automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۱۴۷
ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
از | == قضاوت از دیدگاه ائمه(ع) == | ||
قضاء عبارت است از اعمال ولایت شرعی از طریق حکم بین مردم برای رفع خصومات.<ref>ر. ک. مقتدایی، مرتضی، قضاوت در اسلام، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ص۹.</ref> هدف اصلی از قضاوت اسلامی، گسترش عدل، احقاق حق و رفع تجاوز است و به تعبیر روایات احیاء و تزکیه ارض است. | |||
در روایتی امام(ع) در ذیل آیه {{قرآن|یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها|سوره=حدید|آیه=۱۷}} میفرماید: مراد این نیست که بوسیله باران زمین را زنده میکند، بلکه مراد این است که خداوند مردان الهی را میفرستد تا آنها با اقامه عدل و برقراری عدالت در سطح جامعه، زمین را زنده کنند.<ref>محمد بن یعقوب کلینی، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۷، ص۱۷۴.</ref> به عبارتی، اقامه حدود الهی، حرکت حیات را به طرف هدف اصلی آن پیش میبرد.<ref>ر. ک. قضاوت در اسلام، همان.</ref> | |||
در روایتی امام | در روایتی دیگر [[امام باقر(ع)]] میفرماید: اجرای یک حد بر روی زمین از چهل شبانه روز باران باریدن پاککنندهتر است.<ref>کافی، همان، ج۷، ص۱۷۴.</ref> | ||
در | قضاوت بالاصاله و ذاتاً حق خداوند است و اصل اولی نفوذ حکم و حکومت «الله» است و هیچکس بر دیگری تسلط و حق حکم ندارد مگر به اذن خداوند متعال و نفوذ حکم و حکومت انبیاء و اوصیاء با اذن حق تعالی و از مواهب اوست چنانکه قضات جامعالشرایط نیز نفوذ حکمشان با فرمان و اذن انبیاء و اوصیاء است. چرا که قضاوت به نحوی ولایت بر جان، مال و عِرض افراد است.<ref>ر. ک. قضاوت در اسلام، همان، ص۱۱.</ref> از اینروست که امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ به شریح قاضی میفرماید: این مقام جایگاه انبیاست و مسندی است که بر آن تکیه نمیزند مگر پیغمبر یا وصیّ او، البته مأذون و منصوب از طرف آنها میگردد و اگر پیغمبر و وصیّ و مأذون از طرف آنها نشد، شقیّ، غاصب و حاکم جور و طاغوت است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۸، کتاب قضاء، باب ۳، از ابواب صفات قاضی، ح ۲–۳.</ref> | ||
امام صادق(ع) در باب خطرناک بودن این منصب، میفرمایند: قاضیان چهار گروهند که سه گروه از آنان اهل آتش و دوزخند و یک گروه از آنان اهل بهشت. اما سه گروه که اهل دوزخند عبارتند از: | |||
امام صادق | |||
# مردی که قضاوت ظالمانه نموده در حالی که میدانسته. | # مردی که قضاوت ظالمانه نموده در حالی که میدانسته. | ||
خط ۲۷: | خط ۲۵: | ||
پس قضاوت از دید ائمه(ع) منصب خطیری است که دارای مشکلات زیادی است چرا که دائماً در معرض امتحانات سخت و وسوسه انگیز قرار دارد ولی این را نیز باید گفت که اگر بدست یک قاضی احقاق حقی صورت گیرد و رفع ظلمی صورت گیرد از اجر و پاداش ویژه ای برخوردار خواهد بود. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در این زمینه میفرماید: دست خدا بالای سر قاضی است و او در زیر سایه رحمت الهی نشسته اما اگر از حق تجاوز کند خداوند او را به خودش وا میگذارد.<ref>کافی، همان، ص۴۱۰.</ref> | پس قضاوت از دید ائمه(ع) منصب خطیری است که دارای مشکلات زیادی است چرا که دائماً در معرض امتحانات سخت و وسوسه انگیز قرار دارد ولی این را نیز باید گفت که اگر بدست یک قاضی احقاق حقی صورت گیرد و رفع ظلمی صورت گیرد از اجر و پاداش ویژه ای برخوردار خواهد بود. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در این زمینه میفرماید: دست خدا بالای سر قاضی است و او در زیر سایه رحمت الهی نشسته اما اگر از حق تجاوز کند خداوند او را به خودش وا میگذارد.<ref>کافی، همان، ص۴۱۰.</ref> | ||
== | == شرایط قاضی از دیدگاه ائمه(ع) == | ||
قضاوت در اسلام از خطیرترین مسئولیتها شناخته شده، و قبول این امر مهم در شأن هر کس نیست. | قضاوت در اسلام از خطیرترین مسئولیتها شناخته شده، و قبول این امر مهم در شأن هر کس نیست. قبول مسئولیت در برنامه ای که در خور انسان نیست از بزرگترین گناهان شمرده شده چرا که نبیّ مکرم اسلام میفرماید: کسی که امری از مسلمین را عهدهدار میباشد در حالی که برتر از او در میان مردم هست به خدا و رسولش و به همه مسلمین خیانت کرده است.<ref>مکارم الاخلاق، ص۵۲۷.</ref> | ||
قبول مسئولیت در برنامه ای که در خور انسان نیست از بزرگترین گناهان شمرده شده چرا که نبیّ مکرم اسلام میفرماید: کسی که امری از مسلمین را عهدهدار میباشد در حالی که برتر از او در میان مردم هست به خدا و رسولش و به همه مسلمین خیانت کرده است.<ref>مکارم الاخلاق، ص۵۲۷.</ref> | |||
و نیز فرمود: قبول کردن رهبری قومی در حالی که داناتر و فقیه تر برای عهدهدار شدن رهبری در میان مردم باشد، علّت بدبختی و سقوط قوم تا قیامت به وسیله آن رهبر ناشایسته است.<ref>ثواب الاعمال، ص۲۴۶.</ref> منصب قضاء که از اعظم مناصب، و در رابطه با جان، مال و آبروی مردم است با توجه به روایات در این باب باید به اهلش واگذار شود.<ref>ر. ک. محمدی گیلانی، محمد، قضا و قضاوت در اسلام، تهران، نشر سایه، ۱۳۷۸ش، ص۲۰.</ref> | و نیز فرمود: قبول کردن رهبری قومی در حالی که داناتر و فقیه تر برای عهدهدار شدن رهبری در میان مردم باشد، علّت بدبختی و سقوط قوم تا قیامت به وسیله آن رهبر ناشایسته است.<ref>ثواب الاعمال، ص۲۴۶.</ref> منصب قضاء که از اعظم مناصب، و در رابطه با جان، مال و آبروی مردم است با توجه به روایات در این باب باید به اهلش واگذار شود.<ref>ر. ک. محمدی گیلانی، محمد، قضا و قضاوت در اسلام، تهران، نشر سایه، ۱۳۷۸ش، ص۲۰.</ref> | ||
[[امام علی(ع)]] در فرمان خود به [[مالک اشتر]] برای انتخاب قاضی میفرماید: | |||
ـ در قضاوت به اطلاعات سطحی اکتفا ننماید. | «... پس برای قضاوت و داوری بین مردم بهترین کسانی را انتخاب کن که: ـ انبوه کارها بر او سخت نیاید و از عهده انجام آنها برآید.ـ طرفین متخاصم در ستیزه و لجاج رأی خود را بر او تحمیل نکنند.ـ در صورت اشتباه، بر اشتباه خود اصرار نورزد و جانب حق را بگیرد.ـ طمعکار نباشد (زیرا طمعکاری مانع احقاق حق است).ـ در قضاوت به اطلاعات سطحی اکتفا ننماید.ـ در موارد شبهه تا کشف حقیقت درنگ و تأمل نماید.ـ در صدور احکام متکی به دلائل قطعی باشد.ـ کمتر از همه از مراجعه دادخواهان به تنگ آید.ـ در کشف حقایق صبور باشد.ـ پس از روشن شدن موضوع، حکم قاطع صادر نماید.ـ تملّق و چاپلوسی و حیله و خدعه او را به هر سو نکشاند. و البته این چنین کسانی کمیابند.»<ref>نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص۱۰۱۰.</ref> | ||
فقهای شیعه همگی شرایط مشابهی را برای تصدی امر قضاء در نظر گرفتهاند.<ref>قضا و قضاوت در اسلام، همان، ص۲۲.</ref> به عنوان مثال [[امام خمینی (ره)]] در مورد شرایط قاضی میفرماید که باید شرایط زیر را داشته باشد: | |||
۱. کمال عقل و رسیدن به حد بلوغ؛ ۲. ایمان؛ ۳. طهارت مولد (حلالزاده)؛ ۴. مرد باشد؛ ۵. عادل باشد؛ ۶. عالم به احکام قضاوت باشد؛ ۷. باید قوه ضبط و اجتهاد داشته باشد.<ref>کشف الاسرار، امام خمینی (ره)، ص۸–۲۹۷.</ref> | |||
<span></span> | |||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} | ||
خط ۷۶: | خط ۴۷: | ||
۳. فرازهایی از سیستم قضایی اسلام، محمدی ری شهری، انتشارات پاسدار اسلام. | ۳. فرازهایی از سیستم قضایی اسلام، محمدی ری شهری، انتشارات پاسدار اسلام. | ||
<span></span> | |||
== منابع == | == منابع == |