خود تربیتی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{شاخه

}}

{{پاسخ}}خود تربیتی، شیوه‌ای تربیتی است که در آن فرد با هوشیاری و مراقبت نسبت به ارزش‌های اخلاقی، تلاش می‌کند رفتارهای غیراخلاقی از او سر نزده و ویژگی‌های خوب او از میان نرود.  

این شیوه دارای سه مرحله است که طی آن فرد به رفتارهای جزئی خود دقت کرده، با الگوی‌های ایده‌آل مقایسه کرده، برای رفتارهای خوب [[پاداش]] و برای رفتارهای بد [[مجازات]] در نظر می‌گیرد.

== تعریف ==

خود تربیتی یکی از روش‌های تربیت اخلاقی در [[اسلام]] است، که به آن «خود کنترلی» یا «نظارت بر خود» نیز گفته می‌شود.<ref>ر. ک. فرهنگ شیوه‌های رفتار درمانی، ترجمه ایزدی، دکتر سیروس، تهران، نشر رشد، شیوه درمانی کنترل خود، ص۲۷۷.</ref> مراد از این روش، این است که فرد با هوشیاری و مراقبت نسبت به ارزش‌های اخلاقی، تلاش کند رفتارهای غیراخلاقی از او سر نزده و باعث از میان رفتن ویژگی‌های خوب خود نشود.

== مراحل ==

* '''مشاهده خود''': فرد در این مرحله، به ثبت و ضبط رفتارهای خود به صورت جزئی می‌پردازد.

* '''خودسنجی''': در مرحله خودسنجی، رفتارهای فرد با الگوهای ایده‌آل مقایسه و ارزیابی می‌شود.

* '''خود تقویتی''': در این مرحله، به رفتارهایی که هدف را نزدیک‌تر می‌کند پاداش داده می‌شود؛ و رفتارهای بد، با تنبیه کنترل می‌شوند. بدین ترتیب، فرد با استفاده از پیامدهای رفتاری ([[پاداش]] و تنبیه) یک نظارت و مراقبت دائمی بر خود، به عمل می‌آورد.

برای خود تربیتی، شیوه‌هایی گفته شده که برخی از آنها چنین‌اند:

* تضییق و تسهیل شرایط و وسایل، مانند اینکه فرد ولخرج، پول کمتری در جیبش بگذارد؛

* محرومیت؛

* تسلط بر شرایط عاطفی؛

* استفاده از محرک رنج آور، مانند استفاده از ساعت زنگ دار؛

* مشغول شدن به کار دیگر.<ref>دیلمی، احمد و آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، قم، نشر معارف، چاپ چهل و یکم، ۱۳۸۵، ص۲۲۳.</ref>

== جستارهای وابسته ==

 

* [[برنامه عملی محاسبه نفس]]

* [[مجازات خود]]

 

== منابع ==

 

| شناسه =

| تیترها =

| ویرایش =

| لینک‌دهی =

| ناوبری =

| نمایه =

| تغییر مسیر =

| ارجاعات =

| بازبینی =

| تکمیل =

| اولویت =

| کیفیت =