علامه جعفری: تفاوت میان نسخه‌ها

محمدتقی جعفری متفکر و عالم  دینی معاصر در مرداد ۱۳۰۴ در تبریز زاده  شد. وی دروس مقدماتی را در تبریز خواند و در حدود ۱۳۱۹ش، برای ادامه تحصیلات  عازم  تهران شد و به مدرسه مروی  رفت. در تهران  دو سال  نزد [[محمدرضا تنکابنی]]  فقه  و اصول  آموخت و بخش  حکمت  منظومه ملاهادی  سبزواری  و بخشی  از امور عامه  اسفار را نزد [[میرزا مهدی  آشتیانی]]  فرا گرفت. در حدود ۱۳۲۳ش به  قم رفت و در آنجا در حلقه درس استادان حوزه، از جمله  [[امام خمینی]]  و [[سیدمحمد حجت کوه‌کمری]]، شرکت نمود و در سلک اهل علم در آمد. اقامت وی در قم  بیش از یک سال طول نکشید و او به سبب بیماری مادرش، که به فوت او انجامید، به تبریز بازگشت.<ref>جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref>.<ref>فنایی اشکوری، محمد، مقدمه‌ای بر فلسفه اسلامی معاصر، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی (ره)، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۰.</ref>

جعفری  در ۱۳۲۵ش، به توصیه آیت‌اللّه میرزا فتاح شهیدی و کمک‌های مالی او، برای  ادامه تحصیل به نجف رفت و حدود یازده سال در آنجا ماند.<ref>جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> از اساتید او در نجف می توان به [[محمدکاظم  شیرازی]]، [[سیدابوالقاسم خویی]]، سید محمود شاهرودی، آیت‌اللّه حکیم، سیدعبدالهادی شیرازی، آیت‌اللّه سیدجمال الدین گلپایگانی، شیخ صدرا قفقازی  و شیخ مرتضی طالقانی نام برد.<ref>انوشه، حسن، «علامه جعفری و خیام»، کتاب ماه دین، شماره ۱۳، آبان ۱۳۷۷ش، ص۷.</ref> جعفرى، در ۲۳ سالگى از محمد كاظم شيرازى اجازه اجتهاد گرفت.<ref>وفايى، تاريخ حديث شيعه از آغاز سده چهاردهم هجرى تا امروز، ۱۳۹۰ش، ص۱۶۸.</ref> جعفری، به توصیه استادانش، به ایران بازگشت و نخست به قم و سپس به مشهد رفت. در مشهد از آیت‌اللّه میلانی گواهی اجتهاد گرفت، سپس مشهد را ترک کرد و تهران را برای اقامت دائم برگزید. او در ۲۵ آبان ۱۳۷۷، بر اثر بیماری درگذشت و در مشهد به خاک سپرده شد.<ref>جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref>

آثار علامه جعفری حوزه های گوناگونی را در بر می گیرد که حدود ۱۵۰ اثر علمی است.<ref>فنایی اشکوری، محمد، مقدمه‌ای بر فلسفه اسلامی معاصر، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی (ره)، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۱.</ref> برخی از آنها عبارت‌اند از:  

'''انسان شناسی''': آفرینش و انسان، تهران، ۱۳۵۱ش؛ انسان در افق  قرآن از نظر فردی و اجتماعی، اصفهان  ۱۳۴۹ش؛ ارتباط انسان و جهان و انعکاس تحول مادّه فلسفی و جرم فیزیکی در ادراک  بشر از قدیمترین  ازمنه فلسفه  تا قرن  حاضر، تهران  ۱۳۳۷ش.

'''علم  و دین''': رابطه علم و حقیقت، تبریز ۱۳۴۵ش؛ علم  از دیدگاه اسلام، تهران  ۱۳۶۰ ش؛ تعاون الدین و العلم، تهران  ۱۳۷۸ ش ؛ علم  در خدمت  انسان، تهران  ۱۳۴۴ ش؛ علم  و دین در حیات  معقول، تهران  ۱۳۶۹ش.  

'''قرآن  پژوهی''': حرکت و تحول از دیدگاه قرآن، تهران  ۱۳۶۰ ش؛ شناخت  از دیدگاه علمی و از دیدگاه  قرآن، تهران  ۱۳۶۰ ش؛ انسان  در افق قرآن، اصفهان  ۱۳۴۹ ش.  

'''عرفان''': عرفان اسلامی، تهران  ۱۳۷۳ش.  

'''ادبیات''': حکمت، عرفان  و اخلاق در شعر نظامی  گنجوی، تهران  ۱۳۷۰ ش ؛ تحلیل  شخصیت خیام، تهران  ۱۳۶۸ش.  

