حقوق و تکالیف همسران نسبت به همدیگر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
اما باید به این نکته توجه شود که: به این حقوق و تکالیف و روابط بین زوجین نباید بصورت کاملاً خشک و الزامی و بدون انعطاف توجه کرد، و الا دوام و استحکام خانواده رو به تزلزل خواهد گرایید، و بین دلها جدایی خواهد افتاد، بلکه رابطه بین زوجین باید بر اساس عشق و محبت، گذشت و صداقت، احترام به ارزش‌ها و عقاید یکدیگر شکل بگیرد، تا جامعه به سوی سعادت و تکامل حرکت کند. دقت در آیات (مثل آیه ای که در ابتدای بحث ذکر شد) و روایات، همین معنا را بخوبی تأکید و مورد توجه قرار می‌دهند. و تمام حقوق و تکالیف که بین زوجین در اسلام ترسیم شده همه و همه بر همین اساس و طرز تفکر تشریع شده است (در ادامه به این نکات ریز و حیاتی در ضمن بیان حقوق و تکالیف اشاره خواهد شد)
اما باید به این نکته توجه شود که: به این حقوق و تکالیف و روابط بین زوجین نباید بصورت کاملاً خشک و الزامی و بدون انعطاف توجه کرد، و الا دوام و استحکام خانواده رو به تزلزل خواهد گرایید، و بین دلها جدایی خواهد افتاد، بلکه رابطه بین زوجین باید بر اساس عشق و محبت، گذشت و صداقت، احترام به ارزش‌ها و عقاید یکدیگر شکل بگیرد، تا جامعه به سوی سعادت و تکامل حرکت کند. دقت در آیات (مثل آیه ای که در ابتدای بحث ذکر شد) و روایات، همین معنا را بخوبی تأکید و مورد توجه قرار می‌دهند. و تمام حقوق و تکالیف که بین زوجین در اسلام ترسیم شده همه و همه بر همین اساس و طرز تفکر تشریع شده است (در ادامه به این نکات ریز و حیاتی در ضمن بیان حقوق و تکالیف اشاره خواهد شد)
== حقوق و تکالیف مشترک زوجین نسبت به یکدیگر ==
== حقوق و تکالیف مشترک زوجین نسبت به یکدیگر ==
الفـ: حسن معاشرت:}}<ref>ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی مقرر می‌دارد: «زن و شوهر مکلف بحسن معاشرت با یکدیگرند».</ref> حق حسن معاشرت، یک حق معنوی است که از سوی زوجین نسبت به یکدیگر باید مراعات شود. این حق و به عبارتی تکلیف بقدری مهم است که حتی در هنگام طلاق نیز باید مراعات شود.<ref>احزاب: ۴۹.</ref> پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «وقتی مرد بزن خود نگاه کند و زنش بدو بنگرد خداوند بدیده رحمت بر آن‌ها می‌نگرد.»<ref>نهج الفصاحه، کلمات قصار حضرت رسول اکرم(ص)، گردآورنده، مرتضی فرید تنکابنی، چاپ یازدهم، ۱۳۸۲، چاپ دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص۳۴۷.</ref>
الفـ: حسن معاشرت:<ref>ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی مقرر می‌دارد: «زن و شوهر مکلف بحسن معاشرت با یکدیگرند».</ref> حق حسن معاشرت، یک حق معنوی است که از سوی زوجین نسبت به یکدیگر باید مراعات شود. این حق و به عبارتی تکلیف بقدری مهم است که حتی در هنگام طلاق نیز باید مراعات شود.<ref>احزاب: ۴۹.</ref> پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «وقتی مرد بزن خود نگاه کند و زنش بدو بنگرد خداوند بدیده رحمت بر آن‌ها می‌نگرد.»<ref>نهج الفصاحه، کلمات قصار حضرت رسول اکرم(ص)، گردآورنده، مرتضی فرید تنکابنی، چاپ یازدهم، ۱۳۸۲، چاپ دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص۳۴۷.</ref>


در روایتی دیگر آمده است :((خیرکم خیر کم لاهله و انا خیرکم لاهلی ما اکرم النساء الا کریم و لا اهانهن الا لئیم<ref>همان، ص۳۵۶.</ref>؛ بهترین شما کسی است که برای اهل و عیال خود بهتر است، من از همه شما برای کسان خود بهترم، بزرگ مردان زنان را گرامی می‌شمارند و فرومایگان زنان را خوار دارند)).
در روایتی دیگر آمده است :((خیرکم خیر کم لاهله و انا خیرکم لاهلی ما اکرم النساء الا کریم و لا اهانهن الا لئیم<ref>همان، ص۳۵۶.</ref>؛ بهترین شما کسی است که برای اهل و عیال خود بهتر است، من از همه شما برای کسان خود بهترم، بزرگ مردان زنان را گرامی می‌شمارند و فرومایگان زنان را خوار دارند)).
خط ۲۱: خط ۲۱:
.
.


خداوند متعال می‌فرماید: {{قرآن|و عاشرو هن بالمعروف}}<ref>نساء: ۱۹.</ref>}}: با آنان (زنان) بطور شایسته رفتار کنید.
خداوند متعال می‌فرماید: {{قرآن|و عاشرو هن بالمعروف}}<ref>نساء: ۱۹.</ref>: با آنان (زنان) بطور شایسته رفتار کنید.


ب: معاضدت و همیاری زوجین در تحکیم مبانی خانواده و تربیت اولاد:<ref>ماده ۱۱۰۴ ق. م: «زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود بیکدیگر معاضدت نمایند».</ref> معاضدت در تشیید مبانی خانواده، سعی و کوشش زن و شوهر است تا با هم فکری با اخلاق و عادات یکدیگر نزدیک شده تا رابطه زناشویی محکم تر شود و از صورت تأسیس حقوقی خارج گردد و به یک خانواده طبیعی ناگسستنی که مبتنی بر محبت است در آید. دستور مزبور اگر چه ارشادی و اخلاقی می‌باشد، ولی در حقیقت می‌توان گفت که این امر از طرف زن از افراد تمکین بشمار می‌رود که در صورت تخلف، مستحق نفقه نخواهد بود و از طرف شوهر چنانچه بصورت «سوء معاشرت» درآید و بدر جه ای برسد که زن نتواند با او زندگی را ادامه دهد، می‌تواند از دادگاه درخواست الزام شوهر را بطلاق بنماید.<ref>حقوق مدنی، دکتر سید حسن امامی، ج۴، ص۴۳۱، انتشارات اسلامیه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۶.</ref> البته فقهاء عظام معتقدند شرعا: کار و خدمت در خانه از سوی زن اجباری نیست و مرد نمی‌تواند زن را مجبور به آن کند.<ref>توضیح المسائل مراجع، تهیه و تنظیم بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسن، ج۲، ص۴۷۸، مسئله ۲۴۱۴، انتشارات اسلامی، چاپ دهم، ۱۳۸۲.</ref> اما به این نکته باید توجه شود که به مبانی عرفی و اخلاقی جامعه و خانواده توجه شود. و کار بین زوجین تقسیم شود، تا فشار زندگی نیز بروی هر دو قرار گیرد کار و همکاری در امور خانه و تربیت اولاد باید با همکاری زوجین صورت گیرد، و نگاه به آن نباید جنبه تکلیف و الزام باشد، بلکه با دیدی که اسلام و پیامبر اسلام(ص) دارند باید نگاه شود، از ایشان روایتی نقل شده که :((بشنو از من ای ابا الحسن (علی(ع)) و نمی‌گویم جز آنچه را پروردگارم به من امر کرده ـ که هیچ مردی نیست که در خانه به همسر خود کمک نماید مگر این که خداوند قرار می‌دهد برای او به تعداد هر مویی از بدنش ثواب یک سال را که روزهایش را روزه گرفته و شب‌هایش را به شب زنده دای پرداخته، و از ثواب به او عطا می‌فرماید، مثل آنچه را که به صابرین و داود پیامبر و یعقوب و عیسی(ع) عطا فرموده است»<ref>علم اخلاق اسلامی، ترجمه جامع السعادات، نراقی، ملا محمد مهدی ترجمه جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، ۱۳۶۶. ج۲، ص۱۴۲.</ref>
ب: معاضدت و همیاری زوجین در تحکیم مبانی خانواده و تربیت اولاد:<ref>ماده ۱۱۰۴ ق. م: «زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود بیکدیگر معاضدت نمایند».</ref> معاضدت در تشیید مبانی خانواده، سعی و کوشش زن و شوهر است تا با هم فکری با اخلاق و عادات یکدیگر نزدیک شده تا رابطه زناشویی محکم تر شود و از صورت تأسیس حقوقی خارج گردد و به یک خانواده طبیعی ناگسستنی که مبتنی بر محبت است در آید. دستور مزبور اگر چه ارشادی و اخلاقی می‌باشد، ولی در حقیقت می‌توان گفت که این امر از طرف زن از افراد تمکین بشمار می‌رود که در صورت تخلف، مستحق نفقه نخواهد بود و از طرف شوهر چنانچه بصورت «سوء معاشرت» درآید و بدر جه ای برسد که زن نتواند با او زندگی را ادامه دهد، می‌تواند از دادگاه درخواست الزام شوهر را بطلاق بنماید.<ref>حقوق مدنی، دکتر سید حسن امامی، ج۴، ص۴۳۱، انتشارات اسلامیه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۶.</ref> البته فقهاء عظام معتقدند شرعا: کار و خدمت در خانه از سوی زن اجباری نیست و مرد نمی‌تواند زن را مجبور به آن کند.<ref>توضیح المسائل مراجع، تهیه و تنظیم بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسن، ج۲، ص۴۷۸، مسئله ۲۴۱۴، انتشارات اسلامی، چاپ دهم، ۱۳۸۲.</ref> اما به این نکته باید توجه شود که به مبانی عرفی و اخلاقی جامعه و خانواده توجه شود. و کار بین زوجین تقسیم شود، تا فشار زندگی نیز بروی هر دو قرار گیرد کار و همکاری در امور خانه و تربیت اولاد باید با همکاری زوجین صورت گیرد، و نگاه به آن نباید جنبه تکلیف و الزام باشد، بلکه با دیدی که اسلام و پیامبر اسلام(ص) دارند باید نگاه شود، از ایشان روایتی نقل شده که :((بشنو از من ای ابا الحسن (علی(ع)) و نمی‌گویم جز آنچه را پروردگارم به من امر کرده ـ که هیچ مردی نیست که در خانه به همسر خود کمک نماید مگر این که خداوند قرار می‌دهد برای او به تعداد هر مویی از بدنش ثواب یک سال را که روزهایش را روزه گرفته و شب‌هایش را به شب زنده دای پرداخته، و از ثواب به او عطا می‌فرماید، مثل آنچه را که به صابرین و داود پیامبر و یعقوب و عیسی(ع) عطا فرموده است»<ref>علم اخلاق اسلامی، ترجمه جامع السعادات، نراقی، ملا محمد مهدی ترجمه جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، ۱۳۶۶. ج۲، ص۱۴۲.</ref>
۱۵٬۱۹۱

ویرایش