کسانی که خداوند دوست می‌دارد
بر اساس قرآن کریم خداوند چه کسانی را دوست دارد؟
خداوند در قرآن، به دوست داشتن افرادی تصریح کرده است. خداوند پنج بار در قرآن آورده که احسان‌کنندگان را دوست دارد. متقین (پرهیزکاران) دیگر گروهی هستند که خداوند از محبت خود درباره این گروه صحبت می‌کند. صابران، پاکان، توبه‌کنندگان، دادگران نیز از کسانی هستند که خداوند در قرآن فرموده، آنان را دوست دارد.
احسان‌کنندگان (نیکوکاران)
براساس قرآن، خداوند نیکوکاران را دوست دارد: ﴿وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ؛ و نیکی کنید که خدا نیکوکاران را دوست می‌دارد.﴾(بقره:۱۹۵)
دوست داشتن این گروه در پنج آیه تکرار شده است:
- آیه ۱۹۵ سوره بقره
- آیات ۱۳۴ و ۱۴۸ سوره آل عمران
- آیات ۱۳ و ۹۳ سوره مائده
علامه طباطبایی احسان را انجام دادن هر عملی به بهترین نحو و بدون عیب دانسته است که فقط برای خدا باشد.[۱]
برای محبت خداوند به محسنین، آثاری در دو بخش دنیایی و اخروی ذکر کرده‌اند؛ هدایت، دریافت پاداش زودهنگام در دنیا، یاری خداوند، بهره‌مندی از رحمت الهی، برخورداری از جایگاه والا، از آثار دنیایی احسان است. از جمله آثار اخروی نیز به نعمت‌های بهشتی و پاداش بیشتر، پذیرفته شدن عمل و مصونیت از عقاب اشاره شده است.[۲]
توبه‌کنندگان و پاکان
براساس آیه ۲۲۲ سوره بقره، خداوند توبه‌کنندگان و پاکان را دوست دارد. توبه به معنای برگشتن به سوی خداوند است.[۳] کلمه (توابین) به معنای کسی است که بسیار توبه می‌کند.[۴] خداوند هر نوع توبه‌ای را دوست می‌دارد (توبه با استغفار، توبه با عمل، توبه با اعتقاد راستین و …).[۵]
در آیه دیگری آمده که خداوند مطهرین (پاکیزگان) را دوست دارد:﴿زیرا خدا پاکیزگان را دوست دارد.﴾(توبه:۱۰۸) پاکیزگی و طهارت، معنای گسترده‌ای دارد که هر گونه پاکسازی روحانی از آثار شرک و گناه، و پاکسازی جسمانی را شامل می‌شود.[۶]
اهل تقوا و جهاد
دوست داشتن متقین (پرهیزکاران) توسط خداوند، در آیات ۴ و ۷ سوره توبه و آیه ۷۶ سوره آل‌عمران آمده است. تقوا در اصطلاح قرآن به معنای پرهیز از کارهای حرام است.[۷] گروه‌هایی چون تبهکاران، گمراهان، سرکشان، ستمکاران، مجرمان، مقابل متقین قرار می‌گیرند.[۸] در سوره بقره پنج ویژگی برای متقین برشمرده شده است:
- ایمان به غیب
- برپاداشتن نماز
- انفاق از آنچه به ایشان روزی شده
- ایمان به آنچه بر پیامبر اسلام و پیامبران پیشین نازل شده
- یقین به آخرت.[۹]
خداوند در سوره صف[۱۰] و سوره مائده[۱۱] تصریح به دوست داشتن کسانی که در راه خدا جهاد می‌کنند، کرده است:﴿إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ؛ خدا دوست دارد کسانی را که در راه او جهاد می‌کنند.﴾(صف:۴)
توکل‌کنندگان
براساس آیات قرآن، خداوند توکل‌کنندگان را دوست دارد: ﴿إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ﴾(آل عمران:۱۵۹) توکل به معنای اعتماد و تکیه کردن بر خداوند است.[۱۲] توکل از درهای ایمان است.[۱۳] توکل کننده، فردی است که می‌داند خدا رزق و امر او را برعهده می‌گیرد و از این رو فقط به او متکی است و امید به غیر او ندارد.[۱۴] خداوند کسانی که به او اعتماد دارند و از دیگران انتظاری ندارند، دوست دارد.[۱۵]
مفسران حقیقت توکل را رضا و تسلیم به قضا و قدر می‌دانند.[۱۶] غزالی از بزرگترین عالمان اسلام می‌گوید: «توکل از مقامات مقربان است و اعتماد دل است بر خدای.»[۱۷]
آیت الله جعفر سبحانی معتقد است مقصود از توکل، واگذاری کارها به خداوند است البته نه به این معنا که جهان اسباب و مسببات را نادیده بگیریم و پیوسته در انتظار این باشیم که دستی از غیب بیرون آید و کاری را صورت دهد.[۱۸]
صابران
خداوند کسانی را که صبور هستند، در مقابل مصیبت‌ها و کافران، ایمان و تلاش خود را از دست نمی‌دهند، دوست دارد: ﴿وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرینَ﴾(آل عمران:۱۴۶) در روایت آمده است که پیامبر(ص) از خداوند یقینی می‌خواهد که بدان مصیبت‌های دنیا بر او آسان شود.[۱۹]
دادگران (مقسطین)
قرآن سه بار جمله ﴿إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ؛ خدا دادگران را دوست می‌دارد.﴾ را آورده است.[۲۰]
عدل در برابر ظلم و جور و از مسائل مهمی است که قرآن بر آن، بسیار تکیه کرده است.[۲۱] در قرآن آمده است که خداوند انبیا را فرستاده تا مردم به عدالت رفتار کنند.[۲۲]
منابع
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸.
- ↑ ابوذر تشکّری صالح، آثار محبت خداوند به محسنین در قرآن، نشریه معرفت، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره ۱۸۰.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۷.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا، ج۶، ۴۶۸.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۸.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۴۰.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۹، ص۲۰۲
- ↑ عباسی، بابک، «تقوا»، دانشنامه بزرگ اسلامی، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ سوره بقره، آیات ۲ تا ۴.
- ↑ سوره صف، آیه ۴.
- ↑ سوره مائده، آیه ۵۴.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۵۴۱.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه علی بن ابی طالب، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۶۶.
- ↑ حسینی، مالک، و دیگران، «توکل»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ذیل مدخل.
- ↑ طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانی، چاپ اول، بی‌تا، ج۴، ص ۳۱۵.
- ↑ میبدی، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، به نقل از دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۴۰۶۲.
- ↑ غزالی، کیمای سعادت، به نقل از شهیدی، سید جعفر، شرح مثنوی، ج۶، ص۳۵۳.
- ↑ سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج۳، ص۴۱۹.
- ↑ محمد صادق عارف، راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء)، الفیض الکاشانی، ج۷، ص۱۶۰.
- ↑ سوره مائده، آیه ۴۲. سوره حجرات، آیه ۹. سوره ممتحنه، آیه ۸.
- ↑ سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، ج۱۳، ص۱۶۸
- ↑ سوره حدید، آیه ۲۵.