automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۱۶۱
ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
بی شک تقاضای زمان و مکان در ابتدای ظهور اسلام و قبل و بعد از آن در کشورهای اروپایی در ارتباط با زن و حقوق زن چیزی برخلاف نگرش و دستورات اسلامی است. | بی شک تقاضای زمان و مکان در ابتدای ظهور اسلام و قبل و بعد از آن در کشورهای اروپایی در ارتباط با زن و حقوق زن چیزی برخلاف نگرش و دستورات اسلامی است. | ||
'''زن در ابتدای ظهور اسلام و پیش از آن''' | |||
زنان در یونان باستان از همه حقوق محروم و فاقد هرگونه جایگاه و شأن و منزلتی بودند، بلکه مانند شیء مملوک معامله میشدند، و از حقوق اقتصادی بهرهای نداشتند؛ چون اصلاً از اطلاق عنوان انسان بر آنان دریغ میشد.<ref>منیسی، سامیه؛ المرأه فی الإسلام؛ صص ۲۶–۲۵.</ref> همچنانکه در یونان باستان، زن نه تنها مخلوقی حقیر شناخته میشد بلکه حداقل به عنوان انسان با زن رفتار نمیشد. زن همانند شیء در اختیار مرد بود و مرد مجاز بود هرگونه رفتاری را با او انجام دهد. از اینرو در این منطقه نیز، زنان بی بهره از هرگونه حقوق انسانی و فعالیتهای اقتصادی بودند.<ref>عبدالحمید محمد، محمود؛ حقوق المرأه بین الإسلام و الدیانات الأخری، ص۱۹.</ref> در ایران عصر هخامنشیان و اشکانیان وضعیت بهتر از این نبود. رقتبارتر از همه وضعیت زنان در عربستان و دوره جاهلیت قبل از اسلام بوده است که در آن مردان دارای اختیارات نامحدود بوده ولی زنان ملک پدران و شوهران تلقی شده، قابل معامله بودهاند. یکی از بدترین سنتهای رائج در جاهلیت، عمل غیرانسانی زنده به گور کردن دختران بوده است.<ref>همان؛ صص ۲۲–۲۱.</ref> | |||
این وضعیت اسفبار، در اروپا حتی در قرون وسطی و تا اواخر قرن ۱۶ نیز باقی مانده بود. در بین عوام بلکه در مجامع علمی، در انسانیت زن تردید میشد چنانکه در سال ۵۸۶ میلادی کنفرانسی در فرانسه برای بررسی این موضوع منعقد شد که آیا زن انسان است یا نه و بعد از بحث و بررسیهای زیاد، در نهایت به این نتیجه رسیدند که زن انسان است اما انسان طفیلی که فقط برای خدمت به مردان خلق شده است.<ref>منیسی، سامیه، پیشین؛ ص۱۷۶.</ref> و قبل از آن در اصل این که آیا زنان دارای «روح» هستند یا نه، شک و تردید شده، پس از بحث و تبادل نظر به این نتیجه رسیدند که، زنان دارای روح هستند، اما روح حیوانی. | |||
ذکر | به عقیده قوم یهود، طبیعت آنجا که از آفریدن مرد، ناتوان است، زن را میآفریند. زنان و بندگان از روی طبیعت محکوم به اسارت هستند و به هیچ وجه سزاوار شرکت در کارهای عمومی نیستند. «یهوه» در آخرین بند از فرمانهای دهگانهاش که، بنا به گفته مشهور، به موسی فرستاد، زنان را در ردیف چارپایان و اموال غیرمنقول ذکر کرد. یهودیان، زن را مایه مصیبت و بدبختی میدانستند. یهودیان قدیم، به هنگام تولد دختر شمع روشن نمیکردند، مادری که دختر میزایید، بایستی دوباره غسل کند، اما پسر که به عهد خود با «یهوه» میبالید، همیشه در نماز خود تکرار میکرد، «خدایا تو را سپاسگزارم که مرا کافر و زن نیافریدی». به گفته «ویل دورانت»، در اروپا زنان تا حدود سال ۱۹۰۰ کمتر دارای حقی بودند که مرد ناگزیر باشد بر اساس قانون آن را مراعات کند. | ||
حال آیا اسلام بایستی با این تقاضای زمان و مکان که به شدت به وسیله ادیان تحریف شده و حکومتهای خودکامه و هم در ارتکاز مردم عصر و حتی خود زنان پذیرفته شده بود منطبق میگردید و احکام خویش را بر اساس این اقتضاء ظالمانه زمان و مکان پایهریزی میکرد؟ | |||
اسلام نه تنها با این اقتضاء زمان و مکان منطبق نشد بلکه همواره در برابر این تفکر نسبت به زن ایستادگی کرد. از همان ابتدای ظهور اسلام، در نگرش اسلامی، زن به عنوان موهبت الهی و از همان گوهر خلقت مرد<ref>نسا: ۱</ref>معرفی گردید که در طرح نظام احسن آفرینش<ref>تین / ۴</ref>قرار گرفته، خدای تبارک و تعالی به خاطر آفریدن او به خود تبریک گفته است.<ref>مومنون :۴</ref> استقلال فردی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی او به وسیله احکام نورانی اسلام به رسمیت شناخته شد<ref>نساء:۳۲</ref> و به نقش محوری او در خانواد ه و تولید و تربیت و پرورش انسان تکیه و تأکید گردید.<ref>بقره :۲۲۳</ref> | اسلام نه تنها با این اقتضاء زمان و مکان منطبق نشد بلکه همواره در برابر این تفکر نسبت به زن ایستادگی کرد. از همان ابتدای ظهور اسلام، در نگرش اسلامی، زن به عنوان موهبت الهی و از همان گوهر خلقت مرد<ref>نسا: ۱</ref>معرفی گردید که در طرح نظام احسن آفرینش<ref>تین / ۴</ref>قرار گرفته، خدای تبارک و تعالی به خاطر آفریدن او به خود تبریک گفته است.<ref>مومنون :۴</ref> استقلال فردی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی او به وسیله احکام نورانی اسلام به رسمیت شناخته شد<ref>نساء:۳۲</ref> و به نقش محوری او در خانواد ه و تولید و تربیت و پرورش انسان تکیه و تأکید گردید.<ref>بقره :۲۲۳</ref> | ||
'''زن امروز در غرب''' | |||
اقتضا زمان و مکان در عصر جدید در ارتباط با زن و تضییع حقوق زن به شکل دیگری رقم خورده است. در غرب همزمان با پیشرفت علم و صنعت و تکنولوژی در عصر روشنگری، نظام سرمایهداری شکل گرفت. پیشبرد اهداف سرمایهداری در قالب رشد و گسترش کارخانهها، شرکتها و کارگاههای صنعتی، کشاورزی، … بود. این امر مقتضی نیروی کار گسترده، ارزان قیمت، پرکار، پربازده و در عین حال کم ادعا و کم توقع بود تا در جهت اهداف سرمایهداری یعنی تفوق قدرت، ثروت و شهوت گام بردارد. | اقتضا زمان و مکان در عصر جدید در ارتباط با زن و تضییع حقوق زن به شکل دیگری رقم خورده است. در غرب همزمان با پیشرفت علم و صنعت و تکنولوژی در عصر روشنگری، نظام سرمایهداری شکل گرفت. پیشبرد اهداف سرمایهداری در قالب رشد و گسترش کارخانهها، شرکتها و کارگاههای صنعتی، کشاورزی، … بود. این امر مقتضی نیروی کار گسترده، ارزان قیمت، پرکار، پربازده و در عین حال کم ادعا و کم توقع بود تا در جهت اهداف سرمایهداری یعنی تفوق قدرت، ثروت و شهوت گام بردارد. | ||
بهترین راه برای این هدف جلب زنان به عنوان نیمی از پیکره جامعه بشری به نظام کار و اقتصاد و صنعت بود. روشی که در ضمن آن صاحبان سرمایه و سردمداران سرمایهداری با انبوه تقاضا و نیروی کار روبرو میشدند و این امر خود بخود زمینهساز خدمات ارزانتر کارگران میشد. ضمن آنکه زنان توقعات کمتری نسبت به مردان داشته و کمتر برای صاحبان سرمایه | بهترین راه برای این هدف جلب زنان به عنوان نیمی از پیکره جامعه بشری به نظام کار و اقتصاد و صنعت بود. روشی که در ضمن آن صاحبان سرمایه و سردمداران سرمایهداری با انبوه تقاضا و نیروی کار روبرو میشدند و این امر خود بخود زمینهساز خدمات ارزانتر کارگران میشد. ضمن آنکه زنان توقعات کمتری نسبت به مردان داشته و کمتر برای صاحبان سرمایه مشکلساز بودند. علاوه بر این جذب نیروی زن میتوانست ابزار مهیج، تاثیر گذار و غیرقابل جایگزین برای تبلیغ و گسترش بازار فروش و مصرف گرایی با توسل به فرهنگ ابتذال و برهنگی باشد. | ||
این راهکار با نقش محوری زن در خانواده به عنوان مادر و همسر در تعارض بود لذا بایستی در درجه اول ارزشهایی که با عنوان نهاد خانواده در اذهان مردم شکل گرفته بود نابود گردد. پرورش ایدههای فمنیستی و ادعاهای تساوی مطلق حقوق زن و مرد و استقلال مطلق زنان از مردان در تمام امور شعار پرطمطراقی بود که رفته رفته زمینههای چاره اندیشی شیطانی ایده سرمایهداری غرب را آماده نمود وبه این وسیله زن از جایگاه مقدس مادری و همسری در نهاد زیر بنایی خانواه جدا گردید و به ابزار سرمایهداری برای تکامل قدرت، شهرت و شهوت تبدیل شد. | این راهکار با نقش محوری زن در خانواده به عنوان مادر و همسر در تعارض بود لذا بایستی در درجه اول ارزشهایی که با عنوان نهاد خانواده در اذهان مردم شکل گرفته بود نابود گردد. پرورش ایدههای فمنیستی و ادعاهای تساوی مطلق حقوق زن و مرد و استقلال مطلق زنان از مردان در تمام امور شعار پرطمطراقی بود که رفته رفته زمینههای چاره اندیشی شیطانی ایده سرمایهداری غرب را آماده نمود وبه این وسیله زن از جایگاه مقدس مادری و همسری در نهاد زیر بنایی خانواه جدا گردید و به ابزار سرمایهداری برای تکامل قدرت، شهرت و شهوت تبدیل شد. | ||
خط ۶۱: | خط ۶۵: | ||
پویایی اجتهاد و فقه اسلامی به خاطر چند ویژگی منحصر به فرد تعبیه شده در آموزههای اسلامی است که این امکان را مهیا میکند که به نیازها و پدیدههای ثابت و متغیر انسان و جامعه بشری به نحو شایستهای پاسخگو باشد. | پویایی اجتهاد و فقه اسلامی به خاطر چند ویژگی منحصر به فرد تعبیه شده در آموزههای اسلامی است که این امکان را مهیا میکند که به نیازها و پدیدههای ثابت و متغیر انسان و جامعه بشری به نحو شایستهای پاسخگو باشد. | ||
۱. انعطافپذیری احکام: بسیاری از احکام اسلامی ماهیتی منعطف دارند که با زمان و مکانهای مختلف قابل تطبیق هستند. به عنوان مثال ذکر عناوین ۶ گانه برای دیه یک روش کاربردی برای احتساب میزان دیه در تمام مکانها و زمان هاست. اگر چه برخی از این موارد (مانند پارچه حوله) منقضی شده است لکن ۵ مورد (طلا، نقره، گوسفند، شتر، گاو) جز اموالی است که دارای اعتبار است و میتوان میزان دیه را بر اساس ارزش آنها قیمت گذاری کرد. | '''۱. انعطافپذیری احکام''': بسیاری از احکام اسلامی ماهیتی منعطف دارند که با زمان و مکانهای مختلف قابل تطبیق هستند. به عنوان مثال ذکر عناوین ۶ گانه برای دیه یک روش کاربردی برای احتساب میزان دیه در تمام مکانها و زمان هاست. اگر چه برخی از این موارد (مانند پارچه حوله) منقضی شده است لکن ۵ مورد (طلا، نقره، گوسفند، شتر، گاو) جز اموالی است که دارای اعتبار است و میتوان میزان دیه را بر اساس ارزش آنها قیمت گذاری کرد. | ||
۲. قواعد کلی :در اسلام قواعد کلی و عامی وجود دارد که به مجتهد، این توانایی را میدهد که هرگاه مسئله جدیدی به دلیل تحولات زندگی بشر پدید آمد، بتواند حکم آن مسئله جدید را از آن قواعد کلی و عام استخراج و استنباط کند. به عنوان مثال برخلاف بسیاری از علما مسیحی و یهودی که همواره با پدیدههای نوظهور مقابله میکرده است در اسلام فقیه با استناد به اصولی که ایمه علیهم السلام یا قران ارائه داده است به جواز شبیهسازی حکم میکند در حالی که همه ما مطمئنیم که مسئله شبیهسازی مربوط به قرن بیستم است و در زمان ایمه معصومین علیهم السلام چنین پدیده ای وجود نداشته ولی مطمین هستیم که حکم اسلامی در مورد ان جواز است. | '''۲. قواعد کلی''': در اسلام قواعد کلی و عامی وجود دارد که به مجتهد، این توانایی را میدهد که هرگاه مسئله جدیدی به دلیل تحولات زندگی بشر پدید آمد، بتواند حکم آن مسئله جدید را از آن قواعد کلی و عام استخراج و استنباط کند. به عنوان مثال برخلاف بسیاری از علما مسیحی و یهودی که همواره با پدیدههای نوظهور مقابله میکرده است در اسلام فقیه با استناد به اصولی که ایمه علیهم السلام یا قران ارائه داده است به جواز شبیهسازی حکم میکند در حالی که همه ما مطمئنیم که مسئله شبیهسازی مربوط به قرن بیستم است و در زمان ایمه معصومین علیهم السلام چنین پدیده ای وجود نداشته ولی مطمین هستیم که حکم اسلامی در مورد ان جواز است. | ||
۳. موضوعات عرفی:موضوع برخی از احکام ثابت، عرفی است؛ یعنی، «عرف» مصداق آن موضوع را تعیین میکند. در نتیجه با عوض شدن برداشت عرفی از یک چیز حکم آن هم عوض میشود. | '''۳. موضوعات عرفی''': موضوع برخی از احکام ثابت، عرفی است؛ یعنی، «عرف» مصداق آن موضوع را تعیین میکند. در نتیجه با عوض شدن برداشت عرفی از یک چیز حکم آن هم عوض میشود. | ||
به عنوان مثال قمار یا بازی با آلات قمار دارای حکم ثابت حرمت است که اصل «حرام محمد حرام ابداً الی یوم القیامه» ٰ تا روز قیامت بر حرمت آن تأکید میکند لکن اینکه چه ابزاری ابزار و آلت قمار محسوب میشود یک امر عرفی است. اینکه آیا بازی با شطرنج در زمان حاضر یا در کشور ما بازی با آلت قمار محسوب میشود یا خیر؟ این مطلب را عرف زمان و مکان مشخص میکند لذا در زمان ائمه معصومین علیهم السلام شطرنج یک نوع آلت قمار محسوب میشده از این روبازی با آن حرام و در زمان حاضر صرفاً به عنوان یک ورزش فکری میباشد لذا حکم بازی با ان حلال است. | به عنوان مثال قمار یا بازی با آلات قمار دارای حکم ثابت حرمت است که اصل «حرام محمد حرام ابداً الی یوم القیامه» ٰ تا روز قیامت بر حرمت آن تأکید میکند لکن اینکه چه ابزاری ابزار و آلت قمار محسوب میشود یک امر عرفی است. اینکه آیا بازی با شطرنج در زمان حاضر یا در کشور ما بازی با آلت قمار محسوب میشود یا خیر؟ این مطلب را عرف زمان و مکان مشخص میکند لذا در زمان ائمه معصومین علیهم السلام شطرنج یک نوع آلت قمار محسوب میشده از این روبازی با آن حرام و در زمان حاضر صرفاً به عنوان یک ورزش فکری میباشد لذا حکم بازی با ان حلال است. | ||
۴. تزاحم:تزاحم احکام نکته دیگری است که زمینه تغییر حکم را و پویایی دین اسلام را مهیا میکند. احکام ثابت اسلام همواره در دنیای مادی با یکدیگر تزاحم دارند و این، ویژگی این دنیا است به عنوان مثال حکم سنگسار زناکاری که دارای همسر است با حصول شرائط کامل آن یکی از احکام ثابت اسلام است که دارای مصالح گسترده و وسیع فراوانی است که تبیین تمام حکمتهای آن در مجال این پرسش و پاسخ نیست لکن در مقابل حفظ شان و احترام دین اسلام و عزت اسلام و نظام اسلامی نیز امری واجب است که اهمیت آن کمتر از اجرای حکم سنگسار نیست. اگر زمانی فقیه با استفاده از اصول و مبانی که دردست دارد و با توجه به مصالح و مقاصدی که خداوند متعال در تشریع شریعت لحاظ میکند به این نتیجه رسید که اجرای حکم مهم سنگسار با مصالح اهم و عالی اسلام و نظام اسلامی در تعارض است میتواند بهطور موقت حکم به عدم اجرای حکم سنگسار نماید. | '''۴. تزاحم''': تزاحم احکام نکته دیگری است که زمینه تغییر حکم را و پویایی دین اسلام را مهیا میکند. احکام ثابت اسلام همواره در دنیای مادی با یکدیگر تزاحم دارند و این، ویژگی این دنیا است به عنوان مثال حکم سنگسار زناکاری که دارای همسر است با حصول شرائط کامل آن یکی از احکام ثابت اسلام است که دارای مصالح گسترده و وسیع فراوانی است که تبیین تمام حکمتهای آن در مجال این پرسش و پاسخ نیست لکن در مقابل حفظ شان و احترام دین اسلام و عزت اسلام و نظام اسلامی نیز امری واجب است که اهمیت آن کمتر از اجرای حکم سنگسار نیست. اگر زمانی فقیه با استفاده از اصول و مبانی که دردست دارد و با توجه به مصالح و مقاصدی که خداوند متعال در تشریع شریعت لحاظ میکند به این نتیجه رسید که اجرای حکم مهم سنگسار با مصالح اهم و عالی اسلام و نظام اسلامی در تعارض است میتواند بهطور موقت حکم به عدم اجرای حکم سنگسار نماید. | ||
۵. احکام الزامی و غیر الزامی:احکام تکلیفی اسلام به دو بخش احکام الزامی (وجوب و حرمت) و احکام غیر الزامی (استحباب، کراهت و اباحه) تقسیم میشود؛ ولی فقیه اختیار دارد که در حیطه احکام غیر الزامی، بنا بر مصالحی که تشخیص میدهد حکم الزامی صادر کند. | '''۵. احکام الزامی و غیر الزامی''': احکام تکلیفی اسلام به دو بخش احکام الزامی (وجوب و حرمت) و احکام غیر الزامی (استحباب، کراهت و اباحه) تقسیم میشود؛ ولی فقیه اختیار دارد که در حیطه احکام غیر الزامی، بنا بر مصالحی که تشخیص میدهد حکم الزامی صادر کند. | ||
به عنوان مثال قراردادبیمه از نظر شرعی یک حکم غیر الزامی است لکن حاکم نظام سیاسی (ولی فقیه) میتواند به خاطر حفظ مصالح اجتماعی مقرر کند که بیمه شخص ثالث برای وسایل نقلیه لازم و ضروری است. یا اینکه با وجود آنکه دیه زن در اسلام به خاطر حکمتهای متعدد نصف مرد است لکن میتوان در مورد بیمه شخص ثالث که یک قرارداد دو طرفه بین بیمه گر و بیمه گذار است برابری خسارت زن و مرد را لحاظ نماید. | به عنوان مثال قراردادبیمه از نظر شرعی یک حکم غیر الزامی است لکن حاکم نظام سیاسی (ولی فقیه) میتواند به خاطر حفظ مصالح اجتماعی مقرر کند که بیمه شخص ثالث برای وسایل نقلیه لازم و ضروری است. یا اینکه با وجود آنکه دیه زن در اسلام به خاطر حکمتهای متعدد نصف مرد است لکن میتوان در مورد بیمه شخص ثالث که یک قرارداد دو طرفه بین بیمه گر و بیمه گذار است برابری خسارت زن و مرد را لحاظ نماید. | ||
۶. عناوین ثانویه در کنار عناوین اولیه:یکی از ابزارهای دیگری که امکان تطابق با زمان ومکان را در احکام اسلامی مهیا میکند وجود عناوین ثانویه در کنار عناوین اولیه است. | '''۶. عناوین ثانویه در کنار عناوین اولیه''': یکی از ابزارهای دیگری که امکان تطابق با زمان ومکان را در احکام اسلامی مهیا میکند وجود عناوین ثانویه در کنار عناوین اولیه است. | ||
به عنوان مثال به خاطر حکمتهای متعدد حق طلاق به دست مرد است لکن اگر موقعیتی پیش بیاید که زن تحت ظلم و اضطرار و سختی بیش از حد اندازه قرار بگیرد حاکم شرع میتواند بدون رضایت مرد اقدام به اجرای طلاق زن نماید. | به عنوان مثال به خاطر حکمتهای متعدد حق طلاق به دست مرد است لکن اگر موقعیتی پیش بیاید که زن تحت ظلم و اضطرار و سختی بیش از حد اندازه قرار بگیرد حاکم شرع میتواند بدون رضایت مرد اقدام به اجرای طلاق زن نماید. | ||
۷. احکام امضایی در کنار احکام تأسیسی:با وجود آنکه بسیاری از احکام اسلامی به وسیله شارع مقدس بیان شده است لکن در کنار ان بسیاری از احکام و مقررات اجتماعی و سیاسی و … به وسیله دین اسلام تأیید و امضا شده است که میتواند منشأ پویایی و انعطافپذیری احکام اسلام گردد. به عنوان مثال از نظر اسلام در مورد زن و شوهر حق انتخاب مسکن و شغل و طلاق برای مرد درنظر گرفته شده است لکن به وسیله قرارداد و شرط ضمن عقد تمام این موارد قابل انتقال به زن میباشد | '''۷. احکام امضایی در کنار احکام تأسیسی''': با وجود آنکه بسیاری از احکام اسلامی به وسیله شارع مقدس بیان شده است لکن در کنار ان بسیاری از احکام و مقررات اجتماعی و سیاسی و … به وسیله دین اسلام تأیید و امضا شده است که میتواند منشأ پویایی و انعطافپذیری احکام اسلام گردد. به عنوان مثال از نظر اسلام در مورد زن و شوهر حق انتخاب مسکن و شغل و طلاق برای مرد درنظر گرفته شده است لکن به وسیله قرارداد و شرط ضمن عقد تمام این موارد قابل انتقال به زن میباشد.<span></span> | ||
== منابع == | == منابع == |