نزول جبرئیل بر حضرت فاطمه(س)

سؤال

آيا حضرت فاطمه(س) پيامبر بود كه جبرئیل بر او نازل مي شد؟

نزول جبرئیل بر حضرت فاطمه(س) و بیان اخباری از آینده برای ایشان به معنای رسالت حضرت فاطمه(س) نیست. در قرآن در مواردی که خداوند با غیر از انبیاء تکلم کرده است نیز وحی نامیده شده است، برای نمونه، وحی به زنبور، به آسمان ها، وحی به ملائکه و به مادر موسی از این قبیل است که در این موارد خبری از غیب به این افراد داده شده است. بنابر این حضور جبرئیل نزد حضرت فاطمه(س) و اخبار از آینده و تصلی به ایشان، همانند حضور جبرئیل نزد حضرت مریم(س) از قبیل وحی انبائی و اخباری و به دلیل عظمت و شأنیت بالای ایشان می باشد.

انواع وحی

قرآن، مواردي غير از آنچه را كه به عنوان وحي بر انبياء نازل شده است را، وحي ناميده است. از جمله اينكه فرموده: ﴿وَ أَوْحى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً﴾ (و پروردگار تو به زنبور عسل وحي نمود كه از كوهها، خانه هايي برگزين) و ﴿فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِي يَوْمَيْنِ وَ أَوْحى فِي كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها﴾ (پس آنها را به صورت هفت آسمان در دو روز آفريد و در هر آسماني، كار آن را وحي نمود) و ﴿إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلائِكَه أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا﴾ (و هنگامي كه پروردگارت به فرشتگان وحي نمود، من با شما هستم كساني را كه ايمان آورده اند ثابت قدم بداريد) و ﴿وَ أَوْحَيْنا إِلى أُمِّ مُوسى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ﴾ (و به مادر موسي وحي كرديم كه موسي را شير بده و هنگامي كه بر جان او ترسيدي، وي را به دريا بينداز) و ﴿وَ إِذْ أَوْحَيْتُ إِلَى الْحَوارِيِّينَ أَنْ آمِنُوا بِي وَ بِرَسُولِي﴾ (و هنگامي كه به حواريون وحي كردم كه به من و رسولم (عيسي) ايمان بياوريد) و نيز نزول جبرئيل به صورت انسان بر مريم و سخن گفتن با وي.

آنچه از وحي الهی بر پيامبران نازل شده است، «وحي تشريعي» نامیده می شود. وحیی که به غیر از انبیاء الهی نازل می شود، «وحي انبائي» (انباء به معنی اخبار) نامیده می شود. تفاوت اين دو قسم وحي در آن است كه براساس وحي تشريعي، فرد به مقام نبوت نايل آمده ولي در وحي انبائي، بدون اينكه فرد از مقام نبوت برخوردار شود، به اخبار غيبي دست مي يابد. نزول وحي درباره حضرت زهرا(س) نيز از قبيل وحي انبائي بوده و در آن مطالبي از جمله اخبار گذشته و آينده تا روز قيامت آمده است.

نزول جبرئيل بر حضرت فاطمه

در كتاب كافي به سند معتبر آمده كه فاطمه پس از مرگ پدرشان رسول خدا(ص) دچار اندوهي عميق شد. اين بود كه جبرئيل جهت عرض تسليت خدمت ايشان آمده، و اخباري از آينده را برايش بيان نموده و علي(ع) آنها را مي نوشت. اين نوشته ها بعدها به «مصحف فاطمه» مشهور شد. و به عنوان يكي از منابع علم ائمه، از امامي به امام ديگر سپرده شد. تا اينكه سرانجام به دست امام عصر(عج) رسيد. از اين رو فاطمه(س) را «محدثه» می نامند. يعني كسي كه با فرشتگان گفت و شنود دارد.

هرگاه نفس انسان از جنبه كمالات به مرتبه اي رفيع برسد، صورت هاي ملكي و ملكوتي برايش تمثّل مي يابند. چنانكه درباره حضرت مريم(س) جبرئيل به صورت بشري، برايش تمثل يافت.

امام خميني(ره) درباره شايستگي وجودي حضرت فاطمه(س) براي دريافت وحي مي گويد: «مسأله فرود آمدن جبرئيل (بر حضرت زهرا) يك مسأله ساده نيست. خيال نشود كه جبرئيل براي هر كس امكان نزول دارد. يك تناسب كامل ميان مقام و عظمت جبرييل كه روح اعظم است، و روح آن شخصي كه جبرييل بر او وارد مي شود، لازم است.»