|
|
| (۱۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| | {{سوال}} |
| | در حدیثی نقل شده است؛ عده‌ای از اهل خراسان برای دیدار امام رضا(ع) رفتند و گفتند ما شیعه‌ایم. حضرت اجازه ملاقات ندادند. تا بعد از دو ماه گفتند: ما محبیم و حضرت اجازه ملاقات دادند. اعتبار و مفهوم این حدیث چگونه است؟ |
| | {{پایان سوال}} |
| | {{پاسخ}} |
| | '''روایت درخواست ملاقات اهل خراسان با امام رضا(ع)''' به دلیل نقل بدون سند در کتاب [[المناقب]]، مجهول بودن برخی راویان در کتاب [[الاحتجاج طبرسی]] و مخالفت محتوا با سیره عملی [[اهل‌بیت]] معتبر نیست. در این روایت برخی از [[شیعیان]] به عنوان شیعه [[امام‌علی(ع)]] درخواست ملاقات با [[امام رضا(ع)]] را دارند. امام رضا(ع) در ابتدا با درخواست ایشان مخالفت می‌کنند اما پس از دو ماه اجازه ملاقات می‌دهند و به ایشان می‌فرمایند؛ شما شیعه علی نیستید بلکه دوستدار و محب او هستید. |
|
| |
|
|
| |
|
| | == درخواست ملاقات با امام رضا(ع) == |
| | [[محمد بن علی ابن شهر آشوب]] و [[احمد بن علی طبرسی]] از محدثان شیعه در قرن ۶ قمری در کتاب «[[مناقب آل ابی‌طالب]]» و «[[الاحتجاج]]» روایتی از [[امام حسن عسکری(ع)]] نقل کرده‌اند که امام فرمود: |
|
| |
|
| سؤال: " آيا اين حديث معتبر است: عده از اهل خراسان ـآمدند حضرت رضا(ع) رو ببينند و گفتند شيعه ايم حضرت راهشون ندادند تا بعد دو ماه گفتند: محبيم حضرت اجازه دادند من هر چي گشتم در منابع معتبر نيافتم تنها در دو جا قريب به اين مضمون بود ۱) بحارالانوار:(آنهم از امام عسكري(ع)+اين روايت در احتجاج هم ظاهرا نيست) ج، الإحتجاج بِالْإِسْنَادِ إِلَى أَبِي مُحَمَّدٍ الْعَسْكَرِيِّ ع قَالَ: قَدِمَ جَمَاعَه فَاسْتَأْذَنُوا عَلَى الرِّضَا ع وَ قَالُوا نَحْنُ مِنْ شِيعَه عَلِيٍّ فَمَنَعَهُمْ أَيَّاماً ثُمَّ لَمَّا دَخَلُوا قَالَ لَهُمْ وَيْحَكُمْ إِنَّمَا شِيعَه أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ الَّذِينَ لَمْ يُخَالِفُوا شَيْئاً مِنْ أَوَامِرِهِ. ۲)در المناقب: قالوا ذاك قال الإمام صلوات اللّه عليه: الآن مرحبا بكم يا إخواني و أهل ودّي، ارتفعوا حتّى ألزقهم بنفسه، ثمّ قال صلوات اللّه عليه: كم مرّه حجبتم؟"
| | «وقتی مسئله ولایت‌عهدی برای امام رضا(ع) قرار گرفت، دربان گفت: گروهی پشت در ایستاده و می‌گویند: ما از شیعیان علی(ع) هستیم! حضرت فرمود: من فعلًا مشغولم آنان را بازگردان. این آمد و شدها و جواب منفی امام دو ماه بطول انجامید تا جایی که دیگر از رسیدن به او ناامید شده و به دربان گفتند: به آقایمان بگو ما از شیعیان پدرت علی(ع) هستیم! ... |
|
| |
|
| پاسخ: با سلام و احترام خدمت شما پرسشگر گرامي. از اينکه با مرکز مطالعات و پاسخگويي به شبهات مکاتبه نموده ايد صميمانه تشکر مي کنيم.
| | حضرت فرمود: اجازه بده داخل شوند، آنان وارد شده سلام کردند، ولی آن حضرت نه جواب سلام‌شان را داد و نه اذن جلوس صادر کرد و همان‌طور ایستادند. همگی گفتند: ای زاده رسول‌خدا، این چه جفای عظیم و استخفاف پس از آن حجاب سخت است! دیگر چه جفائی مانده تا بر سر ما آید؟! |
|
| |
|
| پاسخ اجمالي:
| | حضرت رضا فرمود: … بخدا سوگند که من در این کار تنها به خداوند و رسول او و أمیرالمؤمنین و پدران پاکم پس از او اقتدا کردم، آنان بر شما نکوهش کردند، من نیز اقتدا نمودم. |
|
| |
|
| اين روايت در کتاب المناقب علوی بدون سند و در کتاب احتجاج طبرسی (طبرسی نیز مجهول الهویه است) با سلسله سند آمده است؛ اما بخاطر توثيق نشدن محمد بن قاسم، یوسف بن محمد و علی بن محمد سیار، معتبر نیست.
| | گفتند: برای چه ای زاده رسول خدا؟! امام فرمود: برای این ادّعا که شما شیعه أمیرالمؤمنین هستید! وای بر شما! شیعیان او حسن و حسین و سلمان و أبوذر و مقداد و عمار و محمد بن أبی‌بکر بودند، همان‌ها که ذره‌ای از دستورات او سرپیچی نکردند، … اگر شما در همان ابتدای کار می‌گفتید ما از موالی و محبین اوئیم و از دوستداران اولیای او و دشمنان دشمنان او هستیم من منکر این قول شما نشده بودم…<ref>طبرسی، احمد، الإحتجاج علی أهل اللجاج، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ ق، ج۲، ص۴۴۰؛ ابن شهر آشوب، المناقب، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۴۲۸ ق ص۱۷۴، حدیث ۴۸.</ref> |
|
| |
|
| پاسخ تفصيلي:
| | == سند روایات == |
| | روایات کتاب المناقب ابن شهر آشوب سلسله سند ندارد و مرحوم طبرسی هر چند سند روایات کتاب احتجاج را بخاطر مشهور بودن در میان شیعه و سنی یا مورد قبول عقل بودن (استدلالی بودن مطالب علاوه بر نقل از ائمه)، حذف کرده است؛ ولی روایاتی را که از امام حسن عسکری نقل می‌کند، سلسله سند را در اولین حدیث نقل کرده و برای بقیه گفته با همان سند امام حسن عسکری چنین فرمود.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۹.</ref> |
|
| |
|
| محمد بن على بن الحسين علوى متوفای قرن ۵ق در کتاب "المناقب (الكتاب العتيق)" و مرحوم طبرسی در کتاب "الاحتجاج" از امام حسن عسکری(ع) نقل می کند که فرمود:
| | ===سند حدیث در کتاب احتجاج طبرسی=== |
|
| |
|
| «وقتى ولايت عهدى براى حضرت رضا -عليه السّلام- قرار گرفت، دربان گفت: گروهى پشت در ايستاده و مىگويند: ما از شيعيان علىّ هستيم! حضرت فرمود: من فعلًا مشغولم آنان را بازگردان. و اين آمد و شدها و جواب منفى امام دو ماه بطول انجاميد تا جايى كه ديگر از رسيدن به او نااميد شده و به دربان گفتند: به آقاي مان بگو ما از شيعيان پدرت علىّ هستيم! اين ماجرا موجب شماتت و سرزنش دشمنان مان بر ما شده و ما اين بار بازگشته و از اين شرمندگى و شكستن غرورى كه بما رسيده و عجز از احتمال دردى كه به سبب شماتت از ناحيه دشمنان مان به ما خواهد رسيد از شهر خود خواهيم گريخت.
| | * أَبُو جَعْفَرٍ مَهْدِیُّ بْنُ أَبِی حَرْب: وی مردی عالم، فاضل، فقیه و اهل تقوی و از مشایخ طبرسی.<ref>رک: ابن شهرآشوب، محمد علی، معالم العلماء، قم، بی نا، بی تا، ص۱۸.</ref> |
| | * أبُو عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَد: وی ثقه است.<ref>رک: طوسی، محمد، رجال الطوسی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۵ق، ص۴۱۹. رجال ابن داود، ص۶۵.</ref> |
| | * أَبو جعفر مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَد: از بزرگان شیعه و از مشایخ شیخ صدوق.<ref>رک: بروجردی، علی، طرائف المقال، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲۵.</ref> مرحوم خوئی وی را فقیه، عالم و فاضل دانسته اما تصریح به ثقه بودنش نکرده است.<ref>خوئی، ابو القاسم، معجم رجال الحدیث، بی جا، بی نا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ج۱۶، ص۹.</ref> |
| | * أبو جَعْفَر مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ الْقُمِّیُ معروف به [[شیخ صدوق]]. |
| | * أبو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ الْمُفَسِّرُ الْأَسْتَرْآبَادِی: راوی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) است که مرحوم خوئی می‌نویسد: وی مجهول است و به صراحت توثیق یا تضعیف نشده است.<ref>معجم رجال الحدیث، پیشین، ج۱۸، ص۱۶۲.</ref> |
| | * أبو یَعْقُوبَ یُوسُفُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَبُو الْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَیَّارٍ: هر دو مجهولند و به روایتشان از امام حسن عسکری اعتنا نمی‌شود.<ref>معجم رجال الحدیث، پیشین، ج۱۳، ص۱۵۷. ج۲۱، ص۱۸۶.</ref> |
|
| |
|
| حضرت فرمود: اجازه بده داخل شوند، آنان وارد شده سلام كردند، ولى آن حضرت نه جواب سلام شان را داد و نه اذن جلوس صادر كرد و همان طور ايستادند. همگى گفتند: اى زاده رسول خدا، اين چه جفاى عظيم و استخفاف پس از آن حجاب سخت است! ديگر چه جفائى مانده تا بر سر ما آيد؟!
| | این روایت بخاطر مجهول بودن محمد بن قاسم، یوسف بن محمد و علی بن محمد سیار قابل اعتماد و معتبر نیست. البته راویان دیگر این روایت مانند مَهْدِیُّ بْنُ أَبِی حَرْبٍ و مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَد، نیز هر چند گفته شده است که از مشایخ بودند و عالم؛ اما باز به صراحت توثیق نشده‌اند. |
|
| |
|
| حضرت رضا فرمود: اين آيه را بخوانيد: «و هر مصيبتى كه به شما رسد به سبب كارهايى است كه دست هاي تان كرده و از [گناهان] در مىگذرد»،<ref>شورى/ ۳۰</ref> بخدا سوگند كه من در اين كار تنها به خداوند و رسول او و أمير المؤمنين و پدران پاكم پس از او اقتدا كردم، آنان بر شما نكوهش كردند، من نيز اقتدا نمودم.
| | ==دلالت حدیث== |
|
| |
|
| گفتند: براى چه اى زاده رسول خدا؟! فرمود: براى اين ادّعا كه شما شيعه أمير المؤمنين هستيد! واى بر شما! شيعيان او حسن و حسين و سلمان و أبو ذرّ و مقداد و عمّار و محمّد بن أبى بكر بودند، همان ها كه ذرّهاى از دستورات او سرپيچى نكردند، حال اينكه شما در بيشتر كردارتان با او مخالفيد و در بيشتر فرائض خود كوتاهى ورزيده و بزرگى حقوق برادران خود را در باره خدا خوار و بىمقدار مىداريد و آنجا كه لازم نیست، تقيّه مىكنيد و آنجا كه تقيّه واجب است، نمىكنيد، اگر شما در همان ابتداى كار مىگفتيد ما از موالى و محبّين اوئيم و از دوستداران اولياى او و دشمنان دشمنان او هستيم من منكر اين قول شما نشده بودم و ليكن اين مقام و مرتبه شريفى بود كه شما مدّعى آن شدهايد، اگر كردار شما گفتارتان را تصديق نكند به هلاكت افتيد، مگر اينكه رحمت پروردگارتان آن را تلافى كند...».<ref>رک: طبرسى، احمد، الإحتجاج على أهل اللجاج، مشهد، نشر مرتضى، چاپ اول، ۱۴۰۳ ق، ج۲، ص۴۴۰. علوى، محمد، المناقب (الكتاب العتيق)، قم، دليل ما، چاپ اول، ۱۴۲۸ ق ص۱۷۴، حدیث ۴۸.</ref>
