|
|
| خط ۵: |
خط ۵: |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| کینه توزی از گناهان بزرگ و زمینه‌ساز شرک به خداوند و دشمنی با دیگر همنوعان است. اگر انسان بتواند این بیماری را درمان کند، از بسیاری گناهان و رفتارهای ناپسند در امان خواهد بود؛ لذا ابتدا مفهوم کینه را از نظر روایات و اخلاق اسلامی مورد بررسی قرار داده سپس در درمان آن از نسخه شفابخش امامان معصوم ـ علیه‌السلام ـ استفاده خواهیم نمود.
| |
|
| |
|
| معنای کینه توزی این است که اگر بین دو نفر درگیری و برخوردی به وجود آید، پس از پایان درگیری ذهن و فکر هر کدام نسبت به دیگری تیره و تاریک شده و در دل نسبت به او بدبین و بدخواه باشد؛ و به عبارت دیگر، دنبال فرصت و موقعیتی باشد که به نوعی از او انتقام بگیرد. در زبان عربی سه کلمه وجود دارد که به معنای کینه‌توزی آمده و در روایات شدیداً از آن نهی شده است: ۱. حقد<ref>المنجد: کلمه حقد اینگونه معنا شده است: حَقد علیه یعنی دشمنی و عداوت او را در دل خود نگه داشت تا در فرصتی عقده‌های درونی خود را نسبت به او ابراز کند.</ref> ۲. غلّ<ref>المنجد: غلّ به معنای این است کسی سینه‌اش پرکینه شود.</ref> ۳. ضغن.<ref>المنجد: به معنای کینه و دشمنی آمده است.</ref>
| | == توجه به پیامدهای کینه == |
| | اگر کسی بداند که کینه توزی یعنی عداوت و دشمنی دیگران را به دل گرفتن ثمری نداشته، تنها این شخص کینه‌توز است که دائماً در آتش سوزانی که خود مشتمل ساخته گرفتار درد و رنج می‌باشد و باز بداند که کمترین زیانی عاید شخصی که مورد عداوت باطنی وی قرار گرفته است، نمی‌گردد بطور یقین از کینه‌توزی دست برخواهد داشت. |
|
| |
|
| از مجموع روایاتی که در این باب وارد شده، تنها به یک روایت از رسول خدا(ص) اشاره کنیم که حضرت فرمود: «المومن لیس بحقود»؛ مؤمن کینه‌توز نمی‌باشد و هرگز عداوت کسی را به دل نمی‌گیرد. برای این‌که بتوانیم این صفت ناپسند را از وجود خویش دور کنیم، لازم است علل پیدایش کینه‌توزی را بشناسیم، علّت‌شناسی هم در درمان کمک می‌کند و هم در پیشگیری از یک بیماری. | | بعد از درک این حقیقت که کینه‌توزی کار نا پسندی است و پیامد خوبی ندارد، باید تلاش نمود که خود را متخلق به اخلاق حسنه و نیکو نموده از درگیری وبرخورد با دیگران اجتناب ورزد. |
|
| |
|
| == علل کینه توزی ==
| | تفكر در اين‌كه كينه و عداوت، در دنيا ثمره اي جز اندوه و غم و ألم ندارد. آتشي است كه به غير از دود كدورت از آن بر نمي خيزد. و در آخرت، انسان را به عذاب اليم دچار مي‌كند. شخص توجه داشته باشد كه كينه علاوه بر اين‌كه خود گناهي بزرگ است موجب گناهان ديگري نيز مي‌شود مثل حسادت، سرزنش و توبيخ كردن افراد، غيبت و تهمت، خيانت و تحقير آزردن و... كه همه موجب ضررهاي فراوان دينوي و اخروي مي‌شوند. |
| یکی از علل اصلی پیدایش کینه‌توزی، جدال و خصومت است. در روایتی از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده است که فرمودند: «از جدال و خصومت بپرهیز؛ زیرا دشمنی و عداوت در درجه اول قلب آدمی را مشغول می‌دارد و در درجه دوم موجب نفاق و دورویی می‌گردد و در درجه سوم کینه‌ها و دشمنی‌ها را در دل مشتعل می‌سازد»<ref>محمدی ری شهری، میزان الحکمه، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۷۱، ج۱، ص۷۴۷.</ref> از این روایت دانسته می‌شود که علت اصلی کینه‌توزی جنگ و جدال و بدبینی نسبت به یکدیگر است که به‌طور طبیعی موجب تنافر و جدایی بین مؤمنین شده و در دلهایشان حقد و کینه ریشه می‌گیرد.
