نقش تولی و تبری در ايمان: تفاوت میان نسخه‌ها

تولّی و تبرّی به معنای دوستی با دوستان [[خدا]] و دشمنی با دشمنان خدا، از واجبات در [[اسلام]] و از [[ارکان ایمان]] هستند. در اعتقادات شیعه بدون تولی و تبری، ایمان ناقص است و هیچ عملی از انسان پذیرفته نیست. ایمان دوست داشتن انبیاء، امامان و اولیاء خدا و دشمن داشتن دشمنان پیامبران و اهل بیت(ع) بیان شده‌است و بدون تولی و تبری ایمان کامل برای فرد بوجود نمی‌آید.

===تولی، تبری و کمال انسانی===

ابعاد و شیوه زندگی انسان، بر پایه حب و بغض استوار است. در مورد معیار حب و بغض و ضابطه و قانون آن، هرکسی باید ارزیابی کند که میل و نفرت خویش را بر پایه چه ارزش‌هایی استوار سازد. درستی ملاک، زندگی را در جهت شایسته، صحیح و باطل بودن آن انسان را به تباهی سوق می‌دهد.

کمال معنوی با حقیقت نظام هستی و انسانی مطابقت دارد. کمال معنوی در سایه حرکت در مسیر حق، تحقق می‌پذیرد. دوستی‌ها و دشمنی‌ها باید بر این اصل معنوی تنظیم گردد که دوستی [[خداوند]] اصل باشد و با دیگران نیز بر این اساس دوستی و دشمنی شود؛ زیرا مقصود از تولّی در فرهنگ اعتقادی اسلام این است که انسان ولایت خدا، پیامبران، ائمه معصومین(ع) و اولیاءالله را قبول کند و با هر فرد و نظامی که دوست خدا، رسول، ائمه(ع) و مؤمنان باشند دوست باشند و تبرّی عبارت است از کینه داشتن نسبت به دشمنان خدا، پیامبران، ائمه و مؤمنان.<ref>شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی اسلام، چاپ دوم، چاپ خانه دفتر تبلیغات اسلامی، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۷، ج۲، ص۴۳۲، و روز بهانی، فضل الله، فنجی اصفهان، وسیله الحشادم الی المندوم در شرح صلواه چهارده معصوم(ع)، قم، نشر کتاب‌خانه عمومی مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۳۷۲، ص۲۸۱.</ref>

[[خداوند]] به عنوان کمال و منزه از هر عیب،‌ بهترین مورد برای تولی است؛ زیرا او از هر کسی نسبت به بندگانش مهربان‌تر و نزدیک‌تر است. دوستی او، شور، عشق و طراوت در انسان می‌آفریند و او را بی‌قرار و خالص می‌سازد. به سبب این دوستیِ خدا، همه رفتارها رنگ خدایی می‌گیرد و در منظومه هستی از ارزش والا برخوردار می‌گردد. بدین ترتیب، بین انسان و خدا رابطه دوستی ایجاد می‌شود و خداوند به عنوان یگانه آرزو و هدف تبلور می‌کند که تنها باید او را دوست داشت و به او عشق ورزید.

===تجلّی تولی در دوستی امامان(ع)===

پر واضح است که دوستی خداوند اصلی و واقعی است، دوستی پیامبران، [[امامان معصوم(ع)]] و اهل ایمان بر اساس دوستی خداوند استوار شده و در راستای محبت او قرار دارد دوستی پیامبر و عترتش برای اطاعت و پذیرش ولایت آن‌هاست زیرا حجت‌های خداوند هستند و عترت پیامبر، تنها مفسرّین [[کلام خدا]] و دومین منبع آگاهی و هدایت می‌باشند؛ لذا دشمنی با اهل بیت و خارج شدن از ولایت و اطاعت آن‌ها به معنای خروج از دایرهٔ اطاعت و محبت خداوند است. «کسی که سر بر فرمان آل پیامبر ندارد… اعمالش در ضلالت انجام شده است چون انسانی است که بگوید اسلام را قبول دارم… اما [[پیامبر اسلام]] را قبول ندارم، اسلام، [[قرآن]] و اهل بیت یکی است هدایت بر محور اهل بیت می‌چرخد کسی که در هدایت نیست از کمال بهره ای ندارد»<ref>واثقی راد، محمد حسین، اخلاق و تربیت اسلامی، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی چاپ ورامین، چاپ اول، ۱۳۷۰، ص۱۹۲.</ref>

بدین جهت دوستی و اطاعت آن‌ها واجب شده است. قرآن فرموده است: {{قرآن|قل لا اسئلکم علیه اجراً الا الموده فی القربی}}<ref>شوری/ ۲۳.</ref> بگو پاداشی برای رسالتم جز دوستی خویشانم از شما نمی‌طلبم. [[امام صادق(ع)]] نیز می‌فرماید: ''لکل شیء اساس و اساس الاسلام حبنا اهل البیت''<ref>واثقی راد، محمد حسین، اخلاق و تربیت اسلامی، همان، ص ۱۹۱. نقل از بحارالانوار، ج ۷، ص ۵۲۸، محاسن، ج ۱، ص ۱۵۰.</ref> هر چیز مبنا و اساسی دارد و اساس اسلام دوستی با ما اهل بیت است؛ بنابراین، تولی همان دوستی و اطاعت خدا، پیامبران، امامان معصوم(ع) و مؤمنین می‌باشد و تبری نیز بیزاری جستن از دشمنان خدا و ائمه(ع) است.

===تولی، تبری و قبول ایمان و هدایت===

باید دانست که تولّی و تبرّی، نقش بنیادی در قبولی ایمان و اسلام دارد. زیرا هدایت بر محور خاندان عصمت(ع) دور می‌زند و کسی که از دایرهٔ هدایت آن‌ها دور شد در گمراهی به سر خواهد برد. تولّی و تبرّی از واجبات و [[فروع دین]] اسلام است و جزء ایمان و از بزرگ‌ترین شعبه‌های ایمان شمرده شده‌است. در گفتار معصومین(ع) شرط قبولی اعمال و بندگی به حساب آمده‌است. علما و بزرگان شیعه نقش تولی و تبرّی را که جزء ایمان است ازجمله این امر دانسته‌اند که ایمان بدون آن را ناتمام خوانده‌اند و به برخی از آیات و روایات نیز استدلال کرده‌اند و ایمان بدون محبت پیامبر(ص) تمام ندانسته‌اند.

ایمان را همان تولی و تبرّی تشکیل می‌دهد. [[امام باقر(ع)]] فرموده است: ''ایمان دوستی و دشمنی است''<ref>واثقی راد، محمد حسین، همان، ص ۱۷۸، به نقل از تحف العقول، ص ۲۱۵.</ref> و امام صادق(ع) نیز در جواب کسی که پرسید آیا حب و بغض از ایمان است؟ فرمود: ''هل الایمان الا الحب و البغض''<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ناشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۸۸ هـ، ج ۲، ص ۱۲۵.</ref> ایمان جز حبّ و بغض چیز دیگری نیست.

روشن است که مقبولیت اطاعت و بندگی پروردگار بستگی به اصل تولی و تبری دارد؛ و ایمان بدون آن ناتمام است. زیرا ایمان جز همان حبّ خدا، پیامبر و [[امامان معصوم(ع)]] و بغض و بیزاری از دشمنان آنان نیست. نقش تولی و تبرّی در ایمان همانند دو بال است که در صورت فقدان یکی از آنان، توانائی رسیدن به هدف سلب می‌شود و از رسیدن به مقصد بازمی‌ماند.

==مطالعه بیشتر==

۱ـ اصول کافی، ج ۲، باب حب فی الله و بغض فی الله.

 

۲ـ وسیله الحشادم الی المندوم در شرح… از فضل الله بن روز بهان اصفهانی، از ص ۸۸–۲۸۱.

 

۳ـ تفسیر موضوعی قرآن، ج ۲ ,جوادی آملی، ص ۴۱۱–۴۲۲ و ص ۳۴۷–۳۵۹.

 

۴ـ اخلاق و تربیت اسلامی، حسین واثقی راد، ص ۱۶۹–۱۹۸.

==منابع==

 

  | شناسه =

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | نمایه =

  | تغییر مسیر =

  | بازبینی =

  | اولویت =

  | کیفیت =