۶٬۸۱۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
فهرست شروح [[صحیفه سجادیه]] فهرستی از شروح و تعلیقههای مفصل یا مجمل، کامل یا ناقص، فارسی یا عربی با رویکردها و روشهای متفاوت که بر کتاب صحیفهٔ سجادیه نگاشته شدهاند. [[آقابزرگ تهرانی]] (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق)، کتابشناس و فهرستنگار شیعه، حدود ۴۷ شرح بر صحیفهٔ سجادیه را فهرست کرده است. | فهرست شروح [[صحیفه سجادیه]] فهرستی است از شروح و تعلیقههای مفصل یا مجمل، کامل یا ناقص، فارسی یا عربی با رویکردها و روشهای متفاوت که بر کتاب صحیفهٔ سجادیه نگاشته شدهاند. [[آقابزرگ تهرانی]] (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق)، کتابشناس و فهرستنگار شیعه، حدود ۴۷ شرح بر صحیفهٔ سجادیه را فهرست کرده است. ابوالحسن شعرانی در مقدمهٔ ترجمه و شرح خود بر صحیفهٔ سجادیه از ۳۲ شرح و تعلیقه بر صحیفهٔ سجادیه یاد کرده است. بررسی دورهٔ زمانی نگارش این شروح و تعلیقات نشان میدهد که بیشتر آنها در دورهٔ [[صفویه]] نگاشته شدهاند. | ||
== شروح پیش از صفویه == | == شروح پیش از صفویه == | ||
[[پرونده:حاشیهٔ ابن ادریس بر صحیفهٔ سجادیه.gif|بندانگشتی|حاشیهٔ ابن ادریس بر صحیفهٔ سجادیه|281x281پیکسل]] | |||
از میان شروح متعدد صحیفهٔ سجادیه، شروح کمی از دوران پیش از صفویان (۹۰۷-۱۱۴۸ق) باقی مانده است. از جمله این شروح میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | از میان شروح متعدد صحیفهٔ سجادیه، شروح کمی از دوران پیش از صفویان (۹۰۷-۱۱۴۸ق) باقی مانده است. از جمله این شروح میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | ||
'''شرح الصحیفة''' | '''شرح الصحیفة''' | ||
شرح الصحیفه شرحی عربی که بهصورت تعلیقات مختصر توسط [[ابن ادریس حلی]] (درگذشتهٔ ۵۹۸ق)، فقیه مشهور شیعه، نگاشته شده است. این شرح اولین و قدیمیترین شرح موجود صحیفه سجادیه بهشمار میرود. مؤلف در تعلیقات خود عموماً معانی لغات مشکل را بیان کرده است.<ref>الطهرانی، | شرح الصحیفه شرحی عربی که بهصورت تعلیقات مختصر توسط [[ابن ادریس حلی]] (درگذشتهٔ ۵۹۸ق)، فقیه مشهور شیعه، نگاشته شده است. این شرح اولین و قدیمیترین شرح موجود صحیفه سجادیه بهشمار میرود. مؤلف در تعلیقات خود عموماً معانی لغات مشکل را بیان کرده است.<ref>الطهرانی، آقابزرک محمدمحسن بن علی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، ج۱۳، ص۳۵۸؛ نیز: حکیم، سید محمدحسین، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش ۵۱-۵۲، دی و بهمن ۱۳۸۰ش، ص۱۰۵.</ref> | ||
'''شرح الصحیفة''' | '''شرح الصحیفة''' | ||
خط ۱۹: | خط ۲۰: | ||
== شروح دوران صفویه و پس از آن == | == شروح دوران صفویه و پس از آن == | ||
دوران حکومت صفویان دوران اوج نگارش شرح بر صحیفهٔ سجادیه بوده است. در این دوران، شروح صحیفه از نظر کمی و کیفی رشد قابل توجهی میکنند. از میان این شروح میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | دوران حکومت صفویان دوران اوج نگارش شرح بر صحیفهٔ سجادیه بوده است. در این دوران، شروح صحیفه از نظر کمی و کیفی رشد قابل توجهی میکنند. از میان این شروح میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | ||
'''الحدیقة الهلالیة''' | |||
[[پرونده:الحدیقة الهلالیة شیخ بهایی.jpg|بندانگشتی|الحدیقة الهلالیة شیخ بهایی|303x303پیکسل]] | |||
الحدیقة الهلالیة شرح عربی مزجی از [[شیخ بهایی]] (۹۵۳-۱۰۳۱ق) بر دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه است. دعای چهل و سوم صحیفه دعایی است که امام سجاد(ع) آن را به هنگام دیدن هلال ماه میخوانده است. شیخ بهایی در این شرح به توضیح نکات نحوی، دقایق لغوی و مسائل نجومی مندرج در دعا پرداخته است. این کتاب بخشی از شرح کاملی است بر صحیفه با نام حدائق الصالحین که شیخ بهایی در دست تألیف داشته است. در این شرح هر یک از دعاها را در حدیقهای با نام خاصی قرار داده است؛ مانند الحدیقة الاخلاقیة (شرح دعای مکارم الاخلاق) و الحدیقة التحمیدیة (شرح دعای اول صحیفه). از میان این حدیقه ها امروز فقط حدیقهٔ هلالیه در دست است. شیخ بهایی نگارش این شرح را در قزوین آغاز کرده و آن را در ابتدای جمادی الآخر ۱۰۰۳ق در کاظمین به پایان رسانده است.<ref>الطهرانی، الذریعة، ج۶، ص۳۹۱؛ نیز: حکیم، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش ۵۱-۵۲، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> | الحدیقة الهلالیة شرح عربی مزجی از [[شیخ بهایی]] (۹۵۳-۱۰۳۱ق) بر دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه است. دعای چهل و سوم صحیفه دعایی است که امام سجاد(ع) آن را به هنگام دیدن هلال ماه میخوانده است. شیخ بهایی در این شرح به توضیح نکات نحوی، دقایق لغوی و مسائل نجومی مندرج در دعا پرداخته است. این کتاب بخشی از شرح کاملی است بر صحیفه با نام حدائق الصالحین که شیخ بهایی در دست تألیف داشته است. در این شرح هر یک از دعاها را در حدیقهای با نام خاصی قرار داده است؛ مانند الحدیقة الاخلاقیة (شرح دعای مکارم الاخلاق) و الحدیقة التحمیدیة (شرح دعای اول صحیفه). از میان این حدیقه ها امروز فقط حدیقهٔ هلالیه در دست است. شیخ بهایی نگارش این شرح را در قزوین آغاز کرده و آن را در ابتدای جمادی الآخر ۱۰۰۳ق در کاظمین به پایان رسانده است.<ref>الطهرانی، الذریعة، ج۶، ص۳۹۱؛ نیز: حکیم، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش ۵۱-۵۲، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> | ||
خط ۳۸: | خط ۴۱: | ||
التحفة الرضویة فی شرح الصحیفة السجادیة شرح مبسوطی به زبان عربی که به نام [[شاه عباس دوم صفوی]] (حکومت ۱۰۵۲-۱۰۷۷ق) نگاشته شده است و در آن فقط دو دعای اول صحیفه شرح شد. شارح قاضی بن کاشفالدین محمد اردکانی یزدی است که کتاب خود را بعد از ۱۰۵۷ق نگاشته است.<ref>حکیم، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش۴۹-۵۰، ص۸۹-۹۰.</ref> آقابزرگ تهرانی این شرح ناتمام را شرحی نفیس خوانده است.<ref>الطهرانی، الذریعة، ج۳، ص۴۳۵.</ref> شارح ابتدا قصد داشت شرح صحیفه خود را زبان عربی بنگارد، اما پس از شرح دو دعا تصمیم میگیرد، برای نفع عموم مردم از دقایق و اسرار شرح خود، منتخبی از شرح عربی خود را به فارسی برگرداند. اما ظاهراً هر دو شرح او ناتمام مانده و از شرح فارسی فقط یازده دعا شرح شده است.<ref>حکیم، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش۴۹-۵۰، ص۹۰.</ref> | التحفة الرضویة فی شرح الصحیفة السجادیة شرح مبسوطی به زبان عربی که به نام [[شاه عباس دوم صفوی]] (حکومت ۱۰۵۲-۱۰۷۷ق) نگاشته شده است و در آن فقط دو دعای اول صحیفه شرح شد. شارح قاضی بن کاشفالدین محمد اردکانی یزدی است که کتاب خود را بعد از ۱۰۵۷ق نگاشته است.<ref>حکیم، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش۴۹-۵۰، ص۸۹-۹۰.</ref> آقابزرگ تهرانی این شرح ناتمام را شرحی نفیس خوانده است.<ref>الطهرانی، الذریعة، ج۳، ص۴۳۵.</ref> شارح ابتدا قصد داشت شرح صحیفه خود را زبان عربی بنگارد، اما پس از شرح دو دعا تصمیم میگیرد، برای نفع عموم مردم از دقایق و اسرار شرح خود، منتخبی از شرح عربی خود را به فارسی برگرداند. اما ظاهراً هر دو شرح او ناتمام مانده و از شرح فارسی فقط یازده دعا شرح شده است.<ref>حکیم، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش۴۹-۵۰، ص۹۰.</ref> | ||
[[پرونده:ریاض العارفین دارابی.jpg|بندانگشتی|ریاض العارفین دارابی|284x284پیکسل]] | |||
'''ریاض العارفین فی شرح صحیفة سید الساجدین''' | '''ریاض العارفین فی شرح صحیفة سید الساجدین''' | ||
خط ۵۰: | خط ۵۳: | ||
شرح الصحیفة السجادیة شرح مفصلی به زبان عربی که [[سید نعمتالله جزایری]] (۱۰۵۰-۱۱۱۲ق) آن را در روزگار جوانی خود نگاشته است. جزایری بعداً این شرح راه با عنوان نورالانوار فی شرح کلام خیرالاخیار تلخیص کرده است.<ref>حکیم، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش ۵۳-۵۴، ص۸۸.</ref> | شرح الصحیفة السجادیة شرح مفصلی به زبان عربی که [[سید نعمتالله جزایری]] (۱۰۵۰-۱۱۱۲ق) آن را در روزگار جوانی خود نگاشته است. جزایری بعداً این شرح راه با عنوان نورالانوار فی شرح کلام خیرالاخیار تلخیص کرده است.<ref>حکیم، «کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمههای صحیفهٔ سجادیه»، کتاب ماه دین، ش ۵۳-۵۴، ص۸۸.</ref> | ||
[[پرونده:ریاض السالکین سید علیخان مدنی شیرازی.jpg|بندانگشتی|ریاض السالکین سید علیخان مدنی شیرازی|273x273پیکسل]] | |||
'''ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین''' | '''ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین''' | ||
خط ۶۸: | خط ۷۱: | ||
== شروح دوران معاصر == | == شروح دوران معاصر == | ||
[[پرونده:ترجمه و شرح صحیفهٔ سجادیهٔ ابوالحسن شعرانی.jpg|بندانگشتی|ترجمه و شرح صحیفهٔ سجادیهٔ ابوالحسن شعرانی|293x293پیکسل]] | |||
در دوران معاصر هم شروح مختصر و مفصل فراوانی بر صحیفهٔ سجادیه نگاشته شده است. از جمله این شروح میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | در دوران معاصر هم شروح مختصر و مفصل فراوانی بر صحیفهٔ سجادیه نگاشته شده است. از جمله این شروح میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | ||
'''صحیفهٔ سجادیه''' | '''صحیفهٔ سجادیه''' | ||
صحیفهٔ سجادیه شرح فارسی صحیفهٔ سجادیه [[میرزا ابوالحسن شعرانی]] (۱۲۸۱-۱۳۵۵ش)، فیلسوف و فقیه شیعه، که با ترجمه دعاها و مقدمهٔ او همراه است. شعرانی در مقدمهٔ شرح خود به مباحثی چون حقیقت دعا، جایگاه آن در فرهنگ دینی شیعه، کیفیت دعا، کتابهای اصلی دعا در میان شیعیان، دعا از منظر حکمای اسلامی، دعای ملحون (همراه با غلط) و غیر مأثور (نقلنشده از معصوم)، چیستی صحیفهٔ کاملهٔ سجادیه، شروح و حواشی و کتابهای مربوط به صحیفه و اسناد صحیفه میپردازد.<ref>صحیفهٔ سجادیه، ترجمه و شرح ابوالحسن شعرانی، ص۱-۱۴.</ref> | صحیفهٔ سجادیه شرح فارسی صحیفهٔ سجادیه [[میرزا ابوالحسن شعرانی]] (۱۲۸۱-۱۳۵۵ش)، فیلسوف و فقیه شیعه، که با ترجمه دعاها و مقدمهٔ او همراه است. شعرانی در مقدمهٔ شرح خود به مباحثی چون حقیقت دعا، جایگاه آن در فرهنگ دینی شیعه، کیفیت دعا، کتابهای اصلی دعا در میان شیعیان، دعا از منظر حکمای اسلامی، دعای ملحون (همراه با غلط) و غیر مأثور (نقلنشده از معصوم)، چیستی صحیفهٔ کاملهٔ سجادیه، شروح و حواشی و کتابهای مربوط به صحیفه و اسناد صحیفه میپردازد.<ref>صحیفهٔ سجادیه، ترجمه و شرح ابوالحسن شعرانی، تهران، سازمان چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۹۳ش، ص۱-۱۴.</ref> | ||
شعرانی شرح خود بر دعاهای صحیفه را به اختصار در انتهای متن و ترجمهٔ دعاها آورده است. این شروح، که تعلیقاتی بر برخی مواضع صحیفه است، دارای درونمایههایی مختلف است؛ درونمایههایی رجالی، کتابشناسانه، لغوی، تفسیری، روایی، تاریخی، کلامی، فلسفی و عرفانی که شعرانی با توجه به تسلطش بر علوم مختلف اسلامی توانسته در شرح خود از آنها بهره گیرد.<ref>صحیفهٔ سجادیه، ترجمه و شرح ابوالحسن شعرانی، ص۳۲۷-۳۷۵.</ref> | شعرانی شرح خود بر دعاهای صحیفه را به اختصار در انتهای متن و ترجمهٔ دعاها آورده است. این شروح، که تعلیقاتی بر برخی مواضع صحیفه است، دارای درونمایههایی مختلف است؛ درونمایههایی رجالی، کتابشناسانه، لغوی، تفسیری، روایی، تاریخی، کلامی، فلسفی و عرفانی که شعرانی با توجه به تسلطش بر علوم مختلف اسلامی توانسته در شرح خود از آنها بهره گیرد.<ref>صحیفهٔ سجادیه، ترجمه و شرح ابوالحسن شعرانی، ص۳۲۷-۳۷۵.</ref> | ||
خط ۸۰: | خط ۸۴: | ||
شهود و شناخت ترجمه و شرح فارسی صحیفهٔ سجادیه از حسن ممدوحی کرمانشاهی (۱۳۱۸-۱۳۹۹ش) که در سال ۱۳۸۱ش منتشر شده است. این شرح صورت نگارشی و تکمیلشدهٔ درسهای شرح صحیفهٔ سجادیه مؤلف در رادیو معارف بوده است. این شرح با مقدمهٔ [[عبدالله جوادی آملی]] در چهار جلد بهچاپ رسیده است. روش مؤلف در شرح خود چنین است که هر دعا را به چند قسمت تقسیم میکند و، پس از ترجمهٔ هر قسمت، به شرح مختصر و بیان نکاتی، که از نظرش برجسته می آمده، میپردازد.<ref>ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت (ترجمه و شرح صحیفهٔ سجادیه)، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۳۷-۳۸.</ref> | شهود و شناخت ترجمه و شرح فارسی صحیفهٔ سجادیه از حسن ممدوحی کرمانشاهی (۱۳۱۸-۱۳۹۹ش) که در سال ۱۳۸۱ش منتشر شده است. این شرح صورت نگارشی و تکمیلشدهٔ درسهای شرح صحیفهٔ سجادیه مؤلف در رادیو معارف بوده است. این شرح با مقدمهٔ [[عبدالله جوادی آملی]] در چهار جلد بهچاپ رسیده است. روش مؤلف در شرح خود چنین است که هر دعا را به چند قسمت تقسیم میکند و، پس از ترجمهٔ هر قسمت، به شرح مختصر و بیان نکاتی، که از نظرش برجسته می آمده، میپردازد.<ref>ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت (ترجمه و شرح صحیفهٔ سجادیه)، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۳۷-۳۸.</ref> | ||
روش مؤلف در شرح خود برگرفته از فضای آموزشی خاص او در حوزهٔ علمیهٔ قم در دوران معاصر و تحت تأثیر روش خاص استادان او چون [[سید محمدحسین طباطبایی]] (۱۲۸۱-۱۳۶۰ش)، [[حسن حسنزادهٔ آملی]] (۱۳۰۷-۱۴۰۰ش) و جوادی آملی است. این روش تلفیقی از رویکردی عقلی به قرآن و سنت اسلامی از دریچهٔ فلسفهٔ صدرایی و عرفان [[ابن عربی]] (۵۶۰-۶۳۸ق) است. در مقدمهٔ کتاب، مؤلف منابع خود در شرح صحیفه را، به جز [[قرآن کریم]] و تفاسیر قرآن و منابع روایی، کتابهای فلسفی و [[عرفان نظری]] مرجع چون شفاء [[ابن سینا]] (۳۷۰-۴۲۸ق)، [[فصوص الحکم]] و فتوحات مکیه ابن عربی، اسفار اربعهٔ ملاصدرا و تمهید القواعد ابن ترکه اصفهانی (درگذشتهٔ ۸۳۵ق) بر شمرده است.<ref>ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، قم، ج۱، ص۳۷.</ref> | روش مؤلف در شرح خود برگرفته از فضای آموزشی خاص او در حوزهٔ علمیهٔ قم در دوران معاصر و تحت تأثیر روش خاص استادان او چون [[سید محمدحسین طباطبایی]] (۱۲۸۱-۱۳۶۰ش)، [[حسن حسنزادهٔ آملی]] (۱۳۰۷-۱۴۰۰ش) و جوادی آملی است. این روش تلفیقی از رویکردی عقلی به قرآن و سنت اسلامی از دریچهٔ فلسفهٔ صدرایی و عرفان [[ابن عربی]] (۵۶۰-۶۳۸ق) است. در مقدمهٔ کتاب، مؤلف منابع خود در شرح صحیفه را، به جز [[قرآن کریم]] و تفاسیر قرآن و منابع روایی، کتابهای فلسفی و [[عرفان نظری]] مرجع چون شفاء [[ابن سینا]] (۳۷۰-۴۲۸ق)، [[فصوص الحکم]] و فتوحات مکیه ابن عربی، اسفار اربعهٔ ملاصدرا و تمهید القواعد ابن ترکه اصفهانی (درگذشتهٔ ۸۳۵ق) بر شمرده است.<ref>ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، قم، ج۱، ص۳۷.</ref>[[پرونده:ترجمه و شرح صحیفهٔ سجادیه حسین انصاریان.jpg|بندانگشتی|ترجمه و شرح صحیفهٔ سجادیه حسین انصاریان|288x288پیکسل]] | ||
'''تفسیر و شرح صحیفه سجادیه''' | '''تفسیر و شرح صحیفه سجادیه''' | ||
خط ۹۹: | خط ۱۰۲: | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینکدهی = | | لینکدهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} |
ویرایش