مخالفان سقیفه بنی‌ساعده
مخالفان سقیفه بنی‌ساعده چه کسانی بودند؟
طبق گزارش‌های تاریخی، پس از جریان سقیفه گروه‌هایی به مخالفت با جریان سقیفه و انتخاب ابوبکر به عنوان خلیفه پرداختند. بنی‌هاشم، بنی‌امیه و برخی از مهاجرین مانند ابوذر غفاری، سلمان فارسی، خالد بن سعید، مقداد بن اسود، بریده اسلمی، عمار بن یاسر و همچنین سایر افراد و گروه‌های خارج از مدینه که به مرتدان و مدعیان نبوت و همچنین مخالفان ابوبکر تقسیم می‌شدند، از جمله مخالفان جریان سقیفه قلمداد شده‌اند.
جریان سقیفه
بعد از رحلت پیامبر(ص) برای تعیین جانشین گروه‌هایی در مکانی به نام سقیفه بنی‌ساعده گرد هم آمده و به تعیین خلیفه پرداختند. این جمعيت غالباً از دو گروه انصار و مهاجرین بودند، انصار مدینه قصد داشتند سعد بن عباده را به خلافت انتخاب کنند؛ اما عده‌ای از مهاجرین به تحریک عمر و ابو عبیده با خلافت سعد به مخالفت پرداخته و ابوبکر را در معرض بیعت قرار دادند. عده‌ای با او بیعت کرده و او را به خلافت رساندند.[۱] اما عده‌ای که از واقعه غدیر و جانشینی علی(ع) آگاه بودند در کنار امام ماندند و به تغسیل و تکفین پیکر پیامبر(ص) پرداختند، بنی‌هاشم از کسانی بودند که برخی از انصار و مهاجر نیز با آن‌ها در عدم بیعت هم پیمان بودند.
مخالفان
مخالفین ابوبکر را می‌توان در چند گروه کلی تقسیم کرد:
بنی‌هاشم
بنی‌هاشم بزرگان و خویشان پیامبر(ص) بودند که در سقیفه به خاطر حفظ حرمت پیامبر(ص) حاضر نشدند و با ابوبکر نیز بیعت نکردند. از جمله آن‌ها می‌توان به عباس عموی پیامبر و فرزندان او، امام علی(ع) و خانواده و همچنین برادران و برادرزادگان و فرزندان ابولهب و دیگر اعضای خاندان بنی‌هاشم مثل زبیر بن عوام اشاره کرد.[۲]
بنی‌امیه
عده‌ای از بنی‌امیه نیز از بیعت امتناع کردند. ابوسفیان ابتدا از بیعت امتناع کرد و جزو مخالفان بود و به امیرمؤمنان پیشنهاد بیعت و حمایت داد و گفت که من با تو بیعت می‌کنم تا خلافت را از چنگ آنان خارج کنیم و حتی حاضرم با آن‌ها جنگ کنم.[۳]
مهاجرین
جمعی از مهاجرين نیز با جریان سقیفه مخالف بودند که نام آن‌ها در برخی از منابع آمده است؛ از جمله: ابوذر غفاری، سلمان فارسی، خالد بن سعید، مقداد بن اسود، بریده اسلمی، عمار بن یاسر و ... .[۴]
انصار
عده‌ای از انصار مانند خزیمه بن ثابت، سهل بن حنیف، ابو الهيثم ابن التیهان، قیس بن سعد، ابی بن کعب و ابو ایوب انصاری نیز با انگیزه‌های متفاوت از بیعت با ابوبکر امتناع کردند. این گروه خواستار بیعت با حضرت علی(ع) به عنوان شخص شایسته و مورد تأیید پیامبر(ص) برای خلافت بودند.[۵] سعد بن عباده جزء کسانی بود که به دلایل شخصی(قصد خلافت) با ابوبکر بیعت نکرد و پس از اندکی به طرز مشکوکی در دوره عمر کشته شد.[۶]
گروه خارج از مدینه
مسعودی در کتاب مروج الذهب آورده است که همه مردم پس از خلافت ابوبکر جز مردم مکه و مدینه و قبایل ما بین آن‌ها از اسلام برگشته و به مخالفت با ابوبکر پرداختند و ابوبکر نیز به سرکوب آنان پرداخت.[۷]
گروهی نیز خارج از مدینه با شنیدن خبر بیعت با ابوبکر به مخالفت برخاستند و دست به قیام و شورش زدند. این گروه نیز خود به دو دسته تقسیم می‌شدند. عده‌ای با رحلت پیامبر، اسلام را پایان یافته فرض کرده و ادعای نبوت کردند و یا به عقاید جاهلی خود بازگشتند و گروهی دیگر ابوبکر را شایسته خلافت ندانسته و با او به مخالفت برخاستند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر
۱ سقیفه بنی‌ساعده، علامه مرتضي عسگري.
منابع
- ↑ تاریخ یعقوبی، ترجمه آیتی، چاپ هفتم، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۷۴، ج۲، ص۵۲۲.
- ↑ ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، چاپ اول، قم، شریف رضی، ۱۴۱۳، ج۱، ص۲۸؛ مسعودی مروج الذهب، ترجمه پاینده، چاپ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۷۰، ج۱، ص۶۵۷.
- ↑ یعقوبی، پیشین، ج۱، ص۵۲۶.
- ↑ برقی، احمد بن محمد بن خالد، رجال برقی، چاپ اول، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۹، ص۱۴۹.
- ↑ برقی، پیشین، ص۱۴۹ و احتجاج طبرسی.
- ↑ ابن قتیبه پیشین، ج۱، ص۲۸ ۲۷.
- ↑ مسعودی، پیشین، ج۱، ص۶۵۷.