|
|
(۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{نیازمند گسترش}}{{شروع متن}}
| | {{شروع متن}} |
| {{سوال}}جایگاه و منزلت عید غدیر در عالم اسلام و تشیع چگونه است؟{{پایان سوال}} | | {{سوال}}جایگاه و منزلت عید غدیر در اسلام و مذهب تشیع چگونه است؟{{پایان سوال}} |
|
| |
|
| {{پاسخ}}عید غدیر سالروز [[واقعه غدیر]] است که در آن [[پیامبر(ع)]]، [[امام علی(ع)]] را به عنوان [[خلیفه]] و جانشین خود معرفی کرد. عید غدیر بر اساس روایات، بزرگترین عید خدا است و همه پیامبران در طول تاریخ و پیش از وقوع، آن را عید گرفتهاند.<ref name=":0">مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، دوم، ۱۴۰۳ق، ج۹۵، ص۲۰۳ و ۳۲۱. شیخ مفید، محمد، مقنعه، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۱۰ق. ص۲۰۳. وسائل، ج۸، ص۸۹.</ref> [[شیعه|شیعیان]] با زنده کردن خاطرات این روز، از فراموشی امر پیامبر(ص) به امت اسلام جلوگیری میکنند. زنده نگه داشتن واقعه غدیر را به معنای زنده نگه داشتن [[امامت]]، [[ولایت]] و هدایت بشریت دانستهاند.{{مدرک|date=آوریل ۲۰۲۲}} | | {{پاسخ}} |
| | {{درگاه|غدیر}} |
| | عید غدیر از اعیاد مهمی است که هر ساله شیعیان آن را تجلیل میکنند. عید غدیر به مناسبت نصب امام علی (ع) در هجدهم ذی حجه سال دهم هجری قمری پس از حجة الوداع از سوی پیامبر گرامی اسلام است که در یک همایش بزرگ حاجیان در سرزمین به نام غدیر خم انجام گرفت. از سوی امامان معصوم (ع) بزگداشت این روز برای زنده نگه داشتن ولایت و مذهب شیعه سفارش شده است. |
|
| |
|
| طبق روایات این روز در آسمان به «عهد مَعْهود؛ پیمان شناخته شده» و در زمین به «میثاق مأخوذ؛ پیمان گرفتهشده» شناخته میشود. در روایتی [[امام صادق(ع)]]، روزه گرفتن در روز غدیر را برابر با روزه گرفتنِ همه روزهای عمر دنیا دانسته است.<ref name=":0" /> بر اساس روایتی دیگر، وقتی از پیامبر(ص) سؤال شد آیا برای مسلمانان به جز دو عید فطر و قربان عید دیگری هست؟ پاسخ داد: «عید غدیر و روز نصب علی(ع) به ولایت، از آن دو عید برتر است».<ref name=":1" />{{درگاه|غدیر}}
| | ==فلسفه عید گرفتن روز غدیر== |
| | عید غدیر، سالروز [[واقعه غدیر]] است که در آن [[پیامبر(ع)]]، [[امام علی(ع)]] را به عنوان [[خلیفه]] و جانشین خود، معرفی فرمود؛ این عید، بر اساس روایات اهل بیت(ع)، بزرگترین عید خدا است؛ همه [[پیامبران]](ع)، در طول تاریخ و پیش از وقوع آن، آن را عید گرفتهاند؛<ref name=":0">مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، دوم، ۱۴۰۳ق، ج۹۵، ص۲۰۳ و ۳۲۱؛ شیخ مفید، محمد، مقنعه، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۱۰ق، ص۲۰۳؛ وسائل، ج۸، ص۸۹.</ref> [[شیعه|شیعیان]]، با زنده کردن خاطرات این روز، از فراموشی سفارش و امر پیامبر(ص) به امت اسلام جلوگیری میکنند؛ آنان، زنده نگه داشتن واقعه غدیر را به معنای زنده نگه داشتن [[امامت]]، [[ولایت]] و هدایت بشریت دانستهاند؛ زیرا طبق فرموده امام صادق (علیهالسلام) عید غدیر اعظم و اشرف از دو عید فطر و قربان است.<ref>حسینی تهرانی، سید محمد حسین، امام شناسی، مشهد، علامه طباطبایی، چ3، 1426ق. ج9، ص 240.</ref>عيد غدير، سلسله مكتب تشيّع را در هر سال، گذشته را به آينده متّصل مىكند و رشته را دوام میبخشد، و پيوسته ديو شوم و غول استكبار و خودسرى را منكوب، و مبارزه با آن را جاودان مىكند.<ref>امام شناسی، ج9، ص 209.</ref> إمامان معصومين سلام الله عليهم أجمعين، شيعيان خود را أمر به شادى و سرور و تهنيت و تبريك و تسليم و روزه و إنفاق در اين روز نموده، و با عنوان عيد، و نام و نشانه عيد با آن رفتار مىنمودند.<ref>امام شناسی، ج9، ص 208.</ref> |
| | به همین دلیل شیخ مفید پس از آمدن به بغداد در اثر پیشرفتى كه در فنون مختلف كرده بود و بهواسطه نبوغ و استعداد ذاتى برای زنده نگه داشتن مذهب شیعه در میان اهل سنت بغداد به وسیله تجلیل از عید غدیر و روز عاشورا به طور آشكارا اظهار تشیع می نمودند و شعائر مذهبى خود را علنا انجام میدادند، روزهاى عید غدیر محله كرخ یك پارچه چراغان میشد و مجالس جشن و سرور تشكیل میدادند، روزهاى عاشورا دكاكین را بسته و در كوچه و بازار دستهجات حركت داده عزادارى میكردند.<ref>شیخ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ترجمه سید هاشم رسولى محلاتى، تهران، اسلامیه، چ2، ص 25.</ref> |
|
| |
|
| اصل واقعه غدیر توسط صدو ده نفر صحابی و هشتاد و چهار نفر تابعی در کتب معتبر روایئی شیعه و سنی نقل شده است به گونه ای که جای تردید در تحقق این واقعه مهم و سرنوشت ساز برای کسی باقی نمیگذارد.<ref>طهرانی، امامشناسی، ج۷، درسهای ۹۸–۹۹.</ref>
| | == مقایسه عید غدیر با دو عید فطر و قربان از سوی معصومان== |
|
| |
|
| == در منابع اهل سنت ==
| | بر اساس کتاب مستدرک نهجالبلاغه، امام علی(ع)، در خطبهای که در روز عید غدیر ایراد فرمود، این عید شریف را روز پیمان و روز بزرگی دانست که برهان خدا در آن روشن، و پرداختههای [[فرعون]]، [[هامان]] و [[قارون]] تباه شد؛<ref>کاشف الغطاء، هادی، مستدرک نهج البلاغه، بیروت، مکتبه الاندلس، بیتا، ص۸۱.</ref> طبق روایات اهل بیت(ع)، این روز در آسمان، به «عهد مَعْهود؛ پیمان شناخته شده» و در زمین، به «میثاق مأخوذ؛ پیمان گرفتهشده»، شناخته میشود؛ در روایتی، [[امام صادق(ع)|امام صادق(ع)،]] روزه گرفتن در روز غدیر را برابر با روزه گرفتنِ همه روزهای عمر دنیا دانسته است؛<ref name=":0" /> بر اساس روایتی دیگر، وقتی از پیامبر(ص) سؤال شد، آیا برای مسلمانان به جز دو عید [[عید فطر|فطر]] و [[عید قربان|قربان]] عید دیگری هست؟ فرمود: «عید غدیر و روز انتصاب علی(ع) به ولایت، از آن دو عید برتر است».<ref name=":1">حکیمی، محمدرضا، حماسه غدیر، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بیتا، ص۴۴؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۰۳.</ref> |
| گذشته از منابع شیعی، احادیثی که از طریق اهل سنّت درباره جریان غدیر وارد شده است، بر دو گونه میباشد: نخست احادیثی که نزول آیه تبلیغ یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک … را در غدیر خم و جریان اعلام ولایت علی بن ابی طالب(ع) را بیان میکند. دوم احادیثی که مشتمل بر اصل داستان است و در آنها ذکری از آیه به میان نیامده است، تعداد این احادیث نسبت به اول بسیار است. و از جمله کتابهایی که محدثان و علماء اهل سنّت نوشتهاند و به تفصیل نزول آیه تبلیغ در روز غدیر خم را با اسناد مختلف نقل کردهاند، عبارت اند از: ابن عساکر، تاریخ دمشق، ج۲، فخررازی، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر) ج۱۲ ـ ثعلبی، الکشف و البیان، (نسخه خطی)، حموینی، فراید السمطین، ج۱. ابن صبّاغ مالکی، الفصول المهمّه. آلوسی، روح المعانی، ج۶. و نیز از جمله کتابهایی که علماء و محدثان اهل سنّت در آنها اشاره به آیه تبلیغ و نزول آن نکرده ولی اصل داستان و حدیث غدیر را ذکر کردهاند عبارت اند از: احمد بن حنبل، المسند، ج۴. حاکم، المستدرک، ج۳. الریاض النظر، ج۳. طبری شافعی. سیوطی. الحاوی للفتاوی، ج۱.
| |
|
| |
|
| انساب الاشراف، بلاذری، ج۲. المناقب، خوارزمی. کنزل العّمال، متقی هندی، ج۱۳. الفصول المهمّه، ابن صبّاغ مالکی. وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، ج۲. علاوه بر این کتابها مرحوم علامه امینی نام دهها کتاب را میبرد که حدیث غدیر در آنها آمده است.<ref>امینی، ابراهیم، الغدیر، ج۱–۲، ص۱۴ تا ۱۰۸.</ref>
| | == نقل حدیث غدیر در متون شیعه و اهل سنت== |
| | اصل واقعه غدیر از سوی ۱۱۰ [[صحابه|صحابی]] و ۸۴ [[تابعین|تابعی]]، در کتابهای حدیثی شیعه و [[اهل سنت|سنی]] نقل شده و<ref>طهرانی، امامشناسی، ج۷، درسهای ۹۸-۹۹.</ref> [[علامه امینی]] ، نام دهها کتاب از منابع اهلسنت را که در آن ها، [[حدیث غدیر]] ذکر شده، آورده است.<ref>امینی، ابراهیم، الغدیر، ج۱-۲، ص۱۴-۱۰۸.</ref> برخی از منابع اهلسنت که در آن واقعه غدیر ذکر شده و به نزول [[آیه تبلیغ]] نیز تصریح شده چنین است: «ابن عساکر، تاریخ دمشق؛ فخررازی، مفاتیح الغیب؛ ثعلبی، الکشف و البیان؛ حموینی، فراید السمطین؛ ابن صبّاغ مالکی، الفصول المهمّه؛ آلوسی، روح المعانی». |
|
| |
|
| ضمناً در بعضی کتب اهل سنت این جمله پیامبر اکرم(ص) که فرمود: «من کنت مولاه فعلی مولاه» بدون اشاره به جریان غدیر خم آمده است که از جمله آنهاست: الصحیح، ترمذی، ج۵، ص۲۹۷. السنن، ابن ماجه، ج۱، ص۴۵. التاریخ الکبیر، بخاری، ج۱، ص۳۷۵، تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۲، ص۱۹۶. و دهها کتاب دیگر.
| | و نیز از جمله کتابهایی اهلسنت که در آن اصل واقعه غدیر ذکر شده، ولی به آیه تبلیغ اشارهای نشده عبارتند از: «احمد بن حنبل، المسند؛ حاکم، المستدرک؛ محبالدین طبری، الریاض النظرة؛ سیوطی، الحاوی للفتاوی؛ بلاذری، انساب الاشراف؛ خوارزمی، المناقب؛ متقی هندی، کنزل العمال؛ ابن صبّاغ مالکی، الفصول المهمّه؛ سمهودی، وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی». |
|
| |
|
| بنابراین واقعه غدیر چیزی نیست که قابل انکار باشد و لذا اهل سنّت هم که متأسفانه در طول تاریخ به خاطر وابستگی به حکام و دولتهای جائر که تمام تلاش شان بر محو و نابودی آثار اهلبیت رسول خدا(ص) بودند، نتوانستهاند اصل واقعه غدیر را انکار کنند، بلکه به تأویل و توجیه غیر منصفانه آن پرداختهاند.
| | همچنین در برخی کتابهای اهل سنت جمله «من کنت مولاه فعلی مولاه» بدون اشاره به جریان غدیر خم آمده، که برخی از آنها عبارتند از: «الصحیح، ترمذی، ج۵، ص۲۹۷؛ السنن، ابن ماجه، ج۱، ص۴۵؛ التاریخ الکبیر، بخاری، ج۱، ص۳۷۵؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۲، ص۱۹۶». |
| | |
| == خطبه امام علی ==
| |
| امام علی(ع) در دوران خلافت خود در یک روزی که دو عید جمعه و عید غدیر مقارن و همزمان شده بود خطبه ایراد کرده است و در آن میفرماید:
| |
| | |
| «... خدا در رساندن احکام خویش، محمد(ص) را به جای خود قرار داد، زیرا خداوند خود به چشمها دیده نشود و به خاطر در نگنجد و در لایههای پیچیده گمانهای انسان جای نگیرد، خداوند اعتراف به نبوت محمد(ص) را با اعتراف به الهیت خود مقرون ساخت… آنگاه پس از محمد(ص) خدا از میان خلق تنی چند را ویژه خویش ساخت (منظور ائمه هدی هستند) تا داعیانی باشند راستین که خلق را به سوی خدا دعوت کنند، از این دسته در هر قرنی و زمانی، کسی هست خدا اینان را در ازل بیافرید، و اینان به صورت انواری، زبان به ستایش خدا گشوده و خدا اینان را حجتهای خویش کرد، خدا آنها را به هنگام آفرینش دیگران حاضر داشت و تا آنجا که خود خواست کار را به ایشان بسپرد (یعنی ولایت و امامت و هدایت خلق را به ایشان واگذار کرد). امّا با این همه آنان بندگان خدایند که بدون دستور او لب به سخن نگشایند.
| |
| | |
| ای جماعت مؤمنان خداوند در این روز برای شما دو عید فراهم کرد: جمعه را روز اجتماع قرار داد و همه را به شرکت کردن در آن فراخواند تا آنچه در روزهای هفته کردهاید تطهیر پذیرد و اصلاح شود… اکنون بدانید که اعتقاد به توحید پذیرفته نیست مگر با اعتراف به نبوت محمد(ص) و هیچ اعتقاد و عملی قبول نیست مگر با قبول ولایت آن کس که خدا او را اولی قرار داده است و در روز غدیر درباره ولایت آن آیت فرستاد و به پیامبرش دستور داد که آن را ابلاغ کند و او را از گزند و بدی گمراهان و منافقان در امان داشت.
| |
| | |
| بدین سان خدا دین خودش را کامل کرد و این همان واقعه غدیر بود که وعده خداوند در حق صبر کنندگان به وقوع پیوست و پرداختههای فرعون وهامان و قارون و سپاه آنان را تباه و ویران کرد. همانا امروز روز بزرگی است که برهان خدا در آن روشن شد… امروز روز عهد و پیمان، روز گواهی گواهان و امروز روز نص بر شخص است.<ref>کاشف الغطاء، هادی، مستدرک نهج البلاغه، بیروت، مکتبه الاندلس، بی تا، ص۸۱.</ref>
| |
| | |
| در این خطبه علاوه بر مطالبی که بیان شد حضرت امیر المومنین علی(ع) از واقعه غدیر به عنوان دو نعمت یاد میکند و میفرماید خدای را برآن شکر گزارید و این یادآوری را تکرار میکند و معلوم است که این همه یادآوری بخاطر محتوا و پیام عید غدیر است نه صرف یک حادثه تاریخی و نه صرف اینکه روز ۱۸ ذی الحجه بعد از این واقعه به عنوان یکی از اعیاد اسلامی به شمار آمده است، زیرا روز غدیر پیش از این هم شناخته شده بود. آری به فرموده امام صادق(ع) در جواب این سئوال که: یابن رسول الله فدایت شوم آیا برای مسلمانان به جز دو عید (فطر و عید قربان) عید دیگری هست؟ فرمود: «عید غدیر و روز نصب علی(ع) به ولایت، برتر از آن دو عید است».<ref name=":1">حکیمی، محمد رضا، حماسه غدیر، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بی تا، ص۴۴ و کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۰۳.</ref>
| |
| | |
| == در روایات ==
| |
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
|
| |
|
خط ۳۴: |
خط ۲۵: |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی =تاریخ |
| | شاخه فرعی۱ =
| | |شاخه فرعی۱ =تاریخ اسلام |
| | شاخه فرعی۲ =
| | |شاخه فرعی۲ =ماجرای غدیر |
| | شاخه فرعی۳ =
| | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه = شد |
| | تیترها = | | | تیترها = شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر =شد |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | بازبینی = شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = شد |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ج |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
| | |
| | [[رده:امام علی(ع)]] |