automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۱۶۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
عالمان دینی و حتی جریانات روشنفکری دینی عرب نقدهای زیادی به آرا و افکار محمد شحرور داشته‌اند و برداشت‌های او از متون دینی را ذوقی و سوگیرانه می‌دانند و نیز از عدم توجه او به سنت و حدیث انتقاد کرده‌اند که در جهانبینی فکری شحرور مغفول مانده است. | عالمان دینی و حتی جریانات روشنفکری دینی عرب نقدهای زیادی به آرا و افکار محمد شحرور داشته‌اند و برداشت‌های او از متون دینی را ذوقی و سوگیرانه می‌دانند و نیز از عدم توجه او به سنت و حدیث انتقاد کرده‌اند که در جهانبینی فکری شحرور مغفول مانده است. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
مهندس محمد شحرور (۱۹۳۸–۲۰۱۹) از متفکران و قرآن‌پژوهان نواندیش سوری است. او تالیفات متعددی بر همین محور دارد.<ref>http://www.shahrour.org.</ref> او با نوشتن کتابی با عنوان «خوانشی امروزی از کتاب و قرآن» در ۱۹۹۰ اولین بار آرای خود را در حوزهٔ علوم اسلامی مطرح کرد.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-زنان/P1081-بازخوانی-مسئله-تعدد-زوجات-و-قو-امیت.html بازخوانی مسئلهٔ تعدد زوجات و قوّامیت، مروری بر کتاب«نحو اصول جدیده للفقه الاسلامی» اثر محمد شحرور]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب: ۱۴۰۰، تاریخ بازدید ۱۴۰۱.</ref> | مهندس محمد شحرور (۱۹۳۸–۲۰۱۹) از متفکران و [[قرآن‌پژوهان]] نواندیش سوری است. او تالیفات متعددی بر همین محور دارد.<ref>http://www.shahrour.org.</ref> او با نوشتن کتابی با عنوان «خوانشی امروزی از کتاب و قرآن» در ۱۹۹۰ اولین بار آرای خود را در حوزهٔ علوم اسلامی مطرح کرد.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-زنان/P1081-بازخوانی-مسئله-تعدد-زوجات-و-قو-امیت.html بازخوانی مسئلهٔ تعدد زوجات و قوّامیت، مروری بر کتاب«نحو اصول جدیده للفقه الاسلامی» اثر محمد شحرور]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب: ۱۴۰۰، تاریخ بازدید ۱۴۰۱.</ref> | ||
شحرور متولد ۱۹۳۸ در دمشق و ششمین فرزند از خانواده‌ای متوسط و معمولی بود. او در دانشگاه مسکو و ایرلند در رشتهٔ مهندسی راه و ساختمان و مکانیک خاک تحصیل کرد و در همین رشته در دانشگاه دمشق به تدریس پرداخت. شحرور در سال ۱۹۶۴ میلادی از دانشگاه دولتی مسکو فارغ‌التحصیل شد. محمد شحرور در شوروی با فلسفه | شحرور متولد ۱۹۳۸ در [[دمشق]] و ششمین فرزند از خانواده‌ای متوسط و معمولی بود. او در دانشگاه مسکو و ایرلند در رشتهٔ مهندسی راه و ساختمان و مکانیک خاک تحصیل کرد و در همین رشته در دانشگاه دمشق به تدریس پرداخت. شحرور در سال ۱۹۶۴ میلادی از دانشگاه دولتی مسکو فارغ‌التحصیل شد. محمد شحرور در شوروی با فلسفه [[مارکسیسم]]، آشنا و دچار بحران [[ایمان]] شد. با این حال در نهایت، ایمان دینی خود را بازیافت اما دیگر مانند دیانت سنتی نبود.<ref>ناصری طاهری، عبدالله، درباره محمّد شحرور، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> او هیچگاه در علوم اسلامی آموزش رسمی دینی ندید و تمام دانشش در این موضوع را از طریق مطالعهٔ خودخوان و خودآموز کسب کرد. انگیزهٔ او از پرداختن به مطالعات اسلامی، یافتن راه حلی برای خروج مسلمانان از بحران سیاسی و فکری بود. طی این مطالعات، او از مذاهب و مکاتب سنتی برای یافتن راه حل مناسب ناامید شد و خوانشی معاصر از [[نص]] ارائه داد.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1067-نگاه-متفاوت-محمد-شحرور-به-برخی-مفاهیم-قرآن-شناختی.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآن‌شناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> | ||
== آثار == | == آثار == | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
== بازسازی فکر دینی و بازخوانی متن == | == بازسازی فکر دینی و بازخوانی متن == | ||
محمد شحرور در «الکتاب و القرآن» استدلال می‌کند که اسلام دست به تشویق عقلانیت، آزادی بشر و معرفت‌آموزی می‌زند و از این رو اسلام برای همه زمان‌ها است.<ref>ناصری طاهری، عبدالله، درباره محمّد شحرور، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> از نظر شحرور، اسلام دین فطرت و منطبق با طبیعت است؛ همچنانکه در | محمد شحرور در «الکتاب و القرآن» استدلال می‌کند که اسلام دست به تشویق عقلانیت، آزادی بشر و معرفت‌آموزی می‌زند و از این رو اسلام برای همه زمان‌ها است.<ref>ناصری طاهری، عبدالله، درباره محمّد شحرور، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> از نظر شحرور، اسلام دین فطرت و منطبق با طبیعت است؛ همچنانکه در طبیعت، انعطاف وجود دارد، شریعت اسلام نیز همین پویایی و انعطاف را در خود دارد و بر حسب زمان، مکان و شرایط اجتماعی قابل تغییر و انطباق است.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-زنان/P1081-بازخوانی-مسئله-تعدد-زوجات-و-قو-امیت.html بازخوانی مسئلهٔ تعدد زوجات و قوّامیت، مروری بر کتاب«نحو اصول جدیده للفقه الاسلامی» اثر محمد شحرور]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب: ۱۴۰۰، تاریخ بازدید ۱۴۰۱.</ref> شحرور در خوانش خود بر این عقیده است که باید میان خداوند، که واقعیتی تغییرناپذیر است، با فهم انسان، که متغیر و جزئی و نسبی است، تمایز قائل شد. شحرور این تمایز میان خداوند و فهم انسان را به متن قرآن تسری می‌دهد و قائل به ثبات نص قرآن و تغییر و حرکت محتوای آن است.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1067-نگاه-متفاوت-محمد-شحرور-به-برخی-مفاهیم-قرآن-شناختی.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآن‌شناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> وی معتقد است که مسلمانان معاصر، نمی‌توانند به فهم و برداشت‌های گذشتگان به اسلام بسنده کنند و به دینداری آن‌ها قناعت بورزند. و نیز تفسیر و فهم از قرآن را مقدس نمی‌داند.<ref>ساداتی، سعید، محمد شحرور و راه‌های اصلاح مسلمانی، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> | ||
محمد شحرور از متفکرانی است که تلاش می‌کند زمینه فهم قوانین اسلام را با فضای رایج امروز مطابقت دهد و متن و زمینه را با یکدیگر آشتی دهد. | محمد شحرور از متفکرانی است که تلاش می‌کند زمینه فهم قوانین اسلام را با فضای رایج امروز مطابقت دهد و متن و زمینه را با یکدیگر آشتی دهد. شحرور معتقد است هر نسلی قرآن را براساس حقایق و شرایط زندگی خود تفسیر کرده است. از نظر شحرور مسلمانان مدرن صلاحیت بیشتری برای تفسیر قرآن بر مبنای مدرنیته و حقایق حول و حوش آن دارند. نتیجه اینکه تفسیری که نسل گذشته مسلمانان از قرآن داشتند نمی‌تواند جامعه مسلمانان مدرن را بسازد. از نظر شحرور فعالیت انسان‌ها در زمان نزول کتاب نمی‌تواند ملاکی برای تفسیر نهایی قرآن باشد. از نظر او مسلمانان به نظریه‌ای نیاز دارند تا معرفت اسلامی را عملی کنند.<ref>اراویک، هویز، مطالعه انتقادی تفکر محمد شحرور، ترجمه فاطمه خلیفه قلی، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸. تاریخ بازدید ۱۴۰۱.</ref> شحرور می‌گوید فقه اسلامی آن‌طور که فقها در قرون دوم و سوم برای ما نوشته‌اند و نیز علوم قرآنی نیاز به بازبینی دارند به‌ویژه آن چیزهایی که به‌عنوان اصل ثابت در دین و احکام شناخته می‌شوند.<ref>رفیعی، مهدی، نگاهی به اندیشه‌های محمد شحرور، اندیشمند قرآن‌گرای سوری، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹. تاریخ بازدید:۱۴۰۱.</ref> | ||
از نظر شحرور تنها خدا و کتابش قدسیت دارند و [[عصمت]] نیز تنها برای خدا و رسولان آن‌هم در محدوده رسالتشان باقی است و غیر از این‌ها، هرچه که هست و با هر عنوانی که هست قابل نقد و بررسی است چرا که کار انسانی است و کار انسانی قابلیت خطا و اشتباه دارد. شحرور در مورد [[پیامبران]] دو شأن جداگانه در نظر می‌گیرد و از نظر او هر پیامبری دو شأن نبوی و رسولی دارد. شأن رسولی پیامبر همان رسالت محمدی است که در ام الکتاب بیان شده است و شامل شعارها، ارزش‌ها و حدود است و پیامبر در این زمینه مقتدا و الگوست. اما شأن نبوی پیامبر که شامل دستورات اجتماعی سیاسی و اقوال ایشان درباره لباس و اخلاق و عادات است تاریخ‌مند بوده و حکم شرعی را شکل نمی‌دهد.<ref>رفیعی، مهدی، نگاهی به اندیشه‌های محمد شحرور، اندیشمند قرآن‌گرای سوری، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹. تاریخ بازدید:۱۴۰۱.</ref> | |||
از نظر شحرور تنها خدا و کتابش قدسیت دارند و عصمت نیز تنها برای خدا و رسولان آن‌هم در محدوده رسالتشان باقی است و غیر از این‌ها، هرچه که هست و با هر عنوانی که هست قابل نقد و بررسی است چرا که کار انسانی است و کار انسانی قابلیت خطا و اشتباه دارد. شحرور در مورد پیامبران دو شأن جداگانه در نظر می‌گیرد و از نظر او هر پیامبری دو شأن نبوی و رسولی دارد. شأن رسولی پیامبر همان رسالت محمدی است که در ام الکتاب بیان شده است و شامل شعارها، ارزش‌ها و حدود است و پیامبر در این زمینه مقتدا و الگوست. اما شأن نبوی پیامبر که شامل دستورات اجتماعی سیاسی و اقوال ایشان درباره لباس و اخلاق و عادات است تاریخ‌مند بوده و حکم شرعی را شکل نمی‌دهد.<ref>رفیعی، مهدی، نگاهی به اندیشه‌های محمد شحرور، اندیشمند قرآن‌گرای سوری، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹. تاریخ بازدید:۱۴۰۱.</ref> | |||
=== آشنایی‌زدایی === | === آشنایی‌زدایی === | ||
شحرور برای دستیابی به فهم دقیق و امروزی از قرآن، بر آن است تا الگویی را پیشنهاد دهد که بر اساس آن بتوان به فهم از دین نائل آمد. روشی را که وی برای این منظور پیشنهاد می‌دهد، آشنایی‌زدایی نامیده می‌شود. وی بر اساس این ایده، معتقد است که می‌باید به سمت برکندن سنت ریشه‌دار تفاسیر میل کرد و روش‌های جایگزین و مدرن را برای فهم از قرآن و خوانش متن، در پیش رو قرار داد. به تعبیر دیگر، او از مسلمانان می‌خواهد تا قرآن را به گونه‌ای بفهمند که گویی پیامبر(ص) همین الان از دنیا رفته و ما را از این کتاب خبر داده است | شحرور برای دستیابی به فهم دقیق و امروزی از قرآن، بر آن است تا الگویی را پیشنهاد دهد که بر اساس آن بتوان به فهم از دین نائل آمد. روشی را که وی برای این منظور پیشنهاد می‌دهد، آشنایی‌زدایی نامیده می‌شود. وی بر اساس این ایده، معتقد است که می‌باید به سمت برکندن سنت ریشه‌دار تفاسیر میل کرد و روش‌های جایگزین و مدرن را برای فهم از قرآن و خوانش متن، در پیش رو قرار داد. به تعبیر دیگر، او از مسلمانان می‌خواهد تا قرآن را به گونه‌ای بفهمند که گویی پیامبر(ص) همین الان از دنیا رفته و ما را از این کتاب خبر داده است.<ref>ساداتی، سعید، محمد شحرور و راه‌های اصلاح مسلمانی، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> از نظر او هیچ تفسیری از قرآن، از جمله تفسیر فقیهانه، مقدس نیست. محمد شحرور می‌گوید تفسیر قرآن، بر پایه فقه و حدیث است اما باید تفسیر فقه و حدیث بر پایه قرآن باشد.<ref>ناصری طاهری، عبدالله، درباره محمّد شحرور، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> | ||
آندریاس کریسمان فارغ‌التحصیل مطالعات اسلامی از دانشگاه لایپزیک آلمان، که با نگارش یک کتاب و چند مقاله به انگلیسی در صدد معرفی شحرور به دنیای غرب برآمد درباره شحرور می‌گوید کلید فهم خوانش شحرور و تلاش او برای «آشنایی‌زدایی» از قرآن درک معناهای تازه‌ای است که او به اصطلاحات مأنوس قرآن می‌دهد.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1067-نگاه-متفاوت-محمد-شحرور-به-برخی-مفاهیم-قرآن-شناختی.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآن‌شناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> کریسمان می‌گوید آنچه به رهیافت شحرور اصالت می‌بخشد این است که شحرور با تمام قراردادهای تفسیرهای گذشته قطع رابطه می‌کند و تقسیم‌بندی‌ها و تعریف‌های خود را از مفاهیم ارائه می‌دهد:. شحرور نص قرآن را به دو بخش نبوت و رسالت تقسیم می‌کند؛ برای هر کدام از این بخش‌ها منبع و خاستگاه متفاوتی در نظر می‌گیرد؛ یکی با واسطهٔ «لوح محفوظ» و «امام مبین» نازل می‌شود و دیگری بدون واسطه از نزد خدا به قلب پیامبر می‌رسد؛ برای هر بخش ساختار زبانی متفاوتی تعریف می‌کند که یکی متشابه است و دیگری محکم؛ حتی معتقد است در تفسیر هر بخش رویکردی جداگانه نیاز است و به این ترتیب تأویل و اجتهاد دو سویهٔ متفاوت تفسیر می‌شوند. این استراتژی آشنایی‌زدایی شحرور معیارها و هنجارهای توافق‌شده را به چالش می‌کشد تا نص قرآن را از دست روش تفسیری مکاتب انحصارطلب آزاد کند.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86/P1067-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B4%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآن‌شناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> | آندریاس کریسمان فارغ‌التحصیل مطالعات اسلامی از دانشگاه لایپزیک آلمان، که با نگارش یک کتاب و چند مقاله به انگلیسی در صدد معرفی شحرور به دنیای غرب برآمد درباره شحرور می‌گوید کلید فهم خوانش شحرور و تلاش او برای «آشنایی‌زدایی» از قرآن درک معناهای تازه‌ای است که او به اصطلاحات مأنوس قرآن می‌دهد.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1067-نگاه-متفاوت-محمد-شحرور-به-برخی-مفاهیم-قرآن-شناختی.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآن‌شناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> کریسمان می‌گوید آنچه به رهیافت شحرور اصالت می‌بخشد این است که شحرور با تمام قراردادهای تفسیرهای گذشته قطع رابطه می‌کند و تقسیم‌بندی‌ها و تعریف‌های خود را از مفاهیم ارائه می‌دهد:. شحرور نص قرآن را به دو بخش نبوت و رسالت تقسیم می‌کند؛ برای هر کدام از این بخش‌ها منبع و خاستگاه متفاوتی در نظر می‌گیرد؛ یکی با واسطهٔ «لوح محفوظ» و «امام مبین» نازل می‌شود و دیگری بدون واسطه از نزد خدا به قلب پیامبر می‌رسد؛ برای هر بخش ساختار زبانی متفاوتی تعریف می‌کند که یکی متشابه است و دیگری محکم؛ حتی معتقد است در تفسیر هر بخش رویکردی جداگانه نیاز است و به این ترتیب تأویل و اجتهاد دو سویهٔ متفاوت تفسیر می‌شوند. این استراتژی آشنایی‌زدایی شحرور معیارها و هنجارهای توافق‌شده را به چالش می‌کشد تا نص قرآن را از دست روش تفسیری مکاتب انحصارطلب آزاد کند.<ref>رجب‌زاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86/P1067-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B4%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآن‌شناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> | ||