|
|
(۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| آيا عذاب قبر همگانى است، يا برخى استثنا شده اند؟
| | آیا عذاب قبر همگانی است، یا برخی استثنا شدهاند؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}}منابع اسلامی، اشارهای بر عذاب و فشار قبر برای برخی افراد از جمله [[پیامبران|انبیا]] و [[امامان معصوم(ع)]] نکردهاند. عالمان اسلامی معتقدند این افراد گناهی ندارند و دلیلی بر عذاب آنها وجود ندارد. [[شهید|شهیدان]] نیز از پرسش و پاسخ در [[قبر]] معاف شدهاند؛ [[پیامبر خدا(ص)]] در پاسخ به این پرسش که چرا شهید در قبر، مورد امتحان و آزمایش قرار نمیگیرد؟ چنین پاسخ داد که همان شمشیر که بر سرش فرود میآید، کفایت میکند.<ref>فروع الکافی، ج۵، ص۵۶، کتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.</ref> |
| در پرسش و پاسخ هاى پيشين گذشت كه پاسخ درست يا غلط به نكير و منكر، سرنوشت ساز است. پاسخ درست، نعمت، و پاسخ نادرست، عذاب را به دنبال دارد.
| | |
| از روايات، عذاب جداگانه اى به دست مى آيد كه همان فشار قبر است و برخى روايات اين عذاب را همگانى مى دانند. | | از برخی روایات چنین استفاده شده که عذاب و فشار قبر، برای مؤمن نیست؛ [[امام صادق(ع)]] در پاسخ به یکی از شاگردانش به نام [[ابوبصیر]]، فشار قبر را برای مؤمنان ندانست.<ref>کلینی، الكافی، ج۳، ص۱۳۰.</ref> |
| رسول خدا(صلى الله عليه وآله) پس از خاك سپارى جنازه ى سعد بن معاذ فرمود:
| | |
| هيچ مؤمنى نيست كه فشار قبر نداشته باشد.<ref>همان، ص۲۲۱، ح ۱۹ و ص۲۲۱، ح ۱۶.</ref>
| | اما از ظاهر برخی روایات، بهدست آوردهاند که فشار قبر همگانی است؛ پیامبر اسلام(ص) پس از خاک سپاری جنازه یکی یارانش به نام [[سعد بن معاذ]]، فشار قبر را برای همگان دانست<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۲۱.</ref> و گفت اگر کسی از فشار قبر، رهایی مییافت، سعد بن معاذ از آن افراد بود.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۸.</ref> |
|
| | |
| اگر كسى از فشار قبر رهايى مى يافت، سعد بن معاذ از آن جمله بود.<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم اليقين، ج۲، ص۱۰۶۸.</ref> | | امام صادق(ع) در پاسخ به این سوال که آیا فردی از فشار قبر، رهایی مییابد؟ افراد بسیار اندکی را نجات یافته از عذاب قبر دانست.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶.</ref> |
|
| | |
| از امام صادق(عليه السلام) سؤال شد: «آيا كسى از فشار قبر رهايى مى يابد؟» فرمود: «از آن به خدا پناه مى برم! چه بسيار اندك اند، كسانى كه از عذاب قبر نجات يابند».<ref>همان.</ref>
| | [[علامه مجلسی]] از عالمان بزرگ شیعه در جمع این روایات، معتقد است که مراد از فشار قبر نداشتن مومنان، عذاب و فشار شدید است. او همچنین معتقد است؛ مؤمن، فشار قبر تنبیهی و از باب غضب الهی ندارد؛ بلکه فشار قبر، برای کفاره گناهان او است<ref>محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۲.</ref> و روایت «فشار و عذاب قبر برای مؤمن، کفارهٔ (تاوان) کارهایی است که انجام داده است» شاهد بر این مطلب است.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.</ref> |
|
| | |
| در برخى از روايات اهل سنت نيز، عذاب قبر، همگانى معرفى شده است. مانند:
| | علامه مجلسی در مورد کسانی که از امام علی(ع) پیروی کرده، از دشمنانش بیزاری جسته، حلالش را حلال و حرامش را حرام دانستهاند؛ معتقد است خداوند این افراد را در برزخ بهجهت گناهان بدون توبه، عذاب میکند تا در قیامت پاک باشند.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.</ref> |
|
| | |
| مردگان در قبرشان عذاب مى شوند تا آنجا كه حيوانات صداى عذاب آنها را مى شنوند.<ref>سيوطى، شرح الصدور، ص۲۲۵.</ref>
| | == مواردی در رفع عذاب قبر == |
|
| | {{همچنین ببینید|نقش دعا و خیرات در کاهش عذاب قبر}} |