| | * هر کسی اعتقاد داشته باشد که [[امیرمؤمنان]] جانشین الهی [[رسول‌خدا(ص)]] است، شیعه است هر چند شیعیان نیز در مقام و منزلت دارای مراتبی هستند و محب بودن یکی از درجات شیعه است.<ref>ابن بابویه، محمد، فضائل الشیعه، ترجمه: اعلمی، تهران، انتشارات اعلمی، چاپ اول، بی تا، ص۵.</ref> |
| | * در این روایت [[امام حسن]] و [[امام حسین(ع)]] با [[سلمان]] و [[مقداد]] و … هم‌ردیف شده‌اند در حالی که ائمه اطهار هیچ وقت در روایات هم ردیف افراد عادی قرار نگرفته‌اند و نمی‌توان گفت که سلمان به همان اندازه شیعه امیر مؤمنان است که امام حسن و امام حسین هستند. |
| | * اجازه ندادن به شیعیان آن هم دو ماه پی در پی و نیز جواب سلام را ندادن که جزو واجبات دین است، بدور از سیره و اخلاق معصومین(ع) می‌باشد و بخصوص امام رضا(ع) که به امام رئوف معروفند. |
| | * مرحوم طبرسی خود اعتراف دارد که روایات نقل شده از امام حسن عسکری(ع) در میان علما و کتاب‌های معتبر مشهور نیست و این روایت در هیچ‌کدام از کتاب‌های معتبر حدیث نیامده است بنابراین از این منظر نیز چنین روایتی مورد قبول علما نبوده است. |
| | * با اینکه یکی از راویان این روایت، شیخ صدوق است؛ اما در هیچ‌کدام از کتاب‌های شیخ صدوق این روایت نیامده است حتی در کتابی که بنام «فضایل الشیعه» می‌باشد و این یعنی خود شیخ صدوق چنین روایتی را قبول نداشتند و گرنه روایت را به عنوان یکی از صفات و ویژگی‌های شیعه در کتاب شان می‌آوردند. |
|
| |
|
| سند روایات:
| | {{پایان پاسخ}} |
|
| |
|
| روایات کتاب المناقب (کتاب العتیق) علوی سلسله سند ندارد و مرحوم طبرسی هر چند سند روایات کتاب احتجاج را بخاطر مشهور بودن در میان شیعه و سنی یا مورد قبول عقل بودن (استدلالی بودن مطالب علاوه بر نقل از ائمه)، حذف کرده است؛ ولی روایاتی را که از امام حسن عسکری نقل می کند، سلسله سند را در اولین حدیث نقل کرده و برای بقیه گفته با همان سند امام حسن عسکری چنین فرمود.<ref>طبرسى، پیشین، ج۱، ص۹.</ref>
| | == منابع == |
| | | {{پانویس|۲}} |
| سند حدیث در کتاب احتجاج طبرسی<ref>الإحتجاج على أهل اللجاج، پیشین، ج۱ ؛ ص۱۵.</ref>
| |
| | |
| 1. أَبُو جَعْفَرٍ مَهْدِيُّ بْنُ أَبِي حَرْبٍ: وی مردی عالم، فاضل، فقیه و اهل تقوی و از مشایخ طبرسی صاحب الاحتجاج بود؛<ref>رک: ابن شهراشوب، محمد علی، معالم العلماء، قم، بی نا، بی تا، ص۱۸.</ref>
| |
| 2.
| |
| 3. أَبُو عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ: وی ثقه است؛<ref>رک: طوسی، محمد، رجال الطوسی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۵ق،ص۴۱۹. رجال ابن داود، ص۶۵.</ref>
| |
| 4.
| |
| 5. أَبِو جعفر مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ: وی از بزرگان شیعه و از مشایخ شیخ صدوق می باشد؛<ref>رک: بروجردی، علی، طرائف المقال، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲۵.</ref> مرحوم خوئی وی را فقیه، عالم و فاضل دانسته اما تصریح به ثقه بودنش نکرده است؛<ref>خوئی، ابو القاسم، معجم رجال الحدیث، بی جا، بی نا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ج۱۶، ص۹.</ref>
| |
| 6.
| |
| 7. أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ بَابَوَيْهِ الْقُمِّيُ معروف به شیخ صدوق؛
| |
| 8.
| |
| 9. أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ الْمُفَسِّرُ الْأَسْتَرْآبَادِيُ: وی روایت کننده تفسیر منسوب به امام حسن عسکری –(ع)- است که مرحوم خوئی می نویسد: وی مجهول است و به صراحت توثیق یا تضعیف نشده است؛<ref>معجم رجال الحدیث، پیشین، ج۱۸، ص۱۶۲.</ref>
| |
| 10.
| |
| 11. أَبُو يَعْقُوبَ يُوسُفُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ وَ أَبُو الْحَسَنِ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَيَّارٍ: هر دو مجهولند و به روایت شان از امام حسن عسکری اعتنا نمی شود.<ref>معجم رجال الحدیث، پیشین، ج۱۳، ص۱۵۷. ج۲۱، ص۱۸۶.</ref>
| |
| 12.
