|
|
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{شاخه
| | |
| | شاخه اصلی =
| |
| |شاخه فرعی۱ =
| |
| |شاخه فرعی۲ =
| |
| |شاخه فرعی۳ =
| |
| }}
| |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| از ديدگاه اسلام و قرآن چگونه ميشود خود را در برابر شهوات كنترل كرد؟
| | چگونه میتوان شهوات را مهار کرد؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}}برای مهار شهوات، راهکارهای کلی، مانند [[تفکر]] در آثار منفی [[شهوت|شهوترانی]] و توجه به کرامت انسانی ذکر شده است. استفاده از [[برنامه عملی محاسبه نفس]] و در نظر گرفتن [[مجازات]] در صورت ارتکاب گناه از دیگر راهکارهای کنترل شهوت است. |
| ==مقدمه==
| |
| | |
| منشأ تمام اعمال و حركات و گفتار و خوبيها و بديهاي انسان نفس است. اگر نَفْس اصلاح شد، در دنيا و آخرت سعادت انسان تأمين خواهد شد. و اگر به فساد كشيده شد، منشأ بديها خواهد بود و هلاكت دنيوي و اخروي را در پي خواهد داشت. اگر در راه انسانيت قدم نهاد، ميتواند از فرشتگان مقرب الهي نيز بالاتر رود و اگر گوهر شريف انسانيت را ناديده گرفت و در طريق حيوانيت و اطاعت شهوات قرار گرفت از حيوانات پست تر ميشود؛ بلكه به مقام شيطنت سقوط ميكند. اسباب و وسايل پيمودن هر يك از اين دو راه در نهاد انسان نهفته است. هم عقل دارد و ميتواند از طريق متابعت آن به كمال برسد و هم غرايز و قواي شهواني دارد كه اگر از آنها بطور غير متعارف و افراط آميز متابعت كند و از چهارچوب شرع مقدس خارج شود به ضلالت و هلاكت خواهد رسيد.
| |
| | |
| با توجه به اين مقدمه براي حل مشكل ميتوان چند راهكار مبنايي و اصولي ارايه داد و چند راهبرد عملي بيان نمود.
| |
| | |
| ==الف. راهكارهاي مبنايي و اصولي==
| |
| | |
| ==۱. تفكر و انديشه==
| |
| | |
| يكي از موانع مهم تهذيب نفس و يكي از علل انجام گناه غفلت و بيخبري است. اگر ما در شبانه روز سرگرم زندگي دنيا باشيم و ياد خدا و مرگ را فراموش كنيم و اگر ساعتي در كارهاي خود و عواقب آن انديشه نداشته باشيم، به احتمال قوي گرفتار گناه و معصيت ميشويم و اگر به فرمان هاي الهي توجه داشته باشيم و حساب و كتاب قيامت را همواره در نظر داشته باشيم، مسلماً خود را آلوده به گناه و معصيت نخواهيم كرد. حضرت علي(ع) فرمود: هر كس كه قلبش را با تداوم فكر و انديشه، آباد سازد، افعالش در باطن و ظاهر خوب خواهد شد.<ref>اميني، ابراهيم، خودسازي، قم، انتشارات شفق، چاپ دهم، ۱۳۸۰، ص۱۰۱.</ref>
| |
| | |
| ==۲. تأديب و مجازات==
| |
| | |
| براي اينكه در تهذيب نفس و ترك گناه پيروز شويم ميتوانيم از تنبيه و مجازات استفاده كنيم. در آغاز نفس خودمان را مورد خطاب و تهديد قرار دهيم كه من تصميم گرفتهام كه فلان گناه را ترك كنم، اگر در اين كار با من همكاري نكني و مرتكب گناه شوي فلان مجازات را دربارهات اجرا ميكنم، مثلاً اگر به نامحرم نگاه كني، ۳ روز روزه ميگيرم.
| |
|
| |
|
| اگر مدتي انسان به اين برنامه ادامه دهد و مقيد به انجام آن باشد راه شيطان را ميتواند محدود كند و نفس امّاره را مهار كند، يعني اينكه راه ورود شيطان بسته ميشود. علي(ع) فرمودند: «گرسنگي براي به اسارت در آوردن نفس و شكستن عادتهاي بد، كمك خوبي است.»<ref>همان، ص۱۰۲.</ref>
| | ترک دوستان بد، دوری از مکانهای لغزشانگیز و ترک افکار تحریکآمیز نیز برای مهار شهوات ضروری شمرده شده است. |
|
| |
|
| ==۳. توجه به كرامت ذات و تقويت ارزشهاي انساني== | | == راهکارهای مبنایی == |
| | === تفکر و اندیشه === |
| | یکی از عواملی که باعث میشود [[انسان]] نتواند [[شهوات]] خود را مهار کند، [[غفلت]] و ناآگاهی است. اگر انسان در شبانه روز سرگرم زندگی دنیا بوده، [[یاد خدا]] و [[یاد مرگ]] را فراموش کند و به نتیجه کارهای خود نیاندیشد، گرفتار [[گناه]] میشود. در مقابل، اگر به دستورات خدا توجه داشته و یاد [[قیامت]] را در نظر داشته باشد، مرتکب گناه نخواهد شد. به گفته [[امام علی(ع)]] هر کس قلبش را با [[تفکر|فکر]] و اندیشه آباد کند، اعمالش در باطن و ظاهر خوب خواهد شد.<ref>امینی، ابراهیم، خودسازی، قم، انتشارات شفق، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۱.</ref> |
|
| |
|
| اگر انسان توجه كند كه موجود گرانبهايي است و از علم و كمال و جمال الهي برخوردار است و مقامي بس بلند و رفيع دارد، اخلاق رذيله و ارتكاب گناه را دون شأن خويش ميداند و طبعاً از آنها بيزار خواهد بود. وقتي فهميد روح انسان، موجوديت حقيقي انسان الهي است و از عالم بالا آمده، شهوتها و خواستههاي حيواني در نظرش بيارزش و تمايل به فضايل اخلاقي در وجودش احياء خواهد شد.
| | === در نظر گرفتن مجازات برای خود === |
| | {{همچنین ببینید|برنامه عملی محاسبه نفس}} |
| | یکی از راههای مهار شهوات، استفاده از تنبیه و [[مجازات]] است. در این شیوه، باید انسان در آغاز، با خود عهد کند اگر مرتکب گناهی شد، خودش را مجازات کند. برای نمونه، با خود شرط کند که اگر به [[نامحرم]] نگاه کرد، خود را به مدتی معین از تماشای فیلم مورد علاقهاش محروم کند یا روزی را [[روزه]] بگیرد. |
|
| |
|
| علي(ع) فرمودند: هر كس كه نفس خودش را گرامي بدارد، شهوتهاي برايش كوچك و بيارزش خواهد بود.<ref>همان، ص۱۰۴.</ref>
| | اگر مدتی انسان به این برنامه ادامه دهد، راه ورود [[شیطان]] به خود را محدود کرده و میتواند [[نفس امّاره]] را مهار کند. در روایتی امام علی(ع)، گرسنگی را برای به اسارت درآوردن نفس و شکستن عادتهای بد، کمککار خوبی دانسته است.<ref>امینی، ابراهیم، خودسازی، قم، انتشارات شفق، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۲.</ref> |
|
| |
|
| ==۴. ترك معاشرت با دوستان بد== | | === توجه به کرامت انسانی === |
| | اگر انسان به کرامت و ارزش خود توجه کند، ویژگیهای بد و ارتکاب گناه را در شأن خود ندانسته و از آنها بیزار خواهد شد. وقتی انسان فهمید روح او از عالم بالا آمده، شهوتها و خواستههای حیوانی در نظرش بیارزش و تمایل به ویژگیهای اخلاقی در وجودش زنده خواهد شد. به گفته امام علی(ع)، هر کس که نفس خودش را گرامی بدارد، شهوتها برایش کوچک و بیارزش خواهد بود.<ref>امینی، ابراهیم، خودسازی، قم، انتشارات شفق، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۴.</ref> |
|
| |
|
| انسان موجودي است اثر پذير و مقلّد، بسياري از صفات و آداب و رفتارش را از انسان هاي ديگر كه با آنها در ارتباط است فرا ميگيرد، مخصوصاً دوستان نزديك تأثيري شگرف بر رفتار انسان ميگذارند و دوستي با افراد فاسد باعث يادگيري رفتارهاي زشت آنان و افتادن در دام گناه و معصيت خواهد شد. | | === ترک دوستان بد === |
| | انسان موجودی اثرپذیر است و بسیاری از ویژگیهایش را از انسانهای دیگر که با آنها در ارتباط است میگیرد. در این میان، دوستان نزدیک تأثیر بیشتری بر رفتار انسان میگذارند. دوستی کردن با افراد فاسد، باعث یادگیری رفتارهای زشت شده و کنترل شهوات را سخت میکند. بر پایه روایتی، [[امام علی(ع)]] از همنشینی با دوست بد نهی کرده است؛ زیرا او همنشین خود را به هلاکت رسانده و به [[آبرو|آبرویش]] زیان میرساند.<ref>امینی، ابراهیم، خودسازی، قم، انتشارات شفق، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۸.</ref> |
|
| |
|
| حضرت علي(ع) فرمودند: از همنشيني با دوست بد جداً اجتناب كن كه همنشين خود را به هلاكت ميرساند و به آبرويش لطمه ميزند.<ref>همان، ص۱۰۸.</ref>
| | === دوری از مکانهای لغزشانگیز === |
| | برای مهار شهوات، ضروری است چشم و گوش از منظرههای شهوتانگیز دور باشد. انسان نباید در مجالسی که گناه انجام میشود شرکت کند. در اسلام توصیه شده است که انسان در مجالس حرام مانند مجلس قمار و [[شراب]] شرکت نکند. نگاه به نامحرم و خلوت با زن نامحرم نداشته و با [[نامحرم]] شوخی نکند. |
|
| |
|
| ==۵. دوري از جاها و مكانهاي لغزش انگيز==
| | به گفته امام علی(ع) وقتی چشم، شهوت را ببیند، قلب از عاقبتاندیشی نابینا میشود.<ref>امینی، ابراهیم، خودسازی، قم، انتشارات شفق، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۹.</ref> در آیه{{قرآن|قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِم}} به [[مؤمن|مؤمنان]] دستور داده شده چشمان خود را از نگاه به نامحرم فرو بندند.<ref>نور: ۲۹.</ref> |
|
| |
|
| براي كساني كه در صدد ترك گناه و شهوات هستند ضرورت دارد كه چشم و گوششان را از مناظر شهوت انگيز و فساد و انحراف ممنوع سازند، و در مجالسي كه احتمال قوي ميدهند گناه انجام ميشود شركت نكنند و لذا در اسلام توصيه شده كه انسان در مجالس حرام از قبيل مجلس قمار، شراب، و غيره، شركت نكند. نگاه به نامحرم و خلوت با زن اجنبي نداشته باشد و با نامحرم خنده و شوخي نكند.
| | === توجه به آثار منفی شهوترانی === |
| | برای شهوترانی، آثار منفی روانی، اجتماعی و اخروی ذکر شده است که توجه به آنها در مهار آن اثرگذار میباشد. رها گذاشتن شهوات، در زندگی خصوصی انسان نیز آثار نامطلوبی بهجا میگذارد. |
|
| |
|
| حضرت علي(ع) فرمودند: «اذا ابصرت العين الشهوه عمي القلب عن العاقبه»؛ وقتي چشم، شهوت را ببيند، قلب از عاقبت انديشي نابينا ميگردد.<ref>همان، ص۱۰۹.</ref>
| | اختلالهای فکری و روانی مثل [[افسردگی]] و [[اضطراب]]، ضعف حافظه، گوشهگیری، [[پرخاشگری]]، [[ناامیدی]]، اعتیاد به مسائل جنسی و ضعف اراده، از جمله آثار فردی [[انحرافات جنسی]] و میل به شهوات است. |
|
| |
|
| ==۶. پيشگيري== | | == راهکارهای عملی == |
| | برای مهار شهوات، راهکارهایی عملی ذکر شده است که برخی از آنها عبارتند از: |
| | * وقتی افکار جنسی به ذهن خطور میکند، بلافاصله به یاد خدا افتاده و آسیبهای معنوی گناه را به یاد میآورد. |
| | * اوقات فراغت خود را با فعالیتهایی مانند مطالعه، ورزش، [[زیارت]] و [[عبادت]] پر کند. |
| | * ایمان خود را تقویت کرده و از [[دعا]] و [[توسل]] غافل نشود. |
| | * از نگاه کردن به تصاویر و فیلمهای تحریکآمیز پرهیز کند. |
| | * از فکر کردن و تصور مسائل جنسی خودداری کند.<ref>خود ارضایی یا ارضای انحرافی جنسی، مؤسسه پژوهشی فرهنگی اشراق، نشر مبعث، چاپ اوّل، ۱۳۷۹.</ref> |
|
| |
|
| جلو مقدمه تحريك شهوت را بگيريم و يكي از مقدمات تحريك شهوت نگاه به نامحرم و جنس مخالف است و قرآن كريم ميفرمايد: {{قرآن|قُل للمؤمنين يغضّوا مِن ابصارِهم}}؛ به مؤمنان بگو چشمها و ديدگان خود را از نگاه به نامحرم فرو بندند.<ref>نور/۲۹.</ref>
| |
|
| |
| از اين آيه استفاده ميشود كه نگاه به نامحرم باعث تحريك شهوت ميشود و لذا بايد چشمها را محافظت نمود.
