۶٬۸۱۴
ویرایش
جایگاه روحانیت در اسلام و در میان مسلمین از نظر شهید بهشتی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۰ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۱۷
، ۱۰ اکتبر ۲۰۲۳←از سازمان روحانیت تا لباس روحانیت
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۱۱ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۶: | خط ۵: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|حوزه و روحانیت}} | {{درگاه|حوزه و روحانیت}} | ||
'''جایگاه روحانیت در اسلام و در میان مسلمین از نظر شهید بهشتی''' | '''جایگاه روحانیت در اسلام و در میان مسلمین از نظر شهید بهشتی''' جایگاهی ناشی از آراسته‌بودن یک شخص به فضیلت علم و [[تقوا]] و مجهز بودن برای انجام یک سلسله وظایف اجتماعی دینی است. این جایگاه از نظر او جایگاه رسمی و دارای امتیازات مادی نیست. | ||
از نظر بهشتی، در اسلام کسب علم در انحصار طبقه خاصی نیست. از نظر او در [[اسلام]] سمت خاصی به نام روحانیت وجود ندارد. البته، بهشتى با طرح [[وجوب کفایى]] تحقیق در رشته‌هاى مختلف علوم دینی در شرایط [[مفهوم غیبت امام زمان(ع)|غیبت]]، ضرورت وجود روحانیت را اثبات می‌کند. | |||
از نظر بهشتی، بر اساس تعالیم اسلامی، روحانیت جنبه | بهشتی معتقد است که روحانیت در میان مسلمانان عملاً دچار انحرافاتی شده است. انحرافاتی که مورد قبول اسلام نیست. اما اذعان می‌کند که روحانیت رایج میان مسلمانان هرگز به اندازه دستگاه روحانیت بسیاری از ادیان و مذاهب دیگر دچار انحطاط و فساد و امتیازطلبی‌های طبقاتی نشده است. بهشتی معتقد است که انحرافات موجود در روحانیت نتوانسته تأثیر عمیق بر کارکرد این نهاد بگذارد. او برای رفع کاستی‌های این نهاد راهکارهایی ارائه می‌دهد؛ از جمله، تحقیق و [[اجتهاد]] در مسائل دیگر اسلامی مربوط به اصول عقاید، [[اخلاق]]، تاریخ، [[تفسیر قرآن|تفسیر]]. | ||
== جایگاه و بستر بحث == | |||
از نظر بهشتی، بر اساس تعالیم اسلامی، روحانیت جنبه رسمی ندارد که در سایه آن روحانیون امتیازات مادی کسب کنند. از نظر او روحانیت اسلام به معنای آراسته‌بودن یک شخص به فضیلت علم و [[تقوا]] و مجهز بودن برای انجام یک سلسله وظایف اجتماعی دینی است. جایگاهی که به‌عنوان یک واجب باید به آن نگریسته شود کفایی است و لزوم وجود آن حتمی و تعیین‌کننده است.<ref>درخشه، جلال، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی، شماره ۱۶، زمستان ۱۳۸۰ش، ص۳۰۱.</ref> | |||
سید محمد حسینی بهشتی (۱۳۰۷–۱۳۶۰ش)، مشهور به [[شهید بهشتی]]، از چهره‌های مشهور نهضت اسلامی و از رهبران انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ش<ref>درباره او ن.ک: حداد عادل، غلامعلی، «بهشتی، محمد»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۸۲۶–۸۲۹.</ref> در مقاله‌ای با عنوان «روحانیت در اسلام و در میان مسلمین» به اظهارنظر درباره روحانیت و جایگاه آن در اسلام پرداخته است. این مقاله در [[بحثی درباره مرجعیت و روحانیت (کتاب)|کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت]] منتشر شده است.<ref>مطهری، مرتضی و دیگران، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۷ش، ص۱۷۸–۲۲۲.</ref> کتاب بحثی درباره مرجعیت و روحانیت یکی از آثار سیاسی مهم دهه چهل شمسی و حاوی نظرات مهم درباره موضوعات درونی سازمان مذهبی شیعه، یعنی [[مرجعیت]] و روحانیت، قلمداد شده است.<ref>درخشه، جلال، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی، شماره ۱۶، زمستان ۱۳۸۰ش، ص۲۹۷.</ref> | |||
== از سازمان روحانیت تا لباس روحانیت == | == از سازمان روحانیت تا لباس روحانیت == | ||
بهشتی در مقاله خود، ضمن توضیح سازمان روحانیت در سایر ادیان، این سؤال اساسی را مطرح می‌کند که آیا اسلام طبقه روحانیت دارد؛ طبقه‌ای که نگهبانی از دین وظیفه اختصاصی آن باشد و برای انجام آن مزایای مالی و غیرمالی خاص مقرر شده باشد. پاسخ بهشتی به این سؤال منفی است؛ زیرا در اسلام کسب علم و معارف در انحصار طبقه خاصی نیست و برای روحانیت هیچ‌گونه امتیاز طبقاتی مقرر نشده است. از نظر او در اسلام سمت خاصی به نام روحانیت، نظیر آنچه در ادیان دیگر است، وجود ندارد. البته، بهشتى با طرح [[وجوب کفایى]] تحقیق در رشته‌هاى مختلف علوم دینی در شرایط غیبت، ضرورت وجود روحانیت را اثبات می‌کند<ref>درخشه، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، ص۳۰۱-۳۰۲.</ref> | بهشتی در مقاله خود، ضمن توضیح سازمان روحانیت در سایر ادیان، این سؤال اساسی را مطرح می‌کند که آیا اسلام طبقه روحانیت دارد؛ طبقه‌ای که نگهبانی از دین وظیفه اختصاصی آن باشد و برای انجام آن مزایای مالی و غیرمالی خاص مقرر شده باشد. پاسخ بهشتی به این سؤال منفی است؛ زیرا در اسلام کسب علم و معارف در انحصار طبقه خاصی نیست و برای روحانیت هیچ‌گونه امتیاز طبقاتی مقرر نشده است. از نظر او در اسلام سمت خاصی به نام روحانیت، نظیر آنچه در ادیان دیگر است، وجود ندارد. البته، بهشتى با طرح [[وجوب کفایى]] تحقیق در رشته‌هاى مختلف علوم دینی در شرایط غیبت، ضرورت وجود روحانیت را اثبات می‌کند<ref>درخشه، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، ص۳۰۱-۳۰۲.</ref> | ||
بهشتی در ادامه از روحانیت شکل‌گرفته در تاریخ مسلمانان انتقاد شدیدی می‌کند و از روحانیت منزه و پاک، که در هر دوره‌ای نیز وجود داشته، تمجید و دفاع می‌کند. او تأکید می‌کند که در عصر جدید نیز باید روحانیان واقعی از کسانی که صرفاً لباس روحانیت دارند باز شناخته شوند. بهشتی از این که در دوره کنونی صرفاً لباس، علامت روحانیت شده ناراضی است و معتقد است ساختار اجتماعی ما نیز عملاً | بهشتی در ادامه از روحانیت شکل‌گرفته در تاریخ مسلمانان انتقاد شدیدی می‌کند و از روحانیت منزه و پاک، که در هر دوره‌ای نیز وجود داشته، تمجید و دفاع می‌کند. او تأکید می‌کند که در عصر جدید نیز باید روحانیان واقعی از کسانی که صرفاً [[لباس روحانیت]] دارند باز شناخته شوند. بهشتی از این که در دوره کنونی صرفاً لباس، علامت روحانیت شده ناراضی است و معتقد است ساختار اجتماعی ما نیز عملاً به‌نحوی رفتار می‌کند که فرصت سوء استفاده از لباس روحانیت را فراهم می‌آورد. بهشتی حساسیت زیادی به بهره‌گیری از لباس روحانیت در جامعه ایرانی از خود نشان می‌دهد و توضیح می‌دهد که انتخاب چنین پوششی عادتی بیش نبوده و هیچ‌گاه نباید بیش از آنچه که ارزش دارد به آن توجه شود و جای مسائل اساسی در خصوصیات یک دانشمند اسلامی را بگیرد.<ref>درخشه، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، ص۳۰۱.</ref> | ||
== کاستی‌ها و راهکارهای رفع آنها == | |||
بهشتی معتقد است که روحانیت در میان مسلمانان عملاً دچار انحرافاتی شده و به رنگ و شکل خاصی درآمده و آلودگی‌ها و نواقصی در آن راه یافته است. آلودگی‌هایی که مورد قبول [[اسلام]] نیست. اما اذعان می‌کند که روحانیت رایج میان مسلمانان هرگز به اندازه دستگاه روحانیت بسیاری از ادیان و مذاهب دیگر دچار انحطاط و فساد و امتیازطلبی‌های طبقاتی نشده است.<ref>درخشه، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، ص۳۰۱.</ref> | |||
همچنین، بهشتی معتقد است که انحرافات موجود در روحانیت نتوانسته تأثیر عمیق بر کارکرد این نهاد بگذارد. زیرا برای مردم مسلمان در هر عصر وسیله باز شناختن درست از نادرست فراهم بوده و دانشمندان پرهیزکار همیشه در جوامع اسلامی می‌زیسته‌اند. همچنین، از نظر او مراجعه به کتاب‌های دینی و [[رساله‌های عملیه]] می‌تواند به مقدار زیادی راهنمای مردم در شناخت فساد باشد. به این ترتیب فسادی که در روحانیت مسلمانان راه یافته، همیشه به‌عنوان فساد شناخته‌شده تحت کنترل بوده و عناصر فاسدی که در این دستگاه راه یافته‌اند نتوانسته‌اند [[آیات]] و روایاتی که راهگشا بوده‌اند را تحریف کنند و راه را برای سلطه طبقاتی خود هموار سازند.<ref>درخشه، «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت»، ص۳۰۲.</ref> | |||
بهشتی ضمن اذعان به نا‌به‌سامانی‌های موجود در سازمان روحانیت، اضافه می‌کند که در شرایط حاضر برای رفع کاستی‌ها در ساحت فهم صحیح دین و تبلیغ اسلامی راهکارهایی وجود دارد؛ از جمله: | |||
* اجتهاد در [[فقه]] و علوم وابسته به آن برای فتوا و مرجعیت تقلید؛ | |||
* تحقیق و [[اجتهاد]] در مسائل دیگر اسلامی مربوط به [[اصول عقاید]]، اخلاق، تاریخ، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و...؛ | |||
* تدریس علوم مذکور در درجات مختلف ابتدایی (مقدمات)، متوسطه (سطح) و عالی (خارج) برای خواستاران این علوم. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[بحثی درباره مرجعیت و روحانیت (کتاب)]] | |||
* [[مشکل اساسی در سازمان روحانیت از نظر شهید مطهری]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۹: | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||