نبستن آب به روی مشرکان در جنگ بدر: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ر. ک. ' به 'نگاه کنید به '
جز (جایگزینی متن - 'ر.ک. ' به 'نگاه کنید به ')
جز (جایگزینی متن - 'ر. ک. ' به 'نگاه کنید به ')
خط ۱۱: خط ۱۱:
ابتدا باید بررسی شود که آیا پیامبر (ص) در جنگ بدر چاه‌های آب را تصاحب کردند یا نه؟! و در صورت دستیابی به آن چاه‌ها، آیا آنها را پُر کردند و با این کار مانع آب خوردن دشمنان خود شدند یا نه؟!
ابتدا باید بررسی شود که آیا پیامبر (ص) در جنگ بدر چاه‌های آب را تصاحب کردند یا نه؟! و در صورت دستیابی به آن چاه‌ها، آیا آنها را پُر کردند و با این کار مانع آب خوردن دشمنان خود شدند یا نه؟!


در بعضی از کتاب‌های تاریخی، روایتی نقل شده که مضمونش این است: یکی از اصحاب پیامبر(ص) به نام «حباب بن منذر» به وی پیشنهاد کرد که لشکر اسلام را در کنار یکی از چاه‌های بدر فرود آورد و بقیه چاه‌ها را پر کرد تا لشکر کفار قریش آبی برای مصرف نداشته باشند. پیامبر(ص) رأی او را پذیرفت و عملی کرد.<ref>ر. ک. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، مؤسسه للاعلمی للمطبوعات، سوم، ۱۴۰۹، ج۱، ص۵۳–۵۴؛ و نگاه کنید به سیره ابن هشام، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۸، ج۲، ص۲۶۳.</ref>
در بعضی از کتاب‌های تاریخی، روایتی نقل شده که مضمونش این است: یکی از اصحاب پیامبر(ص) به نام «حباب بن منذر» به وی پیشنهاد کرد که لشکر اسلام را در کنار یکی از چاه‌های بدر فرود آورد و بقیه چاه‌ها را پر کرد تا لشکر کفار قریش آبی برای مصرف نداشته باشند. پیامبر(ص) رأی او را پذیرفت و عملی کرد.<ref>نگاه کنید به واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، مؤسسه للاعلمی للمطبوعات، سوم، ۱۴۰۹، ج۱، ص۵۳–۵۴؛ و نگاه کنید به سیره ابن هشام، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۸، ج۲، ص۲۶۳.</ref>


در همین کتاب در جای دیگر پیرامون جنگ بدر می‌گوید: کفار قریش خواستند از چاه‌های بدر آب بردارند که مسلمین مانع شدند، در این هنگام پیامبر(ص) به مسلمین خطاب کرد و فرمود: مانع آب خوردن کفار نشوید و آنها را رها کنید.<ref>ر. ک. واقدی، المغازی، ج۱، ص۶۱.</ref>
در همین کتاب در جای دیگر پیرامون جنگ بدر می‌گوید: کفار قریش خواستند از چاه‌های بدر آب بردارند که مسلمین مانع شدند، در این هنگام پیامبر(ص) به مسلمین خطاب کرد و فرمود: مانع آب خوردن کفار نشوید و آنها را رها کنید.<ref>نگاه کنید به واقدی، المغازی، ج۱، ص۶۱.</ref>


این دو نقل تاریخی با هم سازگاری ندارد؛ زیرا اگر پیامبر(ص) راضی به پُر کردن چاه‌های بدر بود، معنی نداشت که از مسلمین بخواهد، مانع آب خوردن کفّار قریش نشوند. بنابر این اولا: به لحاظ نقل تاریخی دو روایت مختلف در مسئله وجود دارد.
این دو نقل تاریخی با هم سازگاری ندارد؛ زیرا اگر پیامبر(ص) راضی به پُر کردن چاه‌های بدر بود، معنی نداشت که از مسلمین بخواهد، مانع آب خوردن کفّار قریش نشوند. بنابر این اولا: به لحاظ نقل تاریخی دو روایت مختلف در مسئله وجود دارد.


ثانیا: تعدادی از مورخین معاصر اصل قضیه را نپذیرفته‌اند، علامه سید جعفر مرتضی عاملی<ref>نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، المهدی، چاپ سوم، ۱۳۷۹، ص۷۰۸، حکمت ۳۳۰.</ref> دلیل بر ردّ اصل ماجرا اقامه می‌کند و در آخر نتیجه‌گیری می‌کند که اساساً چاه‌های بدر در اