان طریقه خودش انجام دهید.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۱–۲، ص۵۰۸، ذیل آیهٔ ۱۸۹ سورهٔ بقره.</ref> در روایت دیگری نقل شده که آلمحمد، درها به سمت خدواند هستند.<ref>تفسیر عیاشی، ج۱، ص۱۰۵، ذیل آیهٔ ۱۸۹، سورهٔ بقره.</ref> براساس این روایات، اهلبیت(ع) درهایی دانسته شدهاند، که با ورود بر آنها، میتوان به بارگاه الهی راه یافت و مراجعه کردن به دیگران، بیراهه رفتن است. |
| نیکی آن نیست که از پشتِ خانهها درآیید؛ بلکه نیکی آن است که کسی تقوا پیشه کند و به خانهها از درِ]ورودی[ آنها درآید.
| |
| در زمان جاهلیت، مردم هنگامی که برای حج احرام میبستند، از درِ خانه وارد نمیشدند; بلکه دیوار پشت خانه را سوراخ میکردند و از طریق آن وارد و خارج میشدند. خداوند در این آیه، آنها را از این کار منع کرد. بنا بر این، هر کس به لغت عرب آشنا باشد و شأن نزول آیه را نیز بداند، معنای ظاهری این آیه را میفهمد.
| |
| امّا ملاحظه میکنیم که در روایات، برای این آیه معانی دیگری ذکر شده است که هیچکدام مدلول لفظی آیه نیست; ولی ممکن است با تأمل در آیه به این معانی برسیم. در روایتی که از امام باقر(علیه السلام) نقل شده، آیه را چنین معنا کرده است:(یعنی اَن یأتی الامر من وجهها ایّ الامور کان)<ref>ر.ک.: طبرسی، مجمع البیان، مجلد 1 ـ 2، ص 508، ذیل آیه ی 189 سوره ی بقره.</ref>
| |
| یعنی گر چه آیه در مورد حج است و راه ورود و خروج از خانه، ولی در دل خود معنایی عمیقتر دارد و آن این است که هر کاری که میخواهید انجام دهید، از راه معقول آن وارد شوید. در روایت دیگری که آن هم از امام باقر(علیه السلام) نقل شده، آمده است:
| |
| (آل محمد(صلی الله علیه وآله)ابواب اللّه و سبیله)<ref>ر.ک.: تفسیر عیاشی، ج 1، ص 105، ذیل آیه ی 189، سوره ی بقره.</ref>
| |
| اهل بیت ابوابی هستند که با ورود بر آنها، میتوانید به بارگاه الهی راه یابید. یعنی با وجود اهل بیت، مراجعه کردن به دیگران، بی راهه رفتن است و مانند آن است که شما از درِ ورودی خانه که برای این کار تعبیه شده است وارد نشوید و دیوار پشت خانه را سوراخ کنید و از آن راه به خانه وارد شوید.
| |
| ملاحظه میکنید که در روایات نخست، در معنای ظاهری آیه توسعه داده شده است. به این صورت که گرچه آیه در موردی خاص است، امّا پشتوانه ی آن، معنایی کلی تر است و آن این که، برای هر کاری باید از راهش وارد شد. با این معنا، مدلول ظاهری آیه، خود مصداقی از این معنای کلّی است و نیز روایت دوم بیانگر مصداقی از این معنای کلی است.
| |
| | |
| روى العيّاشيّ و البرقيّ بالإسناد إلى جابر بن يزيد الجعفي عن الإمام أبي جعفر الباقر عليه السّلام في قوله تعالى: وَ لَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقى وَ أْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوابِها. قال: «يعني أن يأتي الأمر من وجهه، أيّ الأمور كان»[2].
| |
|
| |
|
| و قال بعضهم: هذا مثل ضربه اللّه لهم: وَ أْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوابِها أي و أتوا البرّ من وجهه الّذي أمر اللّه به و رغّب فيه. قال الشيخ: و هو وجه حسن[3]. فلتجري الأمور على استقامتها المعروفة، و على سبيل الطاعة لأوامره تعالى في جميع الشئون.
| |
| == منابع == | | == منابع == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس|۲}} |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن |
| | شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ =معارف قرآنی |
| | شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ = |
| | شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه =شد | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر =شد | | | تغییر مسیر = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی نویسنده = | | | بازبینی نویسنده = |
| | بازبینی = | | | بازبینی =شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |