عدالت صحابه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۶۲۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۲
افزودن مطلب
(ویرایش کلی و بارگزاری نهایی)
(افزودن مطلب)
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
'''عدالت صحابه''' از مسائل اختلافی میان شیعه و اهل سنت می‌باشد. در نظر اهل سنت، هر کسی که صحابه پیامبر(ص) محسوب شود، عادل است. موافقان عدالت صحابه به دلایلی از جمله، بهترین امت بودن، رضایت الهی و رفع عذاب از صحابه اسنتاد کرده‌اند. همچنین برخی از روایات نقل شده از اهل سنت در تمجید صحابه نیز از ادله موافقان است. در مقابل مخالفان عدالت صحابه، اینطور گفته‌اند که با وجود اینکه بسیاری از صحابه، افراد با تقوا و عادلی بودند، برخی از صحابه اعمالی منافی عدالت انجام داده‌اند که در قرآن ذکر شده است مانند انجام گناه، نفاق، کسانی که به پیامبر(ص) اتهام می‌زدند و افرادی که قلب‌هایشان مریض است. در روایات نقل شده توسط اهل سنت نیز مواردی مانند اجرای حد بر برخی از صحابه و جهنمی بودن آن‌ها ذکر شده است.
[[صحابه پیامبر(ص)]] در نظر [[اهل سنت]]، عادل هستند. موافقان عدالت صحابه به آیاتی از قرآن مانند بهترین امت بودن، رضایت خداوند از صحابه و رفع عذاب از آن‌ها استناد کرده‌اند. همچنین برخی از روایات نقل شده از اهل سنت در تمجید صحابه نیز از ادله موافقان است. در مقابل مخالفان عدالت صحابه، با تأیید عدالت برخی از صحابه راستین پیامبر(ص)، معتقدند برخی از صحابه اعمالی منافی عدالت انجام داده‌اند که در قرآن ذکر شده است، مانند انجام گناه، نفاق، کسانی که به پیامبر(ص) اتهام می‌زدند و افرادی که قلب‌هایشان مریض است. در روایات نقل شده توسط اهل سنت نیز مواردی مانند اجرای حد بر برخی از صحابه و جهنمی بودن آن‌ها ذکر شده است.


== مراد از صحابه ==
== مراد از صحابه ==
خط ۱۴: خط ۱۴:


== اختلاف در عدالت صحابه ==
== اختلاف در عدالت صحابه ==
درباره عدالت [[صحابه پیامبر(ص)|صحابه]] دو عقیده مخالف وجود دارد: اکثر [[اهل سنت]] عقیده دارند که همه صحابه افراد صالح، صادق، با تقوی و عادل بودند، به همین دلیل اگر هر کدام از آنان روایتی از [[پیامبر(ص)]] نقل کند صحیح و قابل قبول است، و کمترین ایرادی بر آنها جایز نبوده و اگر کارهای خلافی از آنها سر زده باشد باید توجیه گردد و از آن چشم پوشی شود.
درباره عدالت [[صحابه پیامبر(ص)|صحابه]] دو عقیده مختلف وجود دارد: اکثر [[اهل سنت]] عقیده دارند که همه صحابه افراد صالح، صادق، با تقوا و عادل بودند، به همین دلیل اگر هر کدام از آنان روایتی از [[پیامبر(ص)]] نقل کند صحیح و قابل قبول است، و کمترین ایرادی بر آنها جایز نبوده و اگر کارهای خلافی از آنها سر زده باشد باید توجیه گردد و از آن چشم پوشی شود.
 
اهل‌تسنن، صحابی بودن را نه تنها امتیاز و فضیلت دانسته، بلکه مصحّح عدالت نیز می‌دانند. در میان کلمات بزرگان اهل‌تسنن، افراط در مدح صحابه و مذمّت در حق منتقدان آنان به چشم می‌خورد که برای نمونه به بعضی اشاره می‌شود:
 
۱ – انتقاد بر صحابه مساوی با ارتداد و کفر: کسانی که یکی از صحابه رسول خدا(ص) را مورد انتقاد قرار ‌دهند، زندیق و کافر هستند.<ref>یعقوب، احمد حسین، پژوهش در عدالت صحابه، ترجمه محمد قاضی زاده، نشر دارالثقلین، چاپ اول، 1376ش، ص۳۴، به نقل از الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ص۱۷ و ۱۸.</ref>
 
۲- طرد انتقاد کننده صحابه از جامعه: هر کسی از صحابه عیب‌جویی کند یا نقصی بر آنان بگیرد، با او چیزی نخورید و نیاشامید و بر جنازه‌اش [[نماز]] نخوانید.<ref>یعقوب، احمد حسین، پژوهش در عدالت صحابه، ترجمه محمد قاضی زاده، نشر دارالثقلین، چاپ اول، 1376ش، ص۳۴، به نقل از الکبائر، الذهبی، ص۲۳۸.</ref>
 
بنابراین نظر، همه صحابه عادل بوده، سخنانشان صحیح و اعمالشان درست است، اگر چه سخن و عمل آنها با کتاب و [[سنت]] منافات داشته باشد، چون آنان [[مجتهد]] بوده و خود بهتر به سنت آگاهی داشتند.


[[شیعه]] امامیه، عقیده دارند که در میان صحابه افراد با شخصیت، فداکار، پاک و با تقوا فراوان بوده‌اند، ولی افراد منافق و ناصالح نیز وجود داشته که قرآن و پیامبر(ص) از آن‌ها بیزاری می‌جستند. تنها صحابه پیامبر بودن فضیلتی نیست که موجب شود صدور اعمال منافی عدالت نادیده گرفته شود.
[[شیعه]] امامیه، عقیده دارند که در میان صحابه افراد با شخصیت، فداکار، پاک و با تقوا فراوان بوده‌اند، ولی افراد منافق و ناصالح نیز وجود داشته که قرآن و پیامبر(ص) از آن‌ها بیزاری می‌جستند. تنها صحابه پیامبر بودن فضیلتی نیست که موجب شود صدور اعمال منافی عدالت نادیده گرفته شود.
خط ۲۳: خط ۳۱:
=== در قرآن ===
=== در قرآن ===
آیاتی که در قرآن، در مورد تمجید از صحابه و امت پیامبر(ص) آمده است به چند گروه تقسیم می‌شود:
آیاتی که در قرآن، در مورد تمجید از صحابه و امت پیامبر(ص) آمده است به چند گروه تقسیم می‌شود:
* گروهی از آیاتی که از امت پیامبر(ص) تمجید کرده‌اند. مانند آیات {{قرآن|كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ|ترجمه=شما بهترين امتي هستيد كه براي مردم به وجود آورده شديد|سوره=آل عمران|آیه=۱۱۰}} و آیه {{قرآن|وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ|ترجمه=و شما را گروهي قرار داده ايم كه در نهايت ميانه روي هستيد تا شما در مقابل (مخالفان) گواه باشيد|سوره=بقره|آیه=۱۴۳}} بنابر برخی از تفاسیر اهل سنت، امت وسط به معنای عدالت صحابه است.
* برخی آیات که از امت پیامبر(ص) تمجید کرده است. مانند آیات {{قرآن|کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ|ترجمه=شما بهترین امتی هستید که برای مردم به وجود آورده شدید|سوره=آل عمران|آیه=۱۱۰}} و آیه {{قرآن|وَکَذٰلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَکُونُوا شُهَدَاءَ عَلَی النَّاسِ|ترجمه=و شما را گروهی قرار داده‌ایم که در نهایت میانه‌روی هستید تا شما در مقابل (مخالفان) گواه باشید|سوره=بقره|آیه=۱۴۳}} بنابر برخی از تفاسیر اهل سنت، امت وسط به معنای عدالت صحابه است.
* آیاتی که از عذاب را از صحابی پیامبر نفی کرده است {{قرآن|يَوْمَ لَا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ|ترجمه=روزي كه خداوند، پيامبر اكرم(ص) و كساني كه همراه وي هستند، ذليل و رسوا نخواهد كرد|سوره=تحریم|آیه=۸}}
* آیاتی که از عذاب را از صحابی پیامبر نفی کرده است: {{قرآن|یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ|ترجمه=روزی که خداوند، پیامبر اکرم(ص) و کسانی که همراه وی هستند، ذلیل و رسوا نخواهد کرد.|سوره=تحریم|آیه=۸}}
* آیاتی که رضایت الهی را برای صحابه اثبات می‌کند {{قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِ‌ینَ وَالْأَنصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّ‌ضِی اللَّـهُ عَنْهُمْ وَرَ‌ضُوا عَنْهُ|ترجمه=و پیشگامان نخستین از مهاجران و انصار، و كسانی كه با نیكوكاری از آنان پیروی كردند، خدا از ایشان خشنود و آنان [نیز] از او خشنودند|سوره=توبه|آیه=۱۰۰}} و آیه {{لَّقَدْ رَضِيَ اللَّـهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ|ترجمه=به راستى خدا هنگامى كه مؤمنان، زير آن درخت با تو بيعت مى‌كردند از آنان خشنود شد|سوره=فتح|آیه=۱۸}}
* آیاتی که رضایت الهی را برای صحابه اثبات می‌کند: {{قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِ‌ینَ وَالْأَنصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّ‌ضِی اللَّـهُ عَنْهُمْ وَرَ‌ضُوا عَنْهُ|ترجمه=و پیشگامان نخستین از مهاجران و انصار، و کسانی که با نیکوکاری از آنان پیروی کردند، خدا از ایشان خشنود و آنان [نیز] از او خشنودند|سوره=توبه|آیه=۱۰۰}} و آیه {{قرآن|لَّقَدْ رَضِیَ اللَّـهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ|ترجمه=به راستی خدا هنگامی که مؤمنان، زیر آن درخت با تو بیعت می‌کردند از آنان خشنود شد|سوره=فتح|آیه=۱۸}}


===روایات===
=== روایات ===
برخی از روایاتی که در شأن صحابه توسط پیامبر(ص) صادر شده است، اشاره می‌گردد:
برخی از روایاتی که در شأن صحابه توسط پیامبر(ص) صادر شده است، اشاره می‌گردد:
* اهل سنت از رسول خدا(ص) نقل کرده‌اند: بهترين مردمان، مردم عصر من هستند...<ref>بخاري، محمد، صحيح البخاري، بيروت، دار الفكر، ۱۴۰۱ق، ج۳ ، ص۱۵۱.</ref>)
* اهل سنت از رسول خدا(ص) نقل کرده‌اند: بهترین مردمان، مردم عصر من هستند…<ref>بخاری، محمد، صحیح البخاری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق، ج۳، ص۱۵۱.</ref>
*پیامبر(ص) فرمودند: صحابه مرا بد نگوييد زيرا اگر كسي از شما برابر كوه احد طلا در راه خدا خرج كند برابر با مدّ صحابي و حتي با نصف مدش هم نمي تواند باشد.<ref>همان، ج۴، ص۱۵۹.</ref>
* [[پیامبر(ص)]] فرمودند: صحابه مرا بد نگویید زیرا اگر کسی از شما برابر کوه احد طلا در راه خدا خرج کند برابر با مدّ صحابی و حتی با نصف مدش هم نمی‌تواند باشد.<ref>همان، ج۴، ص۱۵۹.</ref>
* در روایت دیگری که از پیامبر(ص) در کتب اهل سنت نقل شده است آمده است: هر گاه كساني را ديديد كه از اصحاب من بدگويي مي كنند بگوئيد لعنت خدا باد بر كسي كه بد است.<ref>همان، ص۱۹۵.</ref>
* در روایت دیگری که از پیامبر(ص) در کتب اهل سنت نقل شده است آمده است: هر گاه کسانی را دیدید که از اصحاب من بدگویی می‌کنند بگوئید لعنت خدا باد بر کسی که بد است.<ref>همان، ص۱۹۵.</ref>


== دلایل مخالفان ==
== دلایل مخالفان ==
مخالفان عدالت صحابه، یک دلیل عمده برای رد عدالت صحابه اقامه کرده‌اند، و آن اینکه در هیچ یک از آیات و روایاتی که اهل سنت برای عدالت صحابه نقل کرده‌اند، صحبتی از عدالت همه صحابه نشده است، بنابر این با توجه به قرائن دیگر مانند آیات و روایاتی که از منابع خود اهل سنت نقل شده است، برخی از صحابه اعمالی مانند گناه، نفاق، تهمت و سایر مواردی که مخالف عدالت است انجام داده‌اند.
مخالفان عدالت صحابه، یک دلیل عمده برای رد عدالت صحابه اقامه کرده‌اند، و آن اینکه در هیچ‌یک از آیات و روایاتی که اهل سنت برای عدالت صحابه نقل کرده‌اند، صحبتی از عدالت همه صحابه نشده است، بنابر این با توجه به قرائن دیگر مانند آیات و روایاتی که از منابع خود اهل سنت نقل شده است، برخی از صحابه اعمالی مانند گناه، نفاق، تهمت و سایر مواردی که مخالف عدالت است انجام داده‌اند.


=== در قرآن ===
=== در قرآن ===
خط ۴۴: خط ۵۲:
* نسبت دادن خیانت توسط صحابه به پیامبر(ص) از مواردی است که خداوند در قرآن از پیامبر(ص) دفاع کرده است. {{قرآن|وَ مَا کَانَ لِنَبِیٍّ أَنْ یَغُلَّ ۚ وَمَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِمَا غَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ|ترجمه=و هیچ پیغمبری خیانت نخواهد کرد، و هر کس خیانت کند روز قیامت با همان خیانت بیاید|سوره=آل عمران|آیه=۱۶۱}}
* نسبت دادن خیانت توسط صحابه به پیامبر(ص) از مواردی است که خداوند در قرآن از پیامبر(ص) دفاع کرده است. {{قرآن|وَ مَا کَانَ لِنَبِیٍّ أَنْ یَغُلَّ ۚ وَمَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِمَا غَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ|ترجمه=و هیچ پیغمبری خیانت نخواهد کرد، و هر کس خیانت کند روز قیامت با همان خیانت بیاید|سوره=آل عمران|آیه=۱۶۱}}


صحابه پیامبر(ص) را بنابر قرآن، می‌توان به ۵ گروه تقسیم کرد: افرادی که خداوند از آن‌ها راضی است<ref>توبه/۱۰۰</ref> مؤمنان خطاکار که در عین عمل صالح گناهانی هم داشته‌اند<ref>توبه/۱۰۲</ref> افراد فاسق<ref>حجرات/۶</ref> مسلمانان ظاهری که ایمان در قلب‌هایشان نفوذ نکرده است<ref>حجرات/۱۴</ref> و منافقان.<ref>توبه/۱۰۱</ref> تمامی این ۵ گروه طبق نظر اهل سنت، از جمله صحابه پیامبر(ص) به شمار می‌آیند.
صحابه پیامبر(ص) را بنابر قرآن، می‌توان به۵ گروه تقسیم کرد: افرادی که خداوند از آن‌ها راضی است<ref>توبه/۱۰۰</ref> مؤمنان خطاکار که در عین عمل صالح گناهانی هم داشته‌اند<ref>توبه/۱۰۲</ref> افراد فاسق<ref>حجرات/۶</ref> مسلمانان ظاهری که ایمان در قلب‌هایشان نفوذ نکرده است<ref>حجرات/۱۴</ref> و منافقان.<ref>توبه/۱۰۱</ref> تمامی این ۵ گروه طبق نظر اهل سنت، از جمله صحابه پیامبر(ص) به شمار می‌آیند.


=== اجرای حد بر صحابه ===
=== اجرای حد بر صحابه ===
خط ۵۹: خط ۶۷:
* رسول خدا می‌فرماید: گروه از اصحاب من که گرفتار عذاب‌اند، من می‌گویم اینها اصحاب من اصحاب نی‌اند گفته می‌شود، اینها بد از مفارقت تو به عقب برگشته علی الدام مرتد بودند.<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۷، ص۲۰۸ کتاب الرقاق، دارالفکر للطباعه والنشر والتوزیع، بیروت ۱۴۰۱.</ref>
* رسول خدا می‌فرماید: گروه از اصحاب من که گرفتار عذاب‌اند، من می‌گویم اینها اصحاب من اصحاب نی‌اند گفته می‌شود، اینها بد از مفارقت تو به عقب برگشته علی الدام مرتد بودند.<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۷، ص۲۰۸ کتاب الرقاق، دارالفکر للطباعه والنشر والتوزیع، بیروت ۱۴۰۱.</ref>
* [[ام سلمه]] می‌گوید: از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود: از اصحاب من کسانی هستند که بعد از مردن هرگز مرا نخواهند دید.<ref>ابوریه المصری، محمود، اضواء علی السنّه المحمدیه پاورقی، ص۳۴۵، نشر البطحاء چاپ ۵.</ref>
* [[ام سلمه]] می‌گوید: از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود: از اصحاب من کسانی هستند که بعد از مردن هرگز مرا نخواهند دید.<ref>ابوریه المصری، محمود، اضواء علی السنّه المحمدیه پاورقی، ص۳۴۵، نشر البطحاء چاپ ۵.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۶۵: خط ۷۲:
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = ادیان و مذاهب
  | شاخه اصلی = ادیان و مذاهب
|شاخه فرعی۱ = اسلام
| شاخه فرعی۱ = اسلام
|شاخه فرعی۲ = صحابه
| شاخه فرعی۲ = صحابه
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۷۸: خط ۸۵:
  | تغییر مسیر =شد
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
| بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
۶۰۲

ویرایش