| از اين دست روايات بر مى آيد كه كافر، مؤمن و مستضعف، همه فشار و عذاب قبر دارند. | | براساس روایات، برخی کارهای خوب، سبب کاهش یا آمرزش فشار قبر میشود؛ رقیه دختر پیامبر اکرم(ص) از کسانی است که پیامبر برای او طلب بخشش از عذاب قبر کرد و خداوند هم او را رهایی بخشید.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.</ref> [[فاطمه بنت اسد]]؛ مادر امام علی(ع) نیز با دعای پیامبر(ص) و دفن در پیراهن پیامبر، شامل رها از عذاب قبر شد.<ref>گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۲.</ref> |
|
| | |
| برخى منابع عذاب و فشار قبر را تنها براى كسانى مى دانند كه در قبر، مورد سؤال قرار مى گيرند; يعنى گروه سوم كه مورد مؤاخذه و سؤال قرار نگرفته اند (ديوانگان، كودكان و مستضعفان) عذاب قبر ندارند.<ref>محمد باقر مجلسى، حق اليقين، ص۴۸۸.</ref>
| | برخی افراد از عذاب و فشار قبر معاف هستند: |
|
| | |
| شايد اين روايت شاهد مناسبى براى گفتارشان باشد; «يسأل و هو مضغوط»<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۳۶، ح ۵.</ref> يعنى در حالى كه مورد پرسش قرار گرفته است، عذاب هم مى شود. اين روايت تنها يكبار در منابع آمده است. برخى در توجيه آن گفته اند: «شايد مراد توضيح وضع كفار باشد كه سؤال از آنها ماهيت عذاب دارد».
| | * کسانی که حداقل چهل نفر به خوبی او شهادت دهند و از خداوند برای او طلب مغفرت کنند.<ref>منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.</ref> |
|
| | |
| روايات ديگر، عذاب و فشار قبر را براى مؤمن نمى دانند. حضرت صادق(عليه السلام) در پاسخ ابوبصير فرمود:
| | * کسانی که رکوع نمازشان کامل و تمام باشد.<ref>عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.</ref> |
|
| | * افرادی که در هر شب جمعه، [[سوره نساء]] را بخوانند. |
| هيهات ما على المؤمنين فيها شىء<ref>همان، ص۱۳۰.</ref>; دور باد، هرگز چيزى از فشار قبر بر مؤمنان نيست.
| | * کسانی که بر خواندن [[سوره زخرف]] مداومت دارند. |
|
| | * اهل نماز شب.<ref>منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.</ref> |
| مرحوم مجلسى(رحمه الله) مى فرمايد: «اگر مراد از عذاب نديدن مؤمنان، مؤمن كامل باشد، پس رواياتى كه عذاب قبر را متوجه سعد بن معاذ و رقيّه دختر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) و فاطمه، مادر حضرت على(عليه السلام) مى دانستند، چه مى شود؟
| | |
|
| | == منابع == |
| ممكن است گفته شود، مراد از اينكه مؤمنان عذاب و فشار قبر ندارند، عذاب و فشار شديد است يا گفته شود، مؤمن، فشار قبر تنبيهى و از باب غضب الهى ندارد; بلكه اگر فشارى دارد به سبب لطف و كفاره ى گناهان او است».<ref>محمد باقر مجلسى، حق اليقين، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۹۲.</ref>
| | {{پانویس|۲}} |
|
| |
| چنان كه حديث مى فرمايد:
| |
|
| |
| فشار و عذاب قبر براى مؤمن، كفاره ى (تاوان) كارهايى است كه انجام داده است. مانند: ضايع كردن نعمت هاى الهى.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.</ref>
| |
|
| |
| و نيز در حديث ديگر، ضمن تفسير آيه ى قرآن آمده است: (فَيَوْمَئِذ لا يُسْئَلُ عَنْ ذَنْبِهِ)<ref>الرحمن: ۳۹.</ref>، فرمود:
| |
|
| |
| اينها كه روز قيامت از گناهانشان سؤال نمى شود، كسانى هستند كه از امير مؤمنان پيروى كرده اند و از دشمنانش بيزارى جسته اند. حلالش را حلال و حرامش را حرام داشته اند; منتها گناهانى داشته اند كه موفق به توبه نشده اند. خداوند آنها را در برزخ عذاب مى كند تا در قيامت پاك شوند.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.</ref>
| |
|
| |
| قانون كلى عذاب و فشار قبر بيان شد; اما بايد دانست كه برخى افراد، به تصريح برخى روايات، از عذاب قبر معاف شده اند. نيز برخى از كارهاى خوب و مرگ در برخى از ساعات، سبب كاهش يا آمرزش فشار قبر مى شود.
| |
|
| |
| رقيّه دختر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) از كسانى است كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) برايش، طلب بخشش از عذاب قبر فرمود و خداوند هم او را رهايى بخشيد.<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.</ref>
| |
|
| |
| فاطمه بنت اسد، مادر امام على(عليه السلام) نيز با دعاى پيامبر(صلى الله عليه وآله) و تدفين در پيراهن مبارك او، شامل آمرزش عذاب قبر شد.<ref>گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسى، حق اليقين، ص۴۸۲.</ref> | |
|
| |
| افراد ذيل نيز از عذاب و فشار قبر معاف هستند: | |
|
| |
| ۱. كسانى كه تلقين سوم شده اند; يعنى پس از خاك سپارى، نزد قبر ا و عقايد دينى يادآورى شود.
| |
|
| |
| ۲. كسانى كه از ظهر پنج شنبه تا ظهر جمعه فوت كرده اند.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲ ، ص۳۹۰; و شيخ عباس قمى، منازل الآخره، ص۲۷.</ref>
| |
|
| |
| ۳. كسانى كه همراهشان در قبر «جريدتين» گذاشته اند. يعنى دو شاخه چوب سبز همراه او دفن كرده اند.
| |
|
| |
| ۴. كسانى كه چهل نفر يا بيشتر به خوبى او شهادت دهند و از خداوند براى او طلب مغفرت كنند.<ref>منازل الآخره، ص۲۶ ـ ۳۰.</ref>
| |
|
| |
| ۵. كسانى كه ركوع نمازشان كامل و تمام باشد.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.</ref>
| |
|
| |
| ۶. افرادى كه در هر شب جمعه سوره ى نساء بخوانند.
| |
|
| |
| ۷. كسانى كه بر خواندن سوره ى زخرف مداومت دارند.
| |
|
| |
| ۸. اهل نماز شب.
| |
|
| |
| ۹. كسانى كه در سرزمين نجف اشرف دفن شوند و... .<ref>منازل الآخره، ص۲۶ ـ ۳۰.</ref>
| |
|
| |
| اما هيچ كجا به عذاب و فشار قبر براى انبيا و امامان معصوم(ع)تصريح نشده است. بر اساس قواعدى كه درباره ى فشار قبر بيان شد، هر گونه عذابى از وجود مبارك آنها به دور است، چون گناهى ندارند كه از باب كفاره و لطف عذاب شوند و عاملى هم براى عذاب آنها وجود ندارد.
| |
|
| |
| مرحوم شبّر مى فرمايد:
| |
|
| |
| در حديث وارد شده است كه تنها انبيا و امامان(ع) ارواح آنها با اجسادشان از زمين به آسمان منتقل مى شوند و با همان اجساد دنيايى خود، در نعمت به سر مى برند و اين ويژه ى حجت هاى الهى است.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۸۰ و ۳۸۱.</ref>
| |
|
| |
| اما شهدا در فرهنگ قرآنى و روايى جايگاه ويژه اى دارند. آنها از برخى امور دنيايى و آخرتى استثنا شده اند. مانند كفن و غسل در صورتى كه در معركه ى جنگ به شهادت برسند.<ref>شيخ طوسى، تهذيب الاحكام فى شرح المقنعه، ج۶ ، ص۱۴۰.</ref> و همين گونه از پرسش و پاسخ در قبر معاف شده اند. از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) سؤال شد كه چرا شهيد در قبر، مورد امتحان و آزمايش قرار نمى گيرد؟ فرمود: «همان برق هاى شمشير كه بر سرش فرود مى آيند، كفايت مى كند».<ref>فروع الكافى، ج۵، ص۵۶، كتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.</ref>
| |
|
| |
| ==منابع== | |
| <references />
| |
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی =
| | | شاخه اصلی = کلام |
| |شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ = معاد |
| |شاخه فرعی۲ = | | |شاخه فرعی۲ =قبر |
| |شاخه فرعی۳ = | | |شاخه فرعی۳ =عذاب قبر |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =- |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ج |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |