نمایش مبدأ برای جبرئیل با صورت دحیه کلبی

{{شروع متن}}
{{سوال}}آیا درست است که جبرئیل به صورت «دحیه کلبی» بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل می‌شد؛ از نظر علمی و فلسفی آیا می‌شود ملک در شکل انسان ظاهر شود؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
آمدن جبرئیل به صورت دحیه کلبی بر پیامبر(ص) در روایاتی آمده است. تمثل فرشتگان در صورت انسانی شواهد قرآنی و روایی دارد از نگاه علمی نیز اشکالی ندارد که فرشته در قالب انسانی ظاهر شود بدون آنکه در حقیقت خود تغییری رخ دهد.

وحی خداوند به پیامبران به سه صورت بوده است: سخن گفتن بدون واسطه خداوند با پیامبر؛ وحی از پشت پرده؛ وحی توسط جبرئیل.

وحی خداوند به پیامبر توسط جبرئیل، خود به چند صورت است: گاهی پیامبر خود او را مشاهده نمی‌کرد؛ گاهی جبرئیل وحی را بر قلب پیامبر القاء می‌کرد؛ پیامبر جبرئیل را به صورت حقیقی‌اش مشاهده می‌کرد؛ گاهی هم جبرئیل به صورت انسان زیبایی برای رسول خدا(ص) تمثل پیدا می‌کرد.

== انواع وحی ==
[[وحی]] رسانی خداوند به پیامبران به سه صورت بوده است که در قرآن هم به آن اشاره شده است: {{قرآن|وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلا وَحْیًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَاءُ إِنَّهُ عَلِیٌّ حَکِیمٌ |ترجمه= هیچ بشری را نرسد که خدا با او تکلم کند؛ جزء از طریق وحی یا از پشت پرده یا فرشته‌ای را می‌فرستد تا به فرمان او آنچه را بخواهد به او وحی کند همانا خداوند بلندپایه و حکیم است.|سوره= شوری|آیه=۵۱}}
# سخن گفتن بدون واسطه خداوند با پیامبر: در این قسم خداوند وحی را بدون واسطه بر قلب پیامبر می‌فرستد: {{قرآن| وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلا وَحْیًا|سوره= شوری|آیه=۵۱}}
# وحی از پشت پرده: در این نوع وحی، پیامبر کلام خداوند را می‌شنود، ولی این کلام از جایی یا چیز خاص شنیده می‌شود: {{قرآن| أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ|سوره= شوری|آیه=۵۱}} همان‌گونه که خداوند از طریق درخت با [[حضرت موسی|موسی]] سخن گفت: {{قرآن|فَلَمَّا أَتَاهَا نُودِیَ مِنْ شَاطِئِ الْوَادِ الأیْمَنِ فِی الْبُقْعَه الْمُبَارَکَه مِنَ الشَّجَرَه أَنْ یَا مُوسَی إِنِّی أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ|ترجمه= هنگامی که به سراغ آتش آمد، از کرانه راست درّه، در آن سرزمین پر برکت، از میان یک درخت ندا داده شد که: «ای موسی! منم خداوند، پروردگار جهانیان!|سوره= قصص|آیه=۳۰}} وقتی موسی به آن آتش نزدیک شد از جانب وادی ایمن در آن بارگاه مبارک از آن درخت فرا رسید که ای موسی من خدا و پروردگار جهان هستم.
# وحی توسط جبرئیل: {{قرآن| أَوْ یُرْسِلَ رَسُولا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَاءُ إِنَّهُ عَلِیٌّ حَکِیمٌ|سوره= شوری|آیه=۵۱}} در این نوع از وحی ارتباط خداوند با پیامبران به وسیله جبرئیل بوده است.

وحی خداوند با پیامبر توسط جبرئیل، خود به چند صورت است:
# گاهی پیامبر صدای فرشته را می‌شنود اما خود او را مشاهده نمی‌کرد.
# گاهی جبرئیل وحی را بر قلب پیامبر القاء می‌کند: {{قرآن|نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الأمِینُ|۱۹۳|عَلَی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ|۱۹۴|ترجمه=|سوره= شعراء|آیه=۱۹۴–۱۹۳}}
# پیامبر جبرئیل را به صورت حقیقی‌اش مشاهده می‌کند.<ref>امینی، ابراهیم، وحی در ادیان، قم، مرکز انتشارات و دفتر تبلیغات، چاپ اوّل، ۱۳۷۷، ص۶۱۷.</ref>
# گاهی جبرئیل به صورت انسان زیبایی برای رسول خدا(ص) تمثل پیدا می‌کند. گاهی جبرئیل به صورت دحیه کلبی نازل می‌شد.<ref>کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۵۸۷. طوسی، محمد، الامالی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، مجلس۵۵، ص۴۲۶.</ref>

== دحیه کلبی کیست ==
دحیه کلبی برادر رضاعی{{یادداشت|هرگاه طفلی از زنی غیر از مادر خود با شرایطی که در فقه بیان شده، شیر بخورد، بین طفل و آن زن و نیز بین اطفال دیگری که این زن به آن‌ها شیر داده است، محرمیت و قرابت ایجاد می‌شود و آن زن، مادر رضاعی این طفل محسوب می‌شود و اطفالی که از این زن شیر خورده‌اند، برادران و خواهرانِ رضاعی وی می‌گردند. «فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز، ج۲، ص۱۲۱. فخرالمحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد، ج۳، ص۴۳۴۴.»}} پیامبر(ص) بود و از زیباترین مردم آن زمان محسوب می‌شد. گاهی وقت‌ها که جبرئیل به سراغ پیامبر(ص) می‌آمد در آن چهره نمایان می‌شد. پیامبر(ص) او را به عنوان سفیر پیش قیصر روم «هرقل» فرستاد و تا زمان خلافت معاویه زنده بود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ هیجدهم، ۱۳۷۹، ج۲۰، ص۴۸۸.</ref> او در [[جنگ احد]] و غیر آن حاضر بود.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۲، ص۱۳۰.</ref>

حال این سؤال مطرح است آیا از نظر فلسفی و علمی می‌شود که جبرئیل به صورت انسان (دحیه کلبی) بر پیامبر(ص) نازل شود.

در جواب گفته می‌شود: نزول فرشتگان از جمله جبرئیل به صورت تمثل (ظاهر شدن فرشته به صورت انسان) بوده است. تمثل جبرئیل به صورت انسان خاصی این جور نبوده که جبرئیل حقیقت خویش را از دست بدهد و انسان شود و آن گاه بر پیامبر(ص) نازل شود، در جریان [[حضرت مریم(س)|حضرت مریم]] جبرئیل به صورت انسان بر او متمثل شد و حقیقت جبرئیل عوض نشد.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اوّل، ۱۴۱۷، ج۱۴، ص۳۶. امینی، ابراهیم، وحی در ادیان، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات، چاپ اوّل، ۱۳۷۷، ص۱۱۷.</ref>

آمدن جبرئیل به صورت دحیه کلبی بر پیامبر(ص)، هیچ گونه اشکال علمی ندارد. چون در موقع نزول جبرئیل به صورت دحیه کلبی هیچ گونه تغییر هویت در حقیقت جبرئیل صورت نگرفته است.

== شواهد قرآنی و روایی تمثل ==
# در جریان مریم جبرئیل به صورت بشری برای او ظاهر شد: {{قرآن|فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا<ref>مریم/۱۷.</ref>|ترجمه= پس روح خود (جبرئیل) را به سوی او فرستادیم پس به صورت انسانی تمام برایش تمثل جست.|سوره= مریم|آیه=۱۷}}
# در قصه بشارت دادن فرشتگان به [[حضرت ابراهیم(ع) در قرآن|ابراهیم(ع)]] برای به دنیا آمدن [[اسحاق]] و [[یعقوب]]، ملائکه به صورت انسان بر ابراهیم ظاهر شدند.<ref>سوره هود، آیه۷۶.</ref>
# تمثل ابلیس به صورت سراقه بن مالک در [[جنگ بدر]] که برای قریش به این صورت ظاهر شد که در تفاسیر در ذیل آیه ۴۸ از سوره انفال به این ماجرا اشاره شده است.<ref>طوسی، محمد، التبیان فی تفسیر القرآن، مکتب الإعلام الإسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۱۳۵.</ref>
# تمثل [[ابلیس و شیطان در قرآن|ابلیس]] در دار الندوه به صورت پیرمردی، همچنین تمثلش در روز عقبه به شکل عنیه بن حجاج و تمثل ابلیس برای [[حضرت یحیی(ع)|حضرت یحیی]] به صورت عجیبی یا تمثل دنیا برای [[حضرت علی(ع)]] به صورت زنی زیبا.<ref>طباطبائی، محمد حسین، المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اوّل، ۱۴۱۷، ج۱۴، ص۳۶.</ref>

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
 | شاخه فرعی۱ = نزول قرآن
 | شاخه فرعی۲ =
 | شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | تیترها = شد
 | ویرایش =
 | لینک‌دهی = شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر = شد
 | ارجاعات =
 | ارزیابی کمی =
 | تکمیل =
 | اولویت = الف
 | کیفیت = ب
}}
{{پایان متن}}