۶٬۸۱۴
ویرایش
اقدامات ضد استعماری سید جمال‌الدین اسدآبادی در ایران (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۳
، ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۳←اقدامات سید جمال‌الدین در جنبش تنباکو
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
یکی از فعالیت‌های ضد استعماری سید جمال‌الدین اسدآبادی مخالفت با اعطای امتیاز تنباکو به دولت استعماری انگلستان بود. قرارداد امتیاز تنباکو در تاریخ ۲۸ رجب ۱۳۰۷ق در پانزده فصل منعقد گردید.<ref>قدسی‌زاده، پروین، «تحرین تنباکو»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ذیل وا‌ژه.</ref> انعقاد چنین قراردادی مخالفت شدید سید جمال‌الدین را در پی داشت. در زمان عقد این قرارداد، سید جمال‌الدین، که به‌خاطر مخالفت با چنین اقداماتی، از ایران اخراج شده و در بصره حضور داشت، نامه‌ای مفصل برای مرجع وقت میرزای شیرازی فرستاد. او در آن نامه خطرات انعقاد چنین معاهده‌هایی را متذکر شد.<ref>محیط طباطبایی، سید جمال‌الدین اسد آبادی و بیداری مشرق‌زمین، ص۷۳.</ref> | یکی از فعالیت‌های ضد استعماری سید جمال‌الدین اسدآبادی مخالفت با اعطای امتیاز تنباکو به دولت استعماری انگلستان بود. قرارداد امتیاز تنباکو در تاریخ ۲۸ رجب ۱۳۰۷ق در پانزده فصل منعقد گردید.<ref>قدسی‌زاده، پروین، «تحرین تنباکو»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ذیل وا‌ژه.</ref> انعقاد چنین قراردادی مخالفت شدید سید جمال‌الدین را در پی داشت. در زمان عقد این قرارداد، سید جمال‌الدین، که به‌خاطر مخالفت با چنین اقداماتی، از ایران اخراج شده و در بصره حضور داشت، نامه‌ای مفصل برای مرجع وقت میرزای شیرازی فرستاد. او در آن نامه خطرات انعقاد چنین معاهده‌هایی را متذکر شد.<ref>محیط طباطبایی، سید جمال‌الدین اسد آبادی و بیداری مشرق‌زمین، ص۷۳.</ref> | ||
میرزای شیرازی تحت تأثیر نامه سید جمال‌الدین با فرستادن تلگرافی به شاه مبنی بر اعتراض علما و عامه مردم از وجود چنین قراردادهایی خواستار لغو آن شد. | میرزای شیرازی تحت تأثیر نامه سید جمال‌الدین با فرستادن تلگرافی به شاه مبنی بر اعتراض علما و عامه مردم از وجود چنین قراردادهایی خواستار لغو آن شد. اما شاه قاجار به این نامه ترتیب‌اثر نداد. میرزای شیرازی که، برهم زدن این امتیاز را یک وظیفه دینی می‌دانست در مقابل آن سر سختانه ایستادگی کرده و علی‌رغم خواسته‌های شاه مجدداً تلگرافی به ناصرالدین شاه مخابره می‌کند و چون دوباره با بی اعتنائی شاه مواجه می‌شود، در جواب استفتائی که از وی در رابطه با استعمال تنباکو می‌شود، حکم بر تحریم آن نموده و فتوای تاریخی خود را می‌دهد که «بسم الله الرحمن الرحیم ـ الیوم استعمال تنباکو و توتون بایّ نحو کان در حکم محاربه با امام زمان صلوات الله و سلامه علیه است ـ حرره اقل محمد حسن الحسینی». پس از این حکم، ناصر الدین شاه خطرناکترین شخصی را که مُخل بر ادامه کارهای خود سرانه اش تشخیص داده بود سیّد جمال الدین بود بدین جهت سیّد جمال از بصره نیز مهاجرت نموده به لندن رفت. | ||
== تشویق سیّد جمال به دخالت هر چه بیشتر علماء در امور سیاسی و اجتماعی == | == تشویق سیّد جمال به دخالت هر چه بیشتر علماء در امور سیاسی و اجتماعی == | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
در نهایت ملکم خان پس از جریان مفتضحانه «معاملات لاتاری» با شیخ جمال الدین ارتباط پیدا کرد و با تأسیس روزنامه قانون حملات ضد قاجاری را آغاز نمود.<ref>اصیل، حجت‌الله، زندگی و اندیشه میرزا ملکم خان ناصر الدوله، نشر «نی»، چاپ اول ۱۳۷۶هجری. ش، تهران، ص۳۶ و ۴۲.</ref> | در نهایت ملکم خان پس از جریان مفتضحانه «معاملات لاتاری» با شیخ جمال الدین ارتباط پیدا کرد و با تأسیس روزنامه قانون حملات ضد قاجاری را آغاز نمود.<ref>اصیل، حجت‌الله، زندگی و اندیشه میرزا ملکم خان ناصر الدوله، نشر «نی»، چاپ اول ۱۳۷۶هجری. ش، تهران، ص۳۶ و ۴۲.</ref> | ||
البته این مواردی که ذکر شد تنها بخشی از اقدامات سید جمال در راه زدودن غبار استعمار از چهره ایران اسلامی بود و ما در این‌جا بحث را با کلام آن بزرگ‌مرد تاریخ معاصر خاتمه می‌دهیم، آنجا که می‌نویسد: مرا در این جهان چه در غرب باشم و چه در شرق، مقصدی نیست جز آنکه در اصلاح دنیا و آخرت مسلمانان بکوشم و آخر آرزویم آن است که چون شهدای صالحین، خونم در این راه ریخته شود.<ref>مهدوی، اصغر و افشار، ایرج، مجموعه اسناد و مدارک چاپ نشده درباره سید جمال مشهور به افغانی، دانشگاه تهران، تهران۱۳۴۲هجری. ش، ص۹۳.</ref> | البته این مواردی که ذکر شد تنها بخشی از اقدامات سید جمال در راه زدودن غبار استعمار از چهره ایران اسلامی بود و ما در این‌جا بحث را با کلام آن بزرگ‌مرد تاریخ معاصر خاتمه می‌دهیم، آنجا که می‌نویسد: مرا در این جهان چه در غرب باشم و چه در شرق، مقصدی نیست جز آنکه در اصلاح دنیا و آخرت مسلمانان بکوشم و آخر آرزویم آن است که چون شهدای صالحین، خونم در این راه ریخته شود.<ref>مهدوی، اصغر و افشار، ایرج، مجموعه اسناد و مدارک چاپ نشده درباره سید جمال مشهور به افغانی، دانشگاه تهران، تهران۱۳۴۲هجری. ش، ص۹۳.</ref>{{پایان پاسخ}} | ||
{{پایان پاسخ}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||