| |
| بنابراین روایت بخاطر مجهول بودن محمد بن قاسم، یوسف بن محمد و علی بن محمد سیار قابل اعتماد و معتبر نیست. البته راویان دیگر این روایت مانند مَهْدِيُّ بْنُ أَبِي حَرْبٍ و مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ، نیز هر چند گفته شده است که از مشایخ بودند و عالم؛ اما باز به صراحت توثیق نشده اند.
| |
| | |
| دلالت حديث:
| |
| | |
| 1- هر كسي اعتقاد داشته باشد كه امير مومنان علي –عليه السلام- جانشين الهي رسول خدا –صلي الله عليه و آله و سلم است، شيعه است هر چند شيعيان نيز در مقام و منزلت داراي مراتبي هستند و محب بودن يكي از درجات شيعه است كه در روايات مقامات بلندي براي محب در نظر گرفته شده است.<ref>ابن بابويه، محمد، فضائل الشيعه، ترجمه: اعلمي، تهران، انتشارات اعلمى، چاپ اول، بى تا، ص۵.</ref> اين يعني حتي امام با محبان اهل بيت نيز نبايد اينگونه رفتار كند در حالي كه روايات معتبر مقامي بس والا براي محب اهل بيت قائل است؛
| |
| 2-
| |
| 3- در اين روايت امام حسن و امام حسين –عليهما السلام- با سلمان و مقداد و ... همرديف شده اند در حالي كه ائمه اطهار هيچ وقت در روايات هم رديف افراد عادي قرار نگرفته اند و نمي توان گفت كه سلمان به همان اندازه شيعه امير مومنان است كه امام حسن و امام حسين هستند؛
| |
| 4-
| |
| 5- اجازه ندادن به شیعیان آن هم دو ماه پی در پی و نیز جواب سلام را ندادن که جزو واجبات دین است، بدور از سیره و اخلاق معصومین –(ع)- می باشد و بخصوص امام رضا –عليه السلام- كه به امام رئوف معروفند؛
| |
| 6-
| |
| 7- مرحوم طبرسي خود اعتراف دارد كه روايات نقل شده از امام حسن عسكري –عليه السلام- در ميان علما و كتاب هاي معتبر مشهور نيست و اين روايت در هيچ كدام از كتاب هاي معتبر حديث نيامده است بنابراين از اين منظر نيز چنين روايتي مورد قبول علما نبوده است؛
| |
| 8-
| |
| 9- با اينكه يكي از راويان اين روايت، شيخ صدوق است؛ اما در هيچكدام از كتاب هاي شيخ صدوق اين روايت نيامده است حتي در كتابي كه بنام "فضايل الشيعه" مي باشد و اين يعني خود شيخ صدوق چنين روايتي را قبول نداشتند و گرنه روايت را به عنوان يكي از صفات و ويژگي هاي شيعه در كتاب شان مي آوردند.
| |
| 10-
| |
| | |
| | |
| نكته اخلاقي:
| |
| | |
| امام صادق –(ع)- فرمود:
| |
| | |
| «أَيُّمَا رَجُلٍ مِنْ شِيعَتِنَا أَتَى رَجُلًا مِنْ إِخْوَانِهِ فَاسْتَعَانَ بِهِ فِي حَاجَتِهِ فَلَمْ يُعِنْهُ وَ هُوَ يَقْدِرُ إِلَّا ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِأَنْ يَقْضِيَ حَوَائِجَ غَيْرِهِ مِنْ أَعْدَائِنَا يُعَذِّبُهُ اللَّهُ عَلَيْهَا يَوْمَ الْقِيَامَه»<ref>كلينى، محمد، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۳۶۶.</ref>
| |
| | |
| «هر مردى از شيعيان ما كه نزد مردى از برادرانش برود و در باره حاجتى از او كمك بخواهد و او با اينكه قدرت بر آن دارد كمكش نكند خداوند او را گرفتار كند كه حاجت ديگرى از دشمنان ما را برآورد و بدان واسطه خداوند در روز قيامت او را عذاب كند».
| |
| | |
| ==منابع== | |
| <references />
| |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی =حدیث |
| | شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ =منبع‌شناسی |
| | شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ =علم رجال |
| | شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینک‌دهی = | | | لینک‌دهی = |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر =شد |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت = |
| | کیفیت = | | | کیفیت = |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |