سند روایت عزاداری جغد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آیا روایتی که درباره عزاداری «جغد» برای امام حسین(ع) آمده، صحیح و معتبر است؟
آیا روایاتی که درباره عزاداری جغد برای امام حسین(ع) آمده، صحیح و معتبر است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|امام حسین}}
'''روایات عزاداری جغد در مصیب امام حسین(ع)''' در کتاب [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] نوشته [[ابن قولویه قمی]] (درگذشت ۳۶۷ق) ذکر شده، و هیچ کدام از نظر سند [[حدیث صحیح|صحیح]] نیست. [[حدیث ضعیف|ضعیف بودن]] و [[حدیث مجهول|ناشناخته بودن]] برخی راویان، و نیز [[حدیث مرفوعه|مرفوعه بودن]] یکی از احادیث، دلیل معتبر نبودن این روایات دانسته شده است.


پاسخ اجمالی:
== حدیث اول ==
[[ابن قولویه قمی]] (درگذشت ۳۶۷ق) در کتاب [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] چهار روایت درباره عزاداری جغد برای [[امام حسین(ع)]] آورده است. روایت نخستی که وی آورده چنین است:


هر چند این روایات از دیدگاه علم رجال قابل استناد نیستند، اما عزاداری حیوانات از نگاه علم و عقل پذیرفتنی است؛ زیرا علم روز ثابت می‌کند که حیوانات نیز دارای درک و شعور هستند و هر موجود دارای درک و شعور می‌تواند بر مصیبتی عزادار باشد؛ از دیدگاه قرآن کریم نیز حیوانات مکلف و مسئول‌اند و در قیامت محشور خواهند شد.
محمّد بن الحسین بن احمد بن ولید و جماعتی از اساتیدم، از سعد بن عبدالله، از محمد بن عیسی بن عبید، از صفوان بن یحیی، از حسین بن ابی غندر روایت کرده‌اند که گفت: [[امام صادق(ع)]] درباره جغد فرمود: «آیا جغد را در روز دیده‌اید؟» عرض شد: «خیر.» امام(ع) فرمود: «دلیلش آن است که وقتی امام حسین(ع) شهید شد، این حیوان قسم خورد که در آبادی سکونت نکند و منزلش تنها در خرابه‌ها باشد. پس از آن، پیوسته در روز روزه‌دار و اندوهگین است تا شب فرا برسد. وقتی شب رسید از ابتداء آن تا صبح بر مصیبت امام حسین(ع) زمزمه و نوحه‌سرائی و مرثیه‌خوانی می‌کند.»<ref>ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، تهران، ۱۳۷۷ش، ص۳۱۸، باب۳۱.</ref>
پاسخ تفصیلی:
در روایاتی آمده است که حیوانات هم همانند انسان‌ها عزاداری می‌کنند و اینگونه روایات می‌تواند گویای این حقیقت باشد که همانگونه که موجودات دارای شعور، مکلف هستند و در قیامت هم محشور خواهند شد، این موجودات می‌توانند در مصیبت اولیای الهی نیز عزادار باشند و با عقل سلیم نیز سازگاری دارد و علم نیز وجود احساس و عواطفی مانند غم و شادی را در حیوانات اثبات کرده است؛ از جمله این روایات، چهار روایت در کامل الزیارات است که درباره عزاداری جغد برای ابا عبد الله الحسین (سلام الله علیه) می‌باشند:


== حدیث اوّل: ==
=== بررسی سند ===
محمّد بن الحسین بن احمد بن ولید و جماعتی از اساتیدم از سعد بن عبد اللَّه از محمّد بن عیسی بن عبید از صفوان بن یحیی از حسین بن ابی غندر که گفت: امام صادق (علیه السّلام) درباره جغد فرمود: آیا احدی از شما آن را در روز دیده است؟ عرض شد: خیر. حضرت فرمود: جهتش آنست که وقتی امام حسین شهید شد این حیوان قسم خورد که در آبادی سکنا نکرده و منزلش تنها در خرابه‌ها باشد، پس پیوسته در روز صائم و حزین است تا شب فرا برسد و وقتی شب درآمد از ابتداء آن تا صبح بر مصیبت حضرت امام حسین زمزمه و نوحه‌سرائی و مرثیه‌خوانی می‌کند.<ref>ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، ترجمه: ذهنی تهرانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ص۳۱۸، باب۳۱.</ref>
در سند این روایت محمد بن عیسی بن عبید آمده است. محمد بن عیسی بن عبید از نظر [[احمد بن علی نجاشی|نَجاشی]]، [[علم رجال|رجال‌شناس]] شیعه قرن پنجم قمری، ثقه و مورد اطمینان است؛ ولی [[شیخ طوسی]] و [[حسن بن داوود حلی]]، از عالمان شیعه، محمد بن عیسی را ضعیف و غالی و احادیثش را غیرقابل استناد دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به فهرست شیخ طوسی، ص۴۰۳؛ رجال ابن داوود، ص۵۰۹.</ref>
سند حدیث:
در سند این روایت محمد بن عیسی بن عبید آمده که هر چند نجاشی وی را ثقه دانسته، اما شیخ طوسی و ابن داود، محمد بن عیسی را ضعیف و غالی و احادیثش را غیرقابل استناد می‌دانند.<ref>رک: فهرست شیخ طوسی، ص۴۰۳. رجال ابن داوود، ص۵۰۹.</ref>
حسین بن ابی غندر نیز به صراحت توثیق نشده و فقط نامش آمده است.<ref>رک: رجال نجاشی، ص۵۵. فهرست شیخ طوسی، ص۱۵۳.</ref>


== حدیث دوّم: ==
در سند این روایت، حسین بن ابی غندر نیز وجود دارد که به صراحت توثیق نشده (مورد اطمینان بودن او ذکر نشده است) و فقط نامش آمده است.<ref>نگاه کنید به رجال نجاشی، ص۵۵؛  فهرست شیخ طوسی، ص۱۵۳.</ref>
حکیم بن داود بن حکیم از سلمه بن ابی الخطّاب از حسین بن علی بن صاعد بربری که متصدّی قبر حضرت امام رضا (علیه السّلام) بود نقل کرده که وی گفت: پدرم برای من نقل نمود که حضرت رضا فرمود: این جغد را می‌بینی؟ مردم چه می‌گویند؟ عرض کردم: فدایت شوم آمده‌ایم که از شما بپرسیم. حضرت فرمودند: این جغد در عصر جدّم رسول خدا در قصرها و خانه‌ها سکنی داشت و هر وقت مردم مشغول خوردن طعام بودند این حیوان پر می‌زد و در مقابل ایشان خود را می‌رساند و مردم طعام و غذا جلویش می‌ریختند و این حیوان طعام خورده و از آب خود را سیراب می‌کرد و سپس به منزلش برمی‌گشت ولی هنگامی که حضرت حسین بن علی شهید شد، از شهر و آبادی خارج گشت و در خرابه‌ها، کوه‌ها و بیابان‌ها مکان گرفت و گفت: شما بد امّتی هستید! پسر دختر پیامبر خود را کشتید و من به نسبت به نفس خود از شما در امان نیستم.<ref>کامل الزیارات، پیشین، ص۳۱۸، باب۳۱.</ref>
سند حدیث:
حکیم بن داود در کتب رجالی مجهول است، سلمه بن ابی الخطاب تضعیف شده است،<ref>رک: رجال نجاشی، ص۱۸۸. رجال ابن داود، ص۴۵۹.</ref> حسین بن علی بن صاعد و پدرش (علی بن صاعد) نیز مجهول هستند.


== حدیث سوّم: ==
== حدیث دوم ==
محمّد بن جعفر رزّاز از دائی خود محمّد بن الحسین بن ابی الخطّاب از حسن بن علیّ بن فضّال از شخصی از امام صادق (علیه السّلام) نقل کرد که امام فرمود: جغد در روز صائم است و وقتی افطار نمود قلبش در مصائب حضرت حسین بن علی محزون و افسرده می‌شود تا صبح فرا برسد.<ref>کامل الزیارات، پیشین، ص۳۱۸، باب۳۱.</ref>
دومین حدیثی که در کتاب [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] درباره عزاداری جغد آمده چنین است:
سند حدیث:
حسن بن علی بن فضال فطحی مذهب است و روایت را از شخصی نقل می‌کند که معلوم نیست کیست و آیا ثقه بود یا نه؛ بنابراین این روایت مرفوعه است.


== حدیث چهارم: ==
حکیم بن داود بن حکیم، از سلمه بن ابی الخطّاب، از حسین بن علی بن صاعد بربری که متصدی [[حرم امام رضا(ع)|قبر امام رضا(ع)]] بود، نقل کرده که وی گفت: پدرم برای من نقل نمود که [[امام رضا(ع)]] فرمود: «این جغد را می‌بینی؟ مردم چه می‌گویند؟» گفتم: «فدایت شوم، آمده‌ایم که از شما بپرسیم.» امام(ع) فرمود: «این جغد در عصر جدّم رسول خدا(ص) در قصرها و خانه‌ها سکونت داشت و هر وقت مردم مشغول خوردن غذا بودند این حیوان پر می‌زد و خود را به مقابل آنها می‌رساند و مردم غذا جلویش می‌ریختند و این حیوان طعام خورده و از آب خود را سیراب می‌کرد و سپس به منزلش برمی‌گشت؛ ولی هنگامی که حسین بن علی(ع) شهید شد، از شهر و آبادی خارج شد و در خرابه‌ها، کوه‌ها و بیابان‌ها مکان گرفت و گفت: شما بد امّتی هستید! پسر دختر پیامبر خود را کشتید و من نسبت به جان خود از شما در امان نیستم.»<ref>ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، تهران، ۱۳۷۷ش،  ص۳۱۸، باب۳۱.</ref>
علی بن الحسین بن موسی از سعد بن عبد اللَّه از موسی بن عمر از حسن بن علی میثمی نقل کرده که امام صادق (علیه السّلام) به شخصی به نام یعقوب فرمود: آیا تا به حال دیده‌ای که جغدی در روز آواز بخواند؟ گفت: خیر. حضرت فرمود: می‌دانی چرا؟ عرض کرد: خیر. امام فرمود: برای اینکه در طول روز این حیوان صائم بوده و وقتی شب فرا رسد افطار کرده و از آنچه خداوند منّان روزی او کرده استفاده نموده سپس پیوسته تا صبح بر مصائب حضرت حسین بن علی زمزمه نموده و نوحه‌سرائی می‌کند.<ref>کامل الزیارات، پیشین، ص۳۱۸، باب۳۱.</ref>
 
سند حدیث:
=== بررسی سند ===
حسن بن علی میثمی در کتب رجالی اولیه نیامده است<ref>رک: نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۴. جواهری، محمد، المفید من معجم رجال الحدیث، ص۱۵۰.</ref> و در کتاب‌های معتبر حدیثی غیر از این حدیث هیچ روایتی از وی نقل نشده است
در سند این روایت حکیم بن داود آمده است. حکیم بن داود در کتاب‌های [[علم رجال|رجالی]] مجهول است (شناخته شده نیست). سلمه بن ابی الخطاب نیز که در سند روایت ذکر شده، تضعیف شده است<ref>نگاه کنید به رجال نجاشی، ص۱۸۸. رجال ابن داود، ص۴۵۹.</ref> حسین بن علی بن صاعد و پدرش (علی بن صاعد) نیز که در سند روایت وجود دارند مجهول هستند.
 
== حدیث سوم ==
حدیث سومی که در کتاب [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] درباره عزاداری جغد آمده عبارت است از:
 
محمّد بن جعفر رزّاز، از دایی خود محمّد بن الحسین بن ابی الخطّاب، از حسن بن علیّ بن فضّال، از شخصی، از [[امام صادق(ع)]] نقل کرد که امام(ع) فرمود: «جغد در روز روزه‌دار است و وقتی افطار کرد قلبش در مصیت‌های حسین بن علی(ع) اندوهگین می‌شود تا صبح فرا برسد.»<ref>ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، تهران، ۱۳۷۷ش، ص۳۱۸، باب۳۱.</ref>
 
=== بررسی سند ===
در سند این روایت حسن بن علی بن فضال آمده که [[فطحیه|فطحی مذهب]] است.  او روایت را از شخصی نقل می‌کند که معلوم نیست کیست و ثقه بودن یا نبودن او مشخص نیست؛ بنابراین این روایت [[روایت مرفوعه|مرفوعه]] است.
 
== حدیث چهارم ==
حدیث سومی که در کتاب [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] درباره عزاداری جغد آمده عبارت است از:
 
علی بن الحسین بن موسی، از سعد بن عبد الله، از موسی بن عمر، از حسن بن علی میثمی نقل کرده که امام صادق(ع) به شخصی به نام یعقوب فرمود: «آیا تا به حال دیده‌ای که جغدی در روز آواز بخواند؟» گفت: «خیر.» امام(ع) فرمود: «می‌دانی چرا؟» گفت: «خیر.» امام(ع) فرمود: «برای اینکه در طول روز این حیوان روزه‌دار بوده و وقتی شب فرا رسد افطار کرده و از آنچه خدا روزی او کرده استفاده نموده، سپس پیوسته تا صبح بر مصیبت‌های حسین بن علی(ع) زمزمه نموده و نوحه‌سرائی می‌کند.»<ref>ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، تهران، ۱۳۷۷ش، ص۳۱۸، باب۳۱.</ref>
 
=== بررسی سند ===
در سند این روایت حسن بن علی میثمی آمده که در کتاب‌های رجالیِ اولیه نیامده است<ref>نگاه کنید به نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۴؛ جواهری، محمد، المفید من معجم رجال الحدیث، ص۱۵۰.</ref> و در کتاب‌های معتبر حدیثی نیز، غیر از این حدیث، هیچ روایتی از او نقل نشده است.
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = حدیث
  | شاخه اصلی = حدیث
|شاخه فرعی۱ = منبع‌شناسی
| شاخه فرعی۱ = منبع‌شناسی
|شاخه فرعی۲ = علم رجال
| شاخه فرعی۲ = علم رجال
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه = شد
  | تیترها =
  | تیترها = شد
  | ویرایش =
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
| بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت = ج
  | کیفیت =
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:عزاداری]]
[[رده:درگاه امام حسین(ع)]]
۷٬۲۲۸

ویرایش