| |
|
| |
| شاعر ميگويد:
| |
|
| |
| ز دست ديده و دل هر دو فرياد
| |
|
| |
| هر آنچه ديده بيند دل كند ياد
| |
|
| |
| بسازم خنجري نيشش ز فولاد
| |
|
| |
| زنم بر ديده تا دل گردد آزاد
| |
|
| |
| ۷. توجه به آثار منفي شهوت راني
| |
|
| |
| ميل و كشش به سوي خواسته هاي نفساني آثار نامطلوب متعددي در زندگي ايجاد مي كند آثار و فردي روحي و رواني آثار اجتماعي مسائل و مشكلاتي در زندگي خصوصي انسان شكل مي گيرد كه در دنيا و آخرت او را رها نمي كنند و آثار زيانبار اجتماعي كه اولين ضررش به خود شخص باز مي گردد.
| |
|
| |
| اختلال هاي فكري، رواني مثل افسردگي و اضطراب، ضعف حافظه، گوشه گيري، پر خاش گري، بد اخلاقي، بي نشاطي، يأس، هوس بازي، اعتياد به مسائل جنسي، دل مردگي، ضعف اراده و... از جمله آثار فردي انحرافات جنسي و ميل به شهوات است و مشكالت خانوادگي، به خاطر افتادن اعتبار اجتماعي، بي آبرويي، مشكل پيدا كردن در يافتن دوستان خوب، بي غيرتي، به خاطر افتادن ناموسي خود و... از جمله آثار اجتماعي رو آوردن به شهوت راني است.
| |
|
| |
| ==ب. راهبردهاي عملي==
| |
|
| |
| ۱. افكار جنسي را كه به ذهن خطور ميكند بلافاصله با ذكر و ياد خدا آسيبهاي معنوي گناه از ذهن خود دور سازيد.
| |
|
| |
| ۲. اوقات فراغت خود را با مطالعه، ورزش،زيارت، عبادت و ساير فعاليتهاي مثبت پر كنيد.
| |
|
| |
| ۳. از نگاه كردن به مواضع جنسي و برجستگيهاي بدن ديگران پرهيز نماييد.
| |
|
| |
| ۴. ايمان مذهبي خود را تقويت كنيدو توسل و دعا داشته باشيد.
| |
|
| |
| ۵. از نگاه كردن به تصاوير و فيلمهاي تحريك كننده و لباس جنس مخالف، جدا پرهيز نماييد.
| |
|
| |
| ۶. از فكر كردن و تصور و تخيل جنس مخالف و مسائل جنسي خودداري كنيد.
| |
|
| |
| ۷. از مشاهده اعمال، رفتار و گفتار زوج هاي جوان خودداري كنيد.
| |
|
| |
| ۸. از معاشرت و سخن گفتن و نگاه كردن به جنس مخالف، حتي كودكان جذاب و خوش سيما خودداري ورزيد.
| |
|
| |
| ۹. خوردن غذاهاي محرك و داراي كالري زياد، مانند خرما، پياز، فلفل و غيره را به حداقل برسانيد.
| |
|
| |
| ۱۰. به بدي و عواقب گناه و شهوتراني فكر و انديشه كنيد.<ref>خود ارضايي يا ارضاي انحرافي جنسي، موسسه پژوهشي فرهنگي اشراق، نشر مبعث، چاپ اوّل، ۱۳۷۹.</ref>
| |
| {{پایان پاسخ}}
| |
| {{مطالعه بیشتر}} | | {{مطالعه بیشتر}} |
| ==مطالعه بيشتر==
| |
|
| |
|
| ۱. حسين مظاهري، عوامل كنترل غرائز در زندگي انسان، (انتشارات مؤسسه نشر و تحقيقات ذكر، چ اوّل، ۱۳۶۶.
| | == مطالعه بیشتر == |
| | | * حسین مظاهری، عوامل کنترل غرائز در زندگی انسان، انتشارات مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، چاپ اول، ۱۳۶۶ش. |
| ۲. مرتضي مطهري،اخلاق جنسي در اسلام و غرب، تهران، (انتشارات صدرا، چ چهارم، ۱۳۶۸).
| | * مرتضی مطهری، اخلاق جنسی در اسلام و غرب، تهران، انتشارات صدرا، چاپ چهارم، ۱۳۶۸ش. |
| {{پایان مطالعه بیشتر}}
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| <references />
| |
|
| |
|
| | == منابع == |
| | {{پانویس|۲}} |
| | {{شاخه |
| | | شاخه اصلی = اخلاق |
| | | شاخه فرعی۱ = تهذیب نفس |
| | | شاخه فرعی۲ = محاسبه نفس |
| | | شاخه فرعی۳ = |
| | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه = شد |
| | تیترها = | | | تیترها = شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش = شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی = شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه =شد |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = شد |
| | ?§?±?¬?§?¹?§?? = | | | ?§?±?¬?§?¹?§?? = |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت = |
| | کیفیت = | | | کیفیت = |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
| | |
| | [[رده:فضایل اخلاقی]] |