۶٬۸۱۴
ویرایش
کتابسوزی ایران و مصر توسط مسلمانان از نظر شهید مطهری (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۰ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۲
، ۳۰ آوریلبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
به‌گزارش مرتضی مطهری، درباره مسئله کتابسوزی مسلمانان در ایران و مصر آنقدر در دوران پهلوی و تسلط اندیشه‌های باستان‌گرایی تبلیغ شده بود که برای برخی از افرادی، که خود در این مورد اطلاعی نداشتند، کم‌کم انجام‌شدن این عمل از سوی مسلمانان را مسلم فرض کردند.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۰۸.</ref> | به‌گزارش مرتضی مطهری، درباره مسئله کتابسوزی مسلمانان در ایران و مصر آنقدر در دوران پهلوی و تسلط اندیشه‌های باستان‌گرایی تبلیغ شده بود که برای برخی از افرادی، که خود در این مورد اطلاعی نداشتند، کم‌کم انجام‌شدن این عمل از سوی مسلمانان را مسلم فرض کردند.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۰۸.</ref> | ||
از نظر مطهری، پرداختن به بحث کتابسوزی ایران و مصر توسط مسلمانان و تلاش برای نشان‌دادن بی اعتباری آن بسیار مهم است؛ زیرا در جهان امروز طرح طرز برخورد پیروان یک دین در جریان تاریخ با مظاهر فرهنگ و تمدن، مؤثرترین سلاح به نفع یا بر ضد آن دین است.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۵۴.</ref> | از نظر مطهری، پرداختن به بحث کتابسوزی ایران و مصر توسط مسلمانان و تلاش برای نشان‌دادن بی اعتباری آن بسیار مهم است؛ زیرا در جهان امروز طرح طرز برخورد پیروان یک دین در جریان تاریخ با مظاهر فرهنگ و تمدن، مؤثرترین سلاح به نفع یا بر ضد آن دین است.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۵۴.</ref> مطهری پس از ارائه دلایل خود اعلام می‌کند که تا قرن هفتم هجری قمری، یعنی حدود ششصد سال پس از فتح ایران و مصر در هیچ مدرک اسلامی و غیر اسلامی از کتابسوزی ایران و مصر توسط مسلمانان سخنی نشده و نقل‌های پس از این تاریخ بدون مدرک و دارای ضعف سندی هستند.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۵۰.</ref> | ||
== دلایل موافقان == | == دلایل موافقان == | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
#در دوران جاهلیت و مقارن ظهور اسلام مردم بیسواد بودند. مطابق نقل واقدی در مکه مقارن بعثت پیامبر(ص) فقط ۱۷ نفر از قریش باسواد بودند. آخرین شاعر بدوی عرب شاعری باسواد بود که سواد خود را پنهان می‌کرد و می‌گفت که باسوادی در میان ما بی‌ادبی شمرده می‌شود.<ref>معین، مزدیسنا و تأثیر آن در ادب فارسی، دیباچه، ص۹-۱۰.</ref> | #در دوران جاهلیت و مقارن ظهور اسلام مردم بیسواد بودند. مطابق نقل واقدی در مکه مقارن بعثت پیامبر(ص) فقط ۱۷ نفر از قریش باسواد بودند. آخرین شاعر بدوی عرب شاعری باسواد بود که سواد خود را پنهان می‌کرد و می‌گفت که باسوادی در میان ما بی‌ادبی شمرده می‌شود.<ref>معین، مزدیسنا و تأثیر آن در ادب فارسی، دیباچه، ص۹-۱۰.</ref> | ||
#جاحظ (درگذشته ۲۵۵ق)، ادیب عرب، در کتاب البیان و التبیین که در آن روزگار آموزگاری اطفال در میان عرب کاری پست بود؛ زیرا حقوق آنان شصت درهم بیش نبود و این مزد در نظر آنها ناچیز بود.<ref>معین، مزدیسنا و تأثیر آن در ادب فارسی، دیباچه، ص۱۰.</ref> | #جاحظ (درگذشته ۲۵۵ق)، ادیب عرب، در کتاب البیان و التبیین که در آن روزگار آموزگاری اطفال در میان عرب کاری پست بود؛ زیرا حقوق آنان شصت درهم بیش نبود و این مزد در نظر آنها ناچیز بود.<ref>معین، مزدیسنا و تأثیر آن در ادب فارسی، دیباچه، ص۱۰.</ref> | ||
#ابن‌خلدون در مقدمه خود بر کتاب تاریخش می‌گوید: وقتی کشور ایران فتح شد، کتاب‌های بسیاری در آن سرزمین به‌‌دست عرب‌ها افتاد. سعد بن ابی‌وقاص به خلیفه دوم در خصوص آنها نامه نوشت و برای ترجمه آنها اجازه خواست. عمر به او نوشت که آن کتاب‌ها را در آب بیندازد؛ زیرا اگر آنچه در آنها است راهنمایی است که خدا ما را بهتر از آن هدایت کرده و اگر گمراهی است، خدا ما را از شر آنها محفوظ کرده است. پس آن کتاب‌ها را در آب یا در آتش افکندند و علوم ایرانیان که در آن کتاب‌ها مدون بود از میان رفت و به دست ما نرسید. ابوالفرج بن العبری در مختصر الدول و قفطی در کتاب تاریخ الحکماء از سوختن کتاب‌های اسکندریه مصر توسط عرب سخن گفته‌اند | #ابن‌خلدون در مقدمه خود بر کتاب تاریخش می‌گوید: وقتی کشور ایران فتح شد، کتاب‌های بسیاری در آن سرزمین به‌‌دست عرب‌ها افتاد. سعد بن ابی‌وقاص به خلیفه دوم در خصوص آنها نامه نوشت و برای ترجمه آنها اجازه خواست. عمر به او نوشت که آن کتاب‌ها را در آب بیندازد؛ زیرا اگر آنچه در آنها است راهنمایی است که خدا ما را بهتر از آن هدایت کرده و اگر گمراهی است، خدا ما را از شر آنها محفوظ کرده است. پس آن کتاب‌ها را در آب یا در آتش افکندند و علوم ایرانیان که در آن کتاب‌ها مدون بود از میان رفت و به دست ما نرسید. ابوالفرج بن العبری در مختصر الدول و قفطی در کتاب تاریخ الحکماء از سوختن کتاب‌های اسکندریه مصر توسط عرب سخن گفته‌اند.<ref>معین، مزدیسنا و تأثیر آن در ادب فارسی، دیباچه، ص۱۱.</ref> | ||
== نقدهای شهید مطهری بر دلایل موافقان == | == نقدهای شهید مطهری بر دلایل موافقان == | ||
| خط ۳۰: | خط ۲۸: | ||
# ادعای سر جان ملكم به دلیل دوری دوران او (قرن سیزدهم قمری) با زمان حادثه (قرن اول قمری) نمی تواند مدرکی برای اثبات کتابسوزی باشد. از طرفی ملکم علیه اسلام دارای دشمنی و تعصب بوده است.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۱۷.</ref> | # ادعای سر جان ملكم به دلیل دوری دوران او (قرن سیزدهم قمری) با زمان حادثه (قرن اول قمری) نمی تواند مدرکی برای اثبات کتابسوزی باشد. از طرفی ملکم علیه اسلام دارای دشمنی و تعصب بوده است.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۱۷.</ref> | ||
# بی‌سوادی عرب جاهلی مطلبی است که خود قرآن هم آن را تائید کرده، ولی آیا اینکه عرب جاهلی بیسواد بوده، دلیل است که مسلمانان کتاب‌ها را سوزانیده باشند؟ به علاوه، در فاصله دوره جاهلی و دوره فتوحات اسلامی، که ربع قرن تقریبا طول کشید، یک نهضت علم‌آموزی توسط پیامبر(ص) در مدینه به‌وجود آمد.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۱۷-۳۱۸.</ref> | |||
# درباره تحقیر آموزگاری توسط قریش، در خود متن تاریخی تصریح شده که کار معلمی به علت کمی در آمد خوار شمرده شده و ربطی به تحقیر علم نداشته است. اینکه گفته شود که به دلیل اینکه فردی از قریش کتاب‌خوانی کودکی را تحقیر کرده، پس عرب مطلقاً دشمن علم و سواد بوده و به هر جا پایش رسیده کتاب‌ها را آتش زده از نظر منطقی استدلالی نادرست است.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۳۱۸-۳۱۹.</ref> | |||
# ابن‌خلدون قاطعانه درباره کتابسوزی ایران نظر نداده است و در نقل ابوالفرج ابن العبری و قفطی اشکالاتی از نظر سندی وجود دارد. از طرفی، محققان اروپایی اخیرا بی‌اساسی کتابسوزی اسکندریه به وسیله مسلمانان را به اثبات رسانیده‌اند و از میان دانشمندان مسلمان شبلی نعمان هندی و مجتبی مینوی ایرانی هم کتابسوزی اسکندریه را نفی کرده‌اند. | |||
== منابع == | == منابع == | ||