جایگاه امام جماعت در رساله حقوق

سؤال

جایگاه و حقوق امام جماعت در رساله حقوق امام سجاد(ع) چیست؟

متن روایت

« واما حق إمامک فی صلاتک فان تعلم انه قد تقلدالسفاره فیما بینک وبین الله والوفاده إلی ربک و تکلم عنک ولم تتکلم عنه ودعا لک ولم تدع له وطلب فیک ولم تطلب فیه و کفاک هـم المقـام بین یـدی الله والمساءله لـه فیک ولم تکفه ذلک فإن کان فی شئ من ذلک تقصیر کان به دونک وإن کان آثما لم تکن شـریکـه فیـه ولـم یکـن لک علیه فضل فوقی نفسک بنفسـه و وقی صلاتک بصلاته؛ فتشکر له علی ذلک ولاحـول ولا قوه الا بالله

اما حق کسیکه امام تو در نمازت می باشد ؛ پس باید بدانی که او سفارت بین تو و.خدایت را به عهده گرفته است و در میهمانیی که میزبان آن خداونـد می باشد ؛ او از طرف تو سخن میگوید و تو از طرف او سخن نمی گوئی و او برای تو دعا می کند و تو برای او دعا نمی کنی و او برای تو میخواهد و تو برای او نمی خواهی و اوست کـه کفایت می کند ترا در این حضور در برابر خداوند و تو او را کفایت نمی کنی . حال اگر در انجام این اعمال تقصیری باشد ؛ او مقصر است نه تو و اگـر مرتکب گناهی شود تو شریک او حساب نمی شوی و تو را بر او فضل و برتری نخواهد بود . وچون حفظ می کنی خودت را در پناه او و حفظ می کنی نمازت را در پناه نماز او پس او را سپاس گزار باش ؛و به خاطر خدمتی که برای تو انجام می دهد از او تشکر کن ؛ و قوتی نیست مگر به خداوند متعال .

»

تفسیر روایت

امام زین العابدین(ع) در این فراز از حقوق امام جماعت می‌فرماید: «حق امام جماعت این است که: بدانی او (امام جماعت) سفارت و وساطت بین تو و خدا، و نمایندگی تو را در پیشگاه پروردگار متعال به عهده گرفته است، وی از جانب تو سخن می‌گوید، نه تو از ناحیه او، او برای تو دعا می‌کند، نه تو برای او، او از خدا برای تو طلب فیض و رحمت می‌نماید، نه تو درباره او، او به جای تو در پیشگاه خداوند ایستاده و به درگاه او دعا می‌کند، نه تو به جای او، اگر در هر یک از این مراحل کوتاهی شود، او مقصر است نه تو. اگر گنه‌کار باشد (برخلاف وظیفه خود رفتار کند) تو شریک جرم او نیستی، در صورتی که او را به عدالت می‌شناختی و به او اقتدا کردی، نماز تو باطل نیست. تو بر او برتری نداری او جانش را سپر جان تو، نمازش را سپر نماز تو قرار داده است، بنابراین، باید از این خدمت و محبتش قدردانی کنی و حق او را بشناسی.»

علاوه بر شرایط دیگری که در روایات و نیز رساله‌های عملیه برای امام جماعت بیان شده که باید حلال‌زاده باشد، عاقل و بالغ بوده و حتی مطابق برخی از روایات و فتاوای مجتهدین از خلاف مروت خودداری کند همان گونه که از گناهان صغیره و کبیره باید اجتناب کند و بالاخره مسلح به سلاح تقوی، عدالت و اجتناب از گناهان کبیره و صغیره در محراب و محل مبارزه با شیطان و نفس اماره بایستد و با مأمومین متحد شده و آنان را با نمازی که می‌خواند به معراج ببرد.

مطالعه بیشتر

• شرح رساله الحقوق امام سجاد، علی محمد حیدری نراقی، ص۳۶۲.
• شرح رساله الحقوق امام سجاد، السید علی القبانجی، ص۱۷۰.