مراحل کلی مبارزه با نفس: تفاوت میان نسخه‌ها

محاسبه يعني حساب‌رسي و بازنگري نسبت به گذشته و تعهد نسبت به آينده. محاسبه آن است كه انسان هر روز از خود حساب‌رسي كند كه چه طاعتي يا معصيتي مرتكب شده است. اگر طاعتي داشته بر آن بيفزايد و اگر گناهي مرتكب شده در جبران آن بكوشد.

از جمله اموری که می‌تواند در تمام مراحل، حرکت شخص سالک را تسهیل کند و در غلبه بر نفس او را مدد رساند «تذکّر» است. یعنی به ياد عظمت پروردگار بودن و نعمت هاي او را متذكر شدن و توجه داشتن به اين كه انسان در محضر خداست و بايد در محضر او حیاء کند و از هر آنچه بر خلاف خواست و رضایت اوست اجتناب کند و بداند در هر حال خدا با اوست، كه قرآن مي فرمايد: «يا ايها الذين آمنوا اذكروا الله ذكراً كثيراً؛ اي كساني كه ايمان آورده ايد! خدا را زياد ياد كنيد»[۴]

البته بايد گفت كه براي مقابلۀ با نفس مراحل گوناگوني از جهات مختلف گفته شده است مانند اينكه ابتدا بايد مبارزه كرد براي معصيت نكردن، سپس وارد مراحل بالاتر شد مثل ترك مكروهات، مباحات، خلاف مروت و ... .