|
|
خط ۱۲: |
خط ۱۲: |
|
| |
|
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| در [[آیه اولی الامر]] اطاعت و پیروی از [[خداوند]]، پیامبرش و اولی الامر بر مسلمانان واجب شده است، به اعتقاد [[شیعیان]]، مراد و منظور این [[آیه]] از اولی الامر، [[امامان]] دوازدهگانه میباشند که دارای مقام [[عصمت]] هستند. هرچند در [[قرآن]] بهطور مستقیم نام امامان ذکر نشده است اما پیامبر در تفسیر آیه اولی الامر در [[حدیث جابر]]، اولی الامر را امامان و جانشینانش از نسل خویش معرفی و نام ایشان را ذکر میکند، همانطوری که در قرآن وجوب [[نماز]] آمده است اما کیفیت نماز و امثال آن را پیامبر برای مردم تشریح کرده است. | | در [[آیه اولی الامر]]، اطاعت و پیروی از [[خداوند]]، پیامبرش و اولی الامر بر مسلمانان واجب شده است. به اعتقاد [[شیعیان]]، مراد و منظور از اولی الامر، [[امامان]] دوازدهگانه هستند. هرچند در [[قرآن]] بهطور مستقیم نام امامان ذکر نشده است اما پیامبر در تفسیر آیه اولی الامر در [[حدیث جابر]]، اولی الامر را امامان و جانشینانش از نسل خویش معرفی و نام ایشان را ذکر میکند. |
|
| |
|
| ===نیاز جامعه به رهبر=== | | ===نیاز جامعه به رهبر=== |
| از اول خلقت تا امروز تمامی اجتماعات و جوامع بشری بدون رهبر و زمام دار نبوده چرا که این تقاضای فطری انسانها بوده که احساس نیاز بر وجود یک سرپرست اعم از عادل یا ستمگر را داشته و طبق همین نیاز فطری انسان، دین اسلام نیز برای این نیاز تدابیری انجام داده که از آن جمله آیه {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکمْ.}}<ref>نساء / ۵۹.</ref> میباشد که خداوند اطاعت از سه دسته را بر مؤمنان واجب کرده. ۱. خداوند ۲. پیامبر خدا ۳. اولوالامر. | | از اول خلقت تا امروز تمامی اجتماعات و جوامع بشری بدون رهبر و زمامدار نبوده چرا که این تقاضای فطری انسانها بوده که احساس نیاز بر وجود یک سرپرست اعم از عادل یا ستمگر را داشته و طبق همین نیاز فطری انسان، دین اسلام نیز برای این نیاز تدابیری انجام داده که از آن جمله آیه {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکمْ.}}<ref>نساء / ۵۹.</ref> میباشد که خداوند اطاعت از سه دسته را بر مؤمنان واجب کرده. ۱. خداوند ۲. پیامبر خدا ۳. اولی الامر. |
|
| |
|
| ===منظور از اولی الامر=== | | ===مقصود از اولی الامر=== |
| در مورد اولوالامر نظرات مختلفی هست از آن جمله این که: | | در مورد «اولی الامر»، نظرات مختلفی وجود دارد: |
|
| |
|
| بعضیها معتقدند که اولی الامر پادشاهان و امرا هستند. در نقد این نظر گفته شده [[خداوند]] پیامبر اسلام را با هزاران احکام آسمانی فرستاد و ایشان نیز پایه حکومت خود را بر اصل [[توحید]] و عدالت بنا نهاد و پس از کوششهای فراوان و آن همه فداکاریهای مسلمانان برای مبارزه با ظلم و فساد و اجرای دستورات خداوند برای برپایی [[عدل]]، آیا خداوند به مردم امر میکند که همه باید از حکام ظالم اطاعت کنید؟ مسلماً که این چنین نمیباشد چرا که خداوند پیامبرش را برای اقامه قسط و برپایی عدل و داد فرستاده و هرگز شخص ظالم نمیتواند جانشین ایشان باشد پس همانطور که اطاعت از خداوند و رسولش مطلقاً واجب شمرده شده است، اطاعت از اولی الامر که در ردیف آنها قرار گرفته نیز به صورت مطلق [[واجب]] است بنابراین به ناچار باید اولی الامر [[معصوم]] باشد. چون اطاعت بی قید و شرط جز از معصوم ممکن نیست، زیرا نمیتوان به صورت بی قید و شرط از شخصی که خطا میکند اطاعت و پیروی کرد.
| | ==== امامان معصوم ==== |
| | اولی الامر باید معصوم باشد و از جانب خداوند انتخاب شده باشد؛ و برای مشخص شدن این شخص باید از روایات و [[احادیث]] استفاده کرد. [[رسول خدا(ص)]] در این مورد میفرماید: «هر کس بمیرد در حالی که امام زمان خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته».<ref>توحید، رضا، قرآن وآخرین حجت، نشر سیمای آفتاب، چاپ اول، پائیز، ۸۴۱۳، ص۷۳۹.</ref> کیفیت استدلال به این حدیث آن است که چنین حکم قطعی مستلزم آن است که زمان هیچگاه خالی از امام نباشد؛ و همچنین امام صادق(ع) میفرماید: «هیچ وقت بر زمین نگذشته مگر آنکه حجتی از جانب پروردگار در آن وجود داشته تا حلال و حرام را معرفی کند و مردم را به سوی راه خدا دعوت نماید».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۷۶.</ref> ابیحمزه میگوید: به امام صادق(ع) عرض کردم آیا ممکن است زمین بدون امام باقی بماند؟ ایشان فرمودند: اگر زمین بدون امام شود نابود شده و اهلش را فرو خواهد برد».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۷۸.</ref> |
|
| |
|
| در نتیجه اولی الامر باید معصوم باشد و از جانب خداوند انتخاب شده باشد؛ و برای مشخص شدن این شخص باید از روایات و [[احادیث]] استفاده کرد تا مشخص شود که آیا چنین شخصی از جانب خداوند متعال برگزیده شده یا خیر؟ در حالی که خداوند در [[قرآن]] اطاعت از اولی الامر را بر ما واجب کرده، آیا این کار بدون شناخت او ممکن است یا خیر؟ [[رسول خدا(ص)]] در این مورد میفرماید: «هر کس بمیرد در حالی که امام زمان خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته».<ref>توحید، رضا، قرآن وآخرین حجت، نشر سیمای آفتاب، چاپ اول، پائیز، ۸۴۱۳، ص۷۳۹.</ref> | | برای شناخت این فرد که در قرآن از ایشان به اولی الامر تعبیر شده میتوان از حدیث ثقلین استفاده کرد که این روایت هم درمنابع دست اول و معتبر شیعه آمده و هم در کتب مهم اهل سنت که همان صحاح سته باشد، آمده است. طبق این حدیث پیامبر اکرم (ص) در اواخر عمر شریف خویش فرمودند: «انی قد ترکت فیکم الثقلین، کتاب الله و اهل بیتی و انهما لن یفترقا حتی یرد علی الحوض؛ من در میان شما دو چیز به یادگار میگذارم، دو چیز بزرگ و گرانبها، کتاب خدا و اهل بیت من، و آن دو از هم جدا نمیشوند تا کنار حوض کوثر هر دو با هم بر من وارد شوند».<ref>حسینی طهرانی، سید محمد حسین، امامشناسی، انتشارات طباطبائی، چاپ چهارم، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۴۵.</ref> |
|
| |
|
| ===حضور امامان=== | | ==== حاکمان و پادشاهان ==== |
| کیفیت استدلال به این حدیث آن است که چنین حکم قطعی مستلزم آن است که زمان هیچگاه خالی از امام نباشد؛ و همچنین امام صادق(ع) میفرماید: «هیچ وقت بر زمین نگذشته مگر آنکه حجتی از جانب پروردگار در آن وجود داشته تا حلال و حرام را معرفی کند و مردم را به سوی راه خدا دعوت نماید».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۷۶.</ref>
| | برخی معتقدند اولی الامر پادشاهان و امرا هستند. در نقد این نظر گفته شده [[خداوند]] پیامبر اسلام را با هزاران احکام آسمانی فرستاد و ایشان نیز پایه حکومت خود را بر اصل [[توحید]] و عدالت بنا نهاد و پس از کوششهای فراوان و آن همه فداکاریهای مسلمانان برای مبارزه با ظلم و فساد و اجرای دستورات خداوند برای برپایی [[عدل]]، آیا خداوند به مردم امر میکند که همه باید از حکام ظالم اطاعت کنید؟ مسلماً که این چنین نمیباشد چرا که خداوند پیامبرش را برای اقامه قسط و برپایی عدل و داد فرستاده و هرگز شخص ظالم نمیتواند جانشین ایشان باشد پس همانطور که اطاعت از خداوند و رسولش مطلقاً واجب شمرده شده است، اطاعت از اولی الامر که در ردیف آنها قرار گرفته نیز به صورت مطلق [[واجب]] است بنابراین باید اولی الامر [[معصوم]] باشد. چون اطاعت بی قید و شرط جز از معصوم ممکن نیست. |
|
| |
|
| و همچنین ابی حمزه میگوید: به امام صادق(ع) عرض کردم آیا ممکن است زمین بدون امام باقی بماند؟ ایشان فرمودند: اگر زمین بدون امام شود نابود شده و اهلش را فرو خواهد برد».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۷۸.</ref> برای شناخت این فرد که در قرآن از ایشان به اولی الامر تعبیر شده میتوان از حدیث ثقلین استفاده کرد که این روایت هم درمنابع دست اول و معتبر شیعه آمده و هم در کتب مهم اهل سنت که همان صحاح سته باشد، آمده است. طبق این حدیث پیامبر اکرم (ص) در اواخر عمر شریف خویش فرمودند: «انی قد ترکت فیکم الثقلین، کتاب الله و اهل بیتی و انهما لن یفترقا حتی یرد علی الحوض؛ من در میان شما دو چیز به یادگار میگذارم، دو چیز بزرگ و گرانبها، کتاب خدا و اهل بیت من، و آن دو از هم جدا نمیشوند تا کنار حوض کوثر هر دو با هم بر من وارد شوند».<ref>حسینی طهرانی، سید محمد حسین، امامشناسی، انتشارات طباطبائی، چاپ چهارم، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۴۵.</ref>
| | ==روایت جابر در بیان مقصود از اولی الامر== |
| | جابر بن عبدالله انصاری نقل میکند: زمانی که آیه شریفه «اطیعوالله و…» نازل شد به رسول اکرم (ص) عرض کردم: ما خدا و رسولش را شناختهایم، ولی «اولی الامر» چه کسانی هستند که اطاعتشان در بین اطاعت شما قرار داده شده است. حضرت فرمود: آنان جانشینان و امامان بعد از من هستند. از [[علی بن ابی طالب]] آغاز میشود و بعد به ترتیب، [[حسن بن علی]]، [[حسین بن علی]]، [[علی بن حسین]]، [[محمد بن علی]] که در تورات به باقر معروف است و تو زمانش را درک خواهی کرد و هر زمان او را ملاقات نمودی سلام مرا به او برسان پس از وی امام صادق [[جعفر بن محمد]]، [[موسی بن جعفر]]، [[علی بن موسی]]، [[محمد بن علی]]، [[علی بن محمد]]، [[حسن بن علی]]، و بعد از او فرزندش که نام و کنیه او با نام و کنیه من یکی است که او حجت خدا در زمین و [[ذخیره الهی]] در میان بندگانش است و خداوند او را بر سراسر جهان مسلط میسازد.<ref>صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، انتشارات مؤسسه السیده المعصومه، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، باب ۸، ح۴.</ref> |
|
| |
|
| ===عصمت امامان===
| | ==چرا نام امامان در قرآن نیست؟== |
| معنای حدیث این است که قرآن مصون از خطا و اشتباه است بدین جهت کسی که در سایه آن حرکت کند مصون از خطاست پس لابد اهل بیت هم باید معصوم از خطا و اشتباه باشند، تا اینکه تمسک جویان به او هم مصون از خطا باشند و الا معنی ندارد که [[اهل بیت]] معصوم نباشند، اما کسی که از آنها پیروی میکند مصون از خطا باشد پس طبق این روایت، اهل بیت معصوم هستند و همانطور که قبلاً گفتیم اولوالامر باید یک فرد معصوم و منتخب از ناحیه خدا باشد؛ و هم چنین بنا بر فرموده پیامبر اکرم(ص) چنانچه [[قرآن]] تا [[قیامت]] در میان مردم باقی بماند بنابراین اهل بیت پیامبر که عطف بر آن است و هر دو در قیامت در کنار [[حوض کوثر]] بر پیامبر وارد خواهند شد باید آنان نیز تا قیامت در کنار مردم باقی بمانند یعنی هیچ زمانی خالی از امام و رهبر حقیقی نخواهد بود و به همین خاطر پیامبر اکرم(ص) در مورد اهل بیتش میفرمایند: «مثل اهل بیتی مثل سفینه نوح، من رکبها نجی و من تخلف عنها غرق».<ref>رضوانی، علی اصغر، امامشناسی و پاسخ به شبهات (امامت در احادیث)، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ص۲۱۵.</ref> مثل اهل بیت من مثل کشتی نوح است هر کس در آن سوار شد نجات یافت و هر کس تخلف نمود غرق گشت.
| | ابی بصیر نقل کرده که از امام صادق(ع) در مورد آیه۵۹ سوره نساء: «از خدا اطاعت کنید و از رسولش و اولی الامر خودتان اطاعت کنید» پرسیدم. ایشان فرمود: درباره علی بن ابی طالب و حسن و حسین(ع) نازل شده، من به او گفتم: به راستی مردم میگویند: چرا او نام علی و خاندانش را در کتاب خدا عزوجل نبرده؟ فرمود: در پاسخ آنها بگوئید که: برای پیغمبر آیه نماز نازل شد و خدا در آن نام نبرد سه رکعت و چهار رکعت را تا اینکه رسول خدا (ص) آن را شرح داد و آیه زکات نازل شد خدا نام نبرد که باید از چهل درهم یک درهم تا رسول خدا (ص) بود که آن را شرح داد و آیه حج نازل شد و نفرمود به مردم که هفت دور طواف کنید تا آنکه رسول خدا (ص) بود که آن را شرح کرد برای مردم و نازل شد «اطیعوالله…» و درباره علی و حسن و حسین(ع) نازل شد و رسول خدا (ص) درباره علی(ع) فرمود: هر که را من مولا و آقایم علی(ع) مولا و آقاست و فرمود من به شما وصیت میکنم درباره کتاب خدا و خاندانم، زیرا من از خداوند عزوجل خواستهام که میان آنها جدایی نیفکند تا آنها را بر سر حوض به من رساند و خدا این خواست مرا داد…».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، کتاب الحجه، ص۳۹۰.</ref> |
| | |
| بنابراین، از این احادیث نتیجه گرفته میشود که هیچ زمانی خالی از امام نخواهد بود و حال این امامان که همان اهل بیت پیامبر اکرم(ص) میباشند و در تفسیر آیه اولی الامر و آیات دیگر با تعبیر اهل بیت آمده و اطاعت و پیروی از آنان همانند اطاعت و پیروی از خداوند و پیامبر اکرم(ص) میباشد چه کسانی هستند. در این مورد احادیث بر دو دسته هستند:
| |
| | |
| ===معرفی امامان در روایات===
| |
| ۱. دسته نخست روایاتی که تعداد امامان(ع) را بهطور کلی، بیان میکند:
| |
| | |
| «یکون لهذه الامه اثنا عشر خلیفه؛ برای این امت، دوازده امام و پیشوا خواهد بود». این روایت را هم امام «احمد بن حنبل» در مسند خویش از ۳۴ طریق روایت کرده و هم «مسلم» از علمای مورد قبول اهل سنت در «صحیح» خود آورده.<ref>قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی (عج) از ولادت تا ظهور، ترجمه علی کرمی و سید محمد حسینی، قم، انتشارات الهادی، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش، ص۶۲.</ref>
| |
| | |
| ۲. دسته دوم روایاتی که بهطور روشن و گویا، به بیان مشخصات امامان دوازدهگانه(ع) پرداخته و آنان را با نام و نشان معرفی کرده است:
| |
| | |
| ===مراد از اولوالامر در قرآن===
| |
| «از جابر بن عبدالله انصاری حدیثی میباشد که میگوید: زمانی که آیه شریفه «اطیعوالله و…» نازل شد به رسول اکرم (ص) عرض کردم: ما خدا و رسولش را شناختهایم، ولی «اولی الامر» چه کسانی هستند که اطاعتشان در بین اطاعت شما قرار داده شده است. حضرت فرمود: آنان جانشینان و امامان بعد از من هستند. از [[علی بن ابی طالب]] آغاز میشود و بعد به ترتیب، [[حسن بن علی]]، [[حسین بن علی]]، [[علی بن حسین]]، [[محمد بن علی]] که در تورات به باقر معروف است و تو زمانش را درک خواهی کرد و هر زمان او را ملاقات نمودی سلام مرا به او برسان پس از وی امام صادق [[جعفر بن محمد]]، [[موسی بن جعفر]]، [[علی بن موسی]]، [[محمد بن علی]]، [[علی بن محمد]]، [[حسن بن علی]]، و بعد از او فرزندش که نام و کنیه او با نام و کنیه من یکی است که او حجت خدا در زمین و [[ذخیره الهی]] در میان بندگانش است و خداوند او را بر سراسر جهان مسلط میسازد.<ref>صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، انتشارات مؤسسه السیده المعصومه، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، باب ۸، ح۴.</ref>
| |
| | |
| از [[ابن عباس]] آوردهاند که گفت: روزی مردی یهودی به نام «نعثل» آمده و به پیامبر گفت: ای پیام آور خدا، از اندیشه ای که در سینه دارم و در خاطرم خطور میکند میخواهم از شما بپرسم. پیامبر اکرم (ص) فرمود: بپرس؛ و او پرسید تا رسید به این مطلب که گفت: از جانشین خودت آگاهم ساز که او چه کسی است؟ چرا که پیامبری نیامده است جز اینکه جانشینی داشته باشد و جانشین پیامبر ما [[حضرت موسی]]، «یوشع بن نون» است که خود موسی(ع) او را معرفی کرده پیامبر اکرم(ص) در پاسخ او فرمود: حقیقت این است که جانشین بلافصل من علی بن ابی طالب است و پس از او فرزندانم حسن و حسین به ترتیب و پس از حسین(ع) امامان نهگانه از نسل حسین(ع) خواهند بود که از پی هم خواهند آمده، مرد یهودی گفت: «نام بلند و جاودانه آنان را برایم بیان فرما» حضرت فرمودند: «پس از شهادت حسین(ع) فرزندش علی و پس از او پسرش محمد و پس از او پسرش جعفر و پس از او پسرش موسی و پس از او پسرش علی و پس از او پسرش محمد و پس از او پسرش علی و پس از او پسرش حسن و پس از او فرزندش مهدی(ع) اینان امامان دوازدهگانه مردم و جانشینان بحق من میباشند».<ref>صافی، لطف الله، منتخب الاثر، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۰.</ref>
| |
| | |
| ===چرا نام امامان در قرآن نیست؟===
| |
| ابی بصیر گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم از قول خداوند عزوجل (۵۹ سوره نساء) «از خدا اطاعت کنید و از رسولش و اولی الامر خودتان اطاعت کنید». | |
| فرمود: درباره علی بن ابی طالب و حسن و حسین(ع) نازل شده، من به او گفتم: به راستی مردم میگویند: چرا او نام علی و خاندانش را در کتاب خدا عزوجل نبرده؟ فرمود: در پاسخ آنها بگوئید که: برای پیغمبر آیه نماز نازل شد و خدا در آن نام نبرد سه رکعت و چهار رکعت را تا اینکه رسول خدا (ص) آن را شرح داد و آیه زکات نازل شد خدا نام نبرد که باید از چهل درهم یک درهم تا رسول خدا (ص) بود که آن را شرح داد و آیه حج نازل شد و نفرمود به مردم که هفت دور طواف کنید تا آنکه رسول خدا (ص) بود که آن را شرح کرد برای مردم و نازل شد «اطیعوالله…» و درباره علی و حسن و حسین(ع) نازل شد و رسول خدا (ص) درباره علی(ع) فرمود: هر که را من مولا و آقایم علی(ع) مولا و آقاست و فرمود من به شما وصیت میکنم درباره کتاب خدا و خاندانم، زیرا من از خداوند عزوجل خواستهام که میان آنها جدایی نیفکند تا آنها را بر سر حوض به من رساند و خدا این خواست مرا داد…».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، کتاب الحجه، ص۳۹۰.</ref> | |
|
| |
|
| بنابراین در قرآن غیر مستقیم یا به صورت عنوان عام در حقیقت از فرزندان معصوم پیامبر و علی(ع) بیان شده است. | | بنابراین در قرآن غیر مستقیم یا به صورت عنوان عام در حقیقت از فرزندان معصوم پیامبر و علی(ع) بیان شده است. |