'''و نقد و بررسی  و تحشیه آثار متفکران  غربی:''' توضیح و بررسی مصاحبه ی برتراند راسل  ـ وایت، تهران  ۱۳۴۲ ش؛ بررسی  و نقد افکار راسل، تهران ۱۳۶۴ش؛ بررسی  و نقد نظریات هیوم در چهار مسأله  فلسفی، تهران  ۱۳۷۴ ش؛ حاشیه  بر برگزیده افکار راسل، تهران  ۱۳۵۰ ش؛ حاشیه بر سرگذشت اندیشه ها، اثر آلفرد نورث  وایتهد، تهران  ۱۳۷۰ـ۱۳۷۱ ش؛ حاشیه بر ادیان  زنده جهان، اثر رابرت  ا. هیوم ، تهران ۱۳۶۹ش.

عمده‌ترین آثار جعفری در وهله اول در باره امام علی(ع) و نهج البلاغه (مانند: ترجمه و تفسیر نهج البلاغه در ۲۷ جلد؛ خدا و جهان  و انسان  از دیدگاه علی بن ابیطالب و نهج البلاغه؛ و علی و مسأله مرگ) و در مرتبه بعد درباره مولوی است (مانند: تفسیر و نقد و تحلیل  مثنوی در ۱۵ جلد؛ از دریا به دریا؛ عقل و عاقل و معقول و عوامل جذابیت در سخنان جلال الدین محمد مولوی).<ref>«فهرست عناوین آثار مکتوب علامه فقید محمد تقی جعفری»، کتاب ماه دین، شماره ۱۳،  آبان ۱۳۷۷ش، ص۱۶ و ۱۷.</ref> شرح و تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی  و هم ترجمه و تفسیر نهج البلاغه در میان آثار جعفری، بیش از دیگر تألیفات او اهمیت دارد. <ref>جلالی، «جعفری محمدتقی»، ذیل مدخل.</ref>

تفسیر پانزده جلدی او از مثنوی مولوی که  جعفری  آن  را در طول  شش  سال  تلاش  بی وقفه  (۱۳۴۸ـ۱۳۵۳ ش ) به  سامان  رساند، تبیین  اصول  جهان بینی  جلال الدین مولوی  در مثنوی  است. جعفری  با اعتقاد و تصریح  به  اینکه  مثنوی  یکی  از درخشان ترین  تجلی گاههای  فرهنگ  اسلامی  است ، این  ویژگی  را در شرح  خود باز نموده  و در عین حال ، از نقد اظهارات  و آرای  مولوی  غفلت  نورزیده  است.<ref>جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref>

ترجمه و تفسیر نهج البلاغه که جعفری پس از شرح مثنوی بدان پرداخت، قرار بود در مجموعه‌ای ۳۵ جلدی تدوین یابد ولی فقط تا مجلد ۲۷ (تا خطبه ۱۸۵) منتشر شد.<ref>جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> اين اثر در ميان ديگر شروح‌ نهج البلاغه‌، اثرى كم‌نظير به حساب مى‌آيد که از مفصّل‌ترين و غنى‌ترين شروح نهج البلاغه شمرده می‌شود.<ref>وفايى، مرتضى، تاريخ حديث شيعه از آغاز سده چهاردهم هجرى تا امروز، قم، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، ۱۳۹۰ش، ص۱۶۸.</ref> وی در مقدمه یک جلدی کتاب، پس از بحثی تفصیلی درباره رسالت انسانی و ویژگی‌های آن، به این موضوع پرداخته که امام علی(ع) نماینده کامل رسالت‌های کلی انسانی است و سخنان او «به جهت وابستگی تمام به قرآن... عالی‌ترین مفسر قرآن و روشنگر واقعیات انسان و جهان است».<ref>جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref>

روش علّامه جعفرى در تفسير نهج البلاغه، چنين است كه ابتدا خطبه را به صورت كامل ذكر كرده، سپس، ترجمه روانى از آن خطبه بيان مى‌كند و آن گاه به شرح و تفسير عبارات مى‌پردازد. وى، برخلاف ديگر شروح، شرح خود را به صورت تفسير عام مطالب نگاشته است، نه به صورت شرح كلمات و مفردات. از توضيح لغت و مباحث نحوى هم صرف‌نظر كرده است. علّامه جعفرى، ضمن تفسير، از آيات و اشعار، بخصوص اشعار مثنوى‌ و نيز از نظريات علوم جديد، بهره برده است.<ref>وفايى، تاريخ حديث شيعه از آغاز سده چهاردهم هجرى تا امروز، ۱۳۹۰ش، ص۱۷۰.</ref>

* به اسناد سخنان امام على(ع) و بررسى آنها جهت اثبات موثّق بودن آنچه در نهج البلاغه‌ آمده، توجّه شده است.

* براى رسيدن به ژرفاى كلام امام(ع) تلاش‌هاى عقلى گسترده‌اى شده و غوّاصى‌هاى موشكافانه‌اى انجام شده است؛