| |
|
| |
|
| لعن و نفرین کردن دیگران، فحش، مسخره کردن، طمع، توقع بیش از اندازه، خرده‌گیری، غیبت کردن و ضعف شخصیتی از جمله دیگر عوامل مهم ایجاد کینه اند.
| | == تقویت روحیه گذشت == |
| | ایجاد روحیه عفو و گذشت یکی از بارزترین مصداق‌های اخلاق اجتماعی است که در درمان و پیشگیری از کینه‌توزی نیز مؤثر است، اگر فرد دیگری شما را مورد اذیّت و آزار و توهین قرار داده به جای آن‌که نسبت به او خشمگین شده و خصومت وی را در دل خود جای دهید، بهتر است با عفو و گذشت برخورد نمایید. |
|
| |
|
| == درمان کینه توزی ==
| |
| # اگر کسی بداند که کینه توزی یعنی عداوت و دشمنی دیگران را به دل گرفتن ثمری نداشته، تنها این شخص کینه‌توز است که دائماً در آتش سوزانی که خود مشتمل ساخته گرفتار درد و رنج می‌باشد و باز بداند که کمترین زیانی عاید شخصی که مورد عداوت باطنی وی قرار گرفته است، نمی‌گردد بطور یقین از کینه‌توزی دست برخواهد داشت.
| |
| # بعد از درک این حقیقت که کینه‌توزی کار نا پسندی است و پیامد خوبی ندارد، باید تلاش نمود که خود را متخلق به اخلاق حسنه و نیکو نموده از درگیری وبرخورد با دیگران اجتناب ورزد.
| |
| # ایجاد روحیه عفو و گذشت یکی از بارزترین مصداق‌های اخلاق اجتماعی است که در درمان و پیشگیری از کینه‌توزی نیز مؤثر است، اگر فرد دیگری شما را مورد اذیّت و آزار و توهین قرار داده به جای آن‌که نسبت به او خشمگین شده و خصومت وی را در دل خود جای دهید، بهتر است با عفو و گذشت برخورد نمایید.
| |
|
| |
|
| ==راهكارهاي درمان كينه توزي==
| | ۳. و ديگر اين‌كه در فضيلت عفو و گذشت، تفكر نمايد. رسول اكرم(ص) فرمود: «ببخشيد، كه بخشش جز عزّت بر بنده نمي‌افزايد، پس همديگر را ببخشيد تا خدا عزتتان دهد.»<ref>عبدالله شبر، اخلاق شبرّ، ناشر هجرت، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ص۲۵۳-۲۵۴.</ref> |
| ۱. تفكر در اين‌كه كينه و عداوت، در دنيا ثمره اي جز اندوه و غم و ألم ندارد. آتشي است كه به غير از دود كدورت از آن بر نمي خيزد. و در آخرت، انسان را به عذاب اليم دچار مي‌كند. شخص توجه داشته باشد كه كينه علاوه بر اين‌كه خود گناهي بزرگ است موجب گناهان ديگري نيز مي‌شود مثل حسادت، سرزنش و توبيخ كردن افراد، غيبت و تهمت، خيانت و تحقير آزردن و... كه همه موجب ضررهاي فراوان دينوي و اخروي مي‌شوند.
| |
|
| |
|
| ۲. انسان سعي كند كه با آن شخص كه عداوت و كينه دارد رفتار دوستانه و گفتار مشفقانه به عمل آورد. در قضاي حوائج او دو چندان تلاش نمايد. در مجامع و محافل، نيكي هاي او را اظهار نمايد. اين كار را پيوسته انجام دهد تا نفس‌اش رام شود و آثار عداوت از دل او برطرف شود.<ref>نراقي، احمد، معراج السعاده، ص۲۰۱، همان.</ref>
| | == رفتار دوستانه با شخص مورد کینه == |
| | یکی از راه‌های درمان کینه این است که فرد نسبت به شخصی که کینه او را به دل گرفته رفتاری دوستانه و دلسوزانه داشته باشد؛ برای نمونه در انجام خواسته‌ها و برآوردن نیازهای او تلاش کند و نیکی‌های او را در مجالس بیان کند. با انجام پیوسته اين كار، به‌تدریج آثار کینه از دل او برطرف می‌شود.<ref>نراقي، احمد، معراج السعاده، ص۲۰۱، همان.</ref> |
|
| |
|
|
| |
| ۳. و ديگر اين‌كه در فضيلت عفو و گذشت، تفكر نمايد. رسول اكرم(ص) فرمود: «ببخشيد، كه بخشش جز عزّت بر بنده نمي‌افزايد، پس همديگر را ببخشيد تا خدا عزتتان دهد.»<ref>عبدالله شبر، اخلاق شبرّ، ناشر هجرت، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ص۲۵۳-۲۵۴.</ref>
| |
| == منابع == | | == منابع == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |