محدثه‌بودن حضرت فاطمه(س)
چرا حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها را محدثه نامیدند؟
مُحَدَّثَه یکی از القاب حضرت فاطمه(س) است و به معنای کسی است که فرشتگان با او گفتگو می‌کنند. فاطمه(س) را به این جهت مُحَدَّثَه خوانده‌اند که وی با فرشتگان گفت و شنود داشته است.
مفهوم‌شناسی محدث و محدثه
مُحَدَّث و مُحَدَّثَه (به فتح دال و تشدید آن)، به معنای کسی است که با او سخن گفته می‌شود؛ به او الهام می‌شود.[۱] روایات اسلامی مُحَدَّث را کسی دانسته‌اند که سخن فرشته را می‌شنود، در گوشش ندا داده می‌شود و به قلبش خطور می‌کند.[۲] کتاب‌های دیگری در تعریف محدّث، وی را فردی گفته‌اند که بدون این که پیامبر باشد، ملائکه با او صحبت کنند.[۳]
ائمه اطهار(ع) مُحَدَّث بودند و فاطمه زهرا(س) نیز مُحَدَّثَه بود.[۴] مانند مادر حضرت موسی(ع) که پیامبر نبود ولی خدا به او وحی کرد.[۵] حضرت مریم(س) نیز پیامبر نبود اما فرشته با او سخن گفت.[۶]
سخن گفتن فرشتگان با فاطمه(س)
روایات متعددی بر محدثه بودن حضرت فاطمه دلالت دارند:
- امام صادق(ع): «از آن جهت فاطمه را محدّثه نامیدند که ملائکه از آسمان فرود آمده، همان گونه که با حضرت مریم صحبت می‌کردند، با آن حضرت نیز صحبت می‌کردند.»[۷]
- امام صادق(ع): «خداوند هنگامى که روح پیامبرش را قبض فرمود، بر فاطمه چنان غم و اندوهى وارد شد که جز خداوند کسى از آن آگاه نیست. خدا فرشته‌اى را نزد حضرت فرستاد تا غم و اندوهش را کاهش داده، به او دلدارى دهد و با او سخن گوید.»[۸]
- امام صادق(ع): «فاطمه بعد از رحلت پیامبر بیش از ۷۵ روز زنده نماند و غم جان سوزی به خاطر پدر بر او وارد می‌شد. به این جهت جبرئیل پى در پى به حضورش مى آمد و او را در عزاى پدر تسلیت مى‌گفت و تسلى بخش خاطر غمین زهرا بود. گاه از مقام و منزلت پدر بزرگوارش سخن مى‌گفت و گاه از حوادثى که بعد از رحلت او بر ذریه‌اش وارد مى‌گردید خبر مى داد.»[۹]
- در زیارت حضرت فاطمه(س) چنین وارد شده: «السَّلَامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا الْمُحَدَّثَه الْعَلِيمَه؛ سلام بر تو ای کسی که با فرشتگان هم سخنی و بسیار دانایی.»[۱۰]
مصحف فاطمه گویای محدثه بودن آن حضرت
مصحف فاطمه(س) کتابی که جبرئیل پس از وفات پیامبر اسلام(ص) بر حضرت فاطمه(س) املا کرد و امیرمومنان علی(ع) آن را نوشت. بر اساس روایات، در اصلِ وجود چنین کتابی تردید نشده است.[۱۱] روایات مربوط به وجود مصحف فاطمه(س) در قدیمی‌ترین منابع روایی شیعه، چون بصائر الدرجات[۱۲] و الکافی[۱۳] آمده است.
وجود مصحف فاطمه را دلیل بر این دانسته‌اند که فرشته الهی با حضرت فاطمه(س) سخن گفته است و این محدثه بودن آن حضرت را ثابت می‌کند.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ حسینی زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۹۲.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ص۳۶۷، باب۱، حدیث۱ و ۱۷.
- ↑ امینی، عبد الحسین، الغدیر، مرکز الغدیر للداسات الاسلامیه، ج۵، ص۶۷.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ص۳۶۷، باب۱.
- ↑ سوره قصص، آیه۷.
- ↑ سوره مریم، آیات۲۶–۱۶.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش/ ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۸۲، باب۱۴۶، حدیث۱. طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الإمامه، قم، بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ص۸۰، حدیث۲۰.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، باب۱۴، ص۱۵۷، حدیث۱۸. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۲۳۸، بَابٌ فِیهِ ذِکْرُ الصَّحِیفَه وَ الْجَفْرِ وَ الْجَامِعَه وَ مُصْحَفِ فَاطِمَه، حدیث۲.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، باب۱۴، ص۱۵۴، حدیث۶.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۷۳. طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۱۰.
- ↑ الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق، ج ۱، ص ۵۹۹–۶۰۰.
- ↑ صفار قمی، محمد بن الحسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، تحقیق: محسن بن عباسعلی کوچه باغی، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق، ص ۱۷۰–۱۸۱.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۵۹۲–۶۰۲.