ابن ابی‌جمهور احسایی
ابن ابی جمهور چه کسی بوده؟ آیا او صوفی بوده است؟
محمّد بن زین‌الدین علی بن ابراهیم بن حسن بن ابراهیم بن ابی جمهور اَحْسائی یا لحَصْاوی (زنده در۹۰۴ق)، محدث، فقیه و متكلم صوفی‌مشرب شیعی امامی، در نیمه اول قرن نهم در احساء (لحصاء) بحرین در خانواده علم تقوا به دنیا آمد. برخی با استناد اطلاعات مجلس مناظره ابن ابی جمهور با متكلمی از اهلسنت تولد او را سال ۸۳۸ق دانسته‌‌اند. پدر ابن ابی جمهور شیخ زين‌الدين على و جدش شيخ ابراهيم از علمای بحرین به‌‌شمار مى‌رفتند. او در ابتدا نزد عالمان احساء، از جمله پدرش، علوم متداول زمان خود را فراگرفت و سپس برای کسب دانش به نجف و جبل عامل مسافرت کرد. ابن ابی جمهور پس از زیارت حج به بحرین بازگشت و پس از مدتی به عراق رفت و آنجا را به قصد خراسان ترک کرد.
ابن ابی جمهور در سفر خراسان رساله زادالمسافرين فى اصول الدين را تأليف كرد. او بعدها به درخواست یکی از بزرگان و مشاهیر شهر مشهد، شرحى به نام كشف البراهين بر آن نوشت. ابن ابى جمهور بقيه عمر خود را در خراسان گذرانيد و همواره ميان طوس و مناطق دیگر رفت و آمد می‌کرد. ابن اب جمهور در طوس، علاوه بر تدريس و تأليف، با علمای اهلسنت درباره حقانيت مذهب تشيع و خلافت امام على(ع) مناظراتى داشته است؛ مهم‌ترين اين مناظرات، مناظره او با فاضل هروی بوده است. او در این مناظره، که در ۸۷۸ق انجام گرفته، فاضل هروی را مجاب كرده است.
سال دقيق وفات ابن ابى جمهور مشخص نيست، امّا از قراين موجود مشخص است كه شيخ تا ذيقعده سال ۹۰۴ق زنده بوده است؛ زيرا در اين تاريخ به درخواست شاگردان خود شرحى به نام معين الفكر بر كتاب باب حادی عشر علامه حلی نوشته است. ابن ابى جمهور با فقيه معروف، محقق ثانى، على بن عبدالعال كَرَكى (درگذشته ۹۴۰ق)، معاصر بوده است.
آثار عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة مُجْلی مِرآة المُنجی رسالة البرمکیة فی فقه الصلوة الیومیة الانوار المشهدیة فی شرح الرسالة البرمکیة رسالة الاقطاب الفقهیة و الوظائف الدینیة علی مذهب الامامیة، التحفة الحسینیة فی شرح الرسالة الالفیة المسالک الجامعیة فی شرح الالفیة الشهیدیة تحفة القاصدین فی معرفة اصطلاح المحدثین بدایة النهایة فی الحکمة الاشراقیة رسالة معین الفکر ابن ابی جمهور و تصوف