پیامبران اولوالعزم

سؤال

معیار در اولوالعزم بودن انبیاء چیست؟

پیامبران اولوالعزم نام پنج نفر از انبیاء الهی یعنی محمد(ص)، عیسی(ع)، موسی(ع)، ابراهیم(ع) و نوح(ع) می‌باشد. مقصود از عزم بنابر تفاسیر، به معنای صبر یا عهد یا شریعت است. این پیامبران، بنابر تصریح قرآن، دارای شریعت بودند و دیگر انبیاء حافظان و نگهبانان شریعت ایشان بودند. عبارت اولوالعزم در قرآن یک بار آمده است.

مفهوم‌شناسی

اولوا العزم به معنای صاحبان اراده محکم و استوار است. درباره اینکه مفهوم عزم به چه معنایی است، سه نظریه وجود دارد:

• عزم به معنای صبر است. از این جهت که انبیاء اولوا العزم دارای صبر و استواری بالایی بودند.
• عزم به معنای عهد است. بر اساس تفسر آیه ۷ سوره احزاب، عهد سفت و محکمی از پیامبران اولوالعزم گرفته شده است.
• عزم به معنای شریعت است. برخی از مفسرین بر اساس آیه ۱۳ شوری، داشتن شریعت ویژگی منحصره در پیامبران اولوالعزم است.

انبیاء گروهی از افراد بشر هستند که دستورهای خدا را از ناحیه خداوند می‌گیرند و به مردم ابلاغ می‌کنند و به عبارتی آن‌ها واسطه میان خداوند و سایر افراد بشر می‌باشند. وظیفه پیامبران دو گونه است: یکی از جانب خداوند که برای بشر قانون و دستورالعمل آورده‌اند و یکی اینکه مردم را به خدا و عمل به دستورالعمل‌های الهی آن عصر و زمان دعوت و تبلیغ می‌کرده‌اند. غالب پیامبران فقط وظیفه دوم را انجام می‌داده‌اند و عده بسیار کمی از پیامبران که قرآن آنها را «اولوالعزم» می‌خواند، قانون و دستورالعمل آورده‌اند.

نام پیامبران اولوالعزم در قرآن

قرآن شخصیت پیامبران اولوالعزم را به لحاظ ویژگی‌های برجسته و صفات بارزشان بیش از دیگران ارج نهاده و گرامی داشته است، این گروه از پیامبران کتاب و شریعت مستقلی داشته‌اند و پیامبران معاصر یا متأخر از آنان تبعیت می‌کردند تا زمانی که یکی دیگر از پیامبران «اولوالعزم» به رسالت مبعوث می‌شد و شریعت نوینی می‌آورد.

قرآن پنج پیامبر اولوالعزم را نام برده است ﴿شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ مَا وَصَّیٰ بِهِ نُوحًا وَالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ وَمَا وَصَّیْنَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ وَمُوسَیٰ وَعِیسَیٰ؛ از [احکام] دین، آنچه را که به نوح درباره آن سفارش کرد، برای شما تشریع کرد و آنچه را به تو وحی کردیم و آنچه را که درباره آن به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش نمودیم﴾(شوری:۱۳). در این آیه، حضرت نوح(ع) و حضرت ابراهیم(ع) و حضرت موسی(ع) و حضرت عیسی(ع) و حضرت محمد(ص) به عنوان پیامبران اولوالعزم معرفی شده‌اند. این پنج نفر، صاحبان کتاب و شریعت می‌باشند و دیگر انبیاء، حافظان و نگهبانان شریعت این انبیاء بوده‌اند، اگر چه صحیفه یا زبور داشته‌اند، ولی شریعت جامع را همان پنج نفر آورده‌اند.

خداوند از پیامبران اوالعزم میثاق و تعهد محکمی گرفته است. ﴿وَإِذْ أَخَذْنَا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثَاقَهُمْ وَمِنْکَ وَمِنْ نُوحٍ وَإِبْرَاهِیمَ وَمُوسَیٰ وَعِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ؛ و آن هنگام که از پیامبران پیمان گرفتیم و از تو و از نوح و ابراهیم و موسی و عیسی بن مریم﴾(احزاب:۷)

تنها آیه قرآن که نام اولوالعزم در آن آمده است آیه ﴿فَاصْبِرْ کَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ؛ پس صبر کن همان گونه که پیامبران اولوالعزم صبر کردند﴾(احقاف:۳۵) است.

معیار پیامبران الوالعزم در روایات

طبق روایات معیار اولوالعزم همان شریعت استوار و کامل تر و داشتن کتابی که دارای قوانین و دستورالعمل‌هایی بوده است، می‌باشد پس خداوند وقتی سخن از صحیفه حضرت داود(ع) به میان می‌آورد نام کتاب را بر آن نمی‌نهد، چون آن مجموعه مشتمل بر قوانین زندگی و حدود و کیفرها نبوده و تنها شامل پند و اندرز و نصیحت بوده است؛ لذا آن پیامبر(ع) دارای شریعت مستقل نبوده است.