فهرست آثار دینی و تاریخی کربلا
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
سؤال
آیا شهر مقدس کربلا به‌جز حرم حضرت سیدالشهداء(ع) مکان تاریخی دیگری دیگری دارد؟
درگاه‌ها
شهر مقدس کربلا به جز حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) دارای آثار تاریخی و دینی متعددی است. این آثار عموماً مرقدهای شخصیت‌های دینی و علمی هستند.[۱]
- مرقد سید ابراهیم مجاب: مرقد سید ابراهیم فرزند سید محمد فرزند امام موسی کاظم(ع)، مشهور به ضَریر کوفی، در زاویه شمال غربی رواقی در حرم امام حسین(ع) است. این زاویه به نام خود او مشهور است. سید ابراهیم مجاب نخستین فاطمی نسبی دانسته شده که از کوفه هجرت کرد و در کربلا ساکن شد و به همین دلیل به حائری مشهور شد.[۲]
- مرقد حبیب بن مظاهر: مرقد حبیب بن مُظَهَّر در سمت غرب رواق جلویی روضه حسینی قرار دارد و ضریح قبرش از نقره ساخته شده است.[۳] او یکی از مشهورترین اصحاب امام حسین(ع) در جریان واقعه عاشورا و از شهدای کربلاست. حبیب بن مظاهر به همراه مسلم بن عوسجه در روز هفتم محرم سال ۶۱ق، پس از خروج مخفیانه از کوفه، به کاروان امام حسین(ع) پیوست.[۴] او فرمانده جناح راست سپاه امام(ع) را برعهده داشت و پس از کشتن ۶۲ نفر از سپاه کوفه به شهادت رسید.[۵]
- ضریح شهداء: ضریح شهدای کربلا در قسمت شرقی ضریح امام حسین(ع) قرار دارد. این ضریح بر مرقد برخی شهدای کربلا از جمله قاسم بن حسن(ع) قرار دارد. این ضریح به دستور ناصرالدین شاه قاجار از جنس نقره و با طراحی زیبایی ساخته شده است.[۶]
- خیمه‌گاه: خیمه‌گاه در جنوب غربی حرم امام حسین(ع) قرار دارد. خیمه‌گاه محل برپایی خیمه‌های سپاه و حرم امام حسین(ع) بوده است. برخی در صحت مکان کنونی خیمه‌گاه تشکیک کرده‌اند. از نظر آنان محل اصلی خیمه‌گاه امام حسین(ع) موضع کنونی بیمارستان امام حسین(ع) است و بنای خیمه‌گاه مشهور محلی است که مدحت‌پاشا، والی عثمانی بغداد، برای اقامت ناصرالدین شاه در سفرش به عتبات ساخته بوده است.[۷]
- تل زینبیه: اين مکان روى تپه‌اى در بيرون ضلع جنوب غربى حرم امام حسين(ع) قرار دارد. گفته شده که این تپه محلى است كه حضرت زينب(س) در روز عاشورا از آنجا شاهد وقايع جنگ بود. اين زيارتگاه در سابق، شامل پنجره‌اى برنزى بود كه بالاى آن، الواح و كتيبه‌هاى كاشى وجود داشت. در سال ۱۴۰۰ق و ۱۴۲۰ق این مقام توسط افراد خیر توسعه يافت. این مقام داراى گنبدی پيازى‌شكل با كاشى‌هاى آبى‌رنگ است. نماى آن از بيرون، كاشى‌كارى و از داخل، آينه‌كارى شده و در ضلع جنوبى آن محرابى به نشانه محل ايستادن حضرت زينب(س) وجود دارد.[۸]
- مقام دست راست حضرت عباس: اين مقام، محل قطع‌شدن دست راست حضرت عباس(ع)، به شمار رفته است. این مقام در كوچه‌اى در محله باب بغداد در شمال شرقى حرم حضرت عباس(ع) قرار دارد. اين مقام شامل بنایی مستطيل‌شكل كوچكى است كه دارای يک پنجره مشبک مسى وجود است كه اطراف آن كاشى‌كارى شده است.[۹]
- مقام دست چپ حضرت عباس: اين مقام در منطقه باب الخان، در جنوب شرقى حرم حضرت عباس(ع) قرار دارد و محل قطع‌شدن دست چپ حضرت عباس(ع)، به شمار رفته است. اين مقام در گذشته به‌صورت يک پنجره كوچک برنزى بود كه در ديوار يك خانه كار گذاشته شده بود. در توسعه جدید خيابان‌های کربلا، این بنا از بین رفت و بعداً ساختمان كنونى به‌جاى آن ساخته شد. مقام جديد، به‌صورت بناىی هشت‌ضلعى كوچكى است كه ميان بازار قرار دارد و دارای گنبدی كاشى‌كارى است.[۱۰]
- مرقد حر بن یزید ریاحی: مرقد او در حدود نه كيلومتری حرم امام حسين(ع) قرار دارد در نزدیکی محلی به نام کمالیه قرار دارد.[۱۱] حر از سران سپاه کوفه بود که پس توبه به امام حسین(ع) پیوست و در رکاب او به شهادت رسید. برخى گفته‌اند كه، پس از واقعه عاشورا، گروهى از قبيله حر، جسد او را در مكانى دورتر از ساير شهدا، به خاک سپردند.[۱۲] مرقد حر در ۳۷۰ق به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شد.[۱۳] گفته شده که زمانى كه شاه اسماعيل صفوى به كربلا آمد، پس از زيارت امام حسين(ع)، به زيارت حر رفت و پس از دیدن کرامتی از مرقد او دستور داد تا مرقد را بازسازى کنند. پس از سقوط حکومت صدام، در سال ۱۴۲۷ق، ديوان وقف شيعى، در يک برنامه حساب‌نشده، بناى قديمى را به‌طور كامل خراب كرد تا ساختمان جديدى براى آرامگاه بنا كند. اين ساختمان، در حال حاضر، در دست بازسازى است.[۱۴]
- مرقد عون بن عبدالله: مرقد او در حومه شهر كربلا و در شمال غربى اين شهر قرار دارد و فاصله آن تا مركز شهر حدود يازده كيلومتر است.[۱۵] عون بن عبدالله از فرزندان امام حسن(ع) است.[۱۶] در ساختمان کنونی مرقد عون گنبدى فيروزه‌فام قرار دارد. زائران و اهالى روستاهاى مجاور، در طول سال و به‌ويژه در مناسبت‌ها و اعياد اسلامى، براى زيارت به آنجا مى‌روند و براى او نذر مى‌كنند. مردم معتقدند كه خداوند نيازهاى آنان را به واسطه او برآورده خواهد كرد.[۱۷]
- مقام گفت‌و‌گوی امام حسین(ع) با عمر بن سعد: اين مقام در قسمت پايانى بازار بزرگ کربلا، در محله باب السلالمه، در فاصله حدود ۲۴۰ مترى شمال حرم امام حسين(ع)، قرار دارد.[۱۸] گفته شده که ديدار امام حسين(ع) با عمر بن سعد پيش از شروع جنگ در این مکان رخ داده است. اين مقام در سال ۱۱۱۳ق ساخته شده و در سال‌هاى ۱۳۵۲ق، ۱۳۷۸ق و در سال۲۰۰۳م بازسازى شده است. روى ديوار این مقام پنجره‌ای مشبک براى زيارت زائران نصب شده است.[۱۹]
- مقام امام جعفر صادق(ع): اين مقام، نزدیک رود فرات در شمال كربلا و در فاصله حدوداً يک كيلومترى حرم امام حسين(ع) قرار دارد. این مقام را محل اقامت امام جعفر صادق(ع) در زمان زيارت قبر جدش امام حسین(ع) دانسته‌اند. اين مکان به دست يكى از صوفيان بكتاشى، به نام جهان دَدِه و متخلص به كلامى، در سده دهم هجرى ساخته شد. درگذشته، این مقام دارای گنبدى كاشى‌كارى بود. پس از قيام شيعيان عراق در شعبان ۱۴۱۱ق، رژيم بعثى عراق اين مقام را به‌طور كامل ويران كرد. در سال ۱۹۹۴ق، يكى از اهالى منطقه مقدمات بازسازی آن را ایجاد کرد که پس از سقوط صدام پی گرفته شد.[۲۰]
منابع
- ↑ آل‌طعمه، سلمان هادی، میراث کربلا (تاریخ فرهنگی و اجتماعی کربلا)، گزیده و ترجمه محمدرضا انصاری، قم، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۳ش، ص۸۴.
- ↑ آل‌طعمه، میراث کربلا، ص۸۴-۸۵.
- ↑ آل‌طعمه، میراث کربلا، ص۸۶.
- ↑ سماوی، محمد بن طاهر، ابصارالعین فی انصارالحسین، ترجمه عباس جلالی، قم، انتشارات زائر، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۸.
- ↑ شیخ عباس قمی، عباس بن محمدرضا، نفس المهموم، ترجمه خلیل کمره‌ای، تهران، چاپ اسلامیه، ۱۳۷۶ق، ص۱۲۴.
- ↑ آل‌طعمه، میراث کربلا، ص۸۸.
- ↑ آل‌طعمه، میراث کربلا، ص۸۸-۸۹.
- ↑ فقیه بحرالعلوم، محمدمهدی و احمد خامه‌یار، زیارتگاههای عراق (معرفی زیارتگاههای مشهور در کشور عراق)، تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارات سازمان حج و زیارت، بی‌تا، ج۱، ص۲۳۲.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۴۸.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۴۸.
- ↑ انصاری، محمدعلی، معماری کربلا در گذر تاریخ، قم، انتشارات مسجد جمکران، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۶.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۳۲.
- ↑ قائدان، اصغر، عتبات عالیات عراق، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۶-۱۴۷.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۰.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۴۰.
- ↑ اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب فی انساب العرب، تحقیق مهدی رجائی، قم، کتابخانه عمومی حضرت آيت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۱۹ق، ص۲۲۷.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۴۰.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۴۶.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۴۶.
- ↑ فقیه بحرالعلوم و خامه‌یار، زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۲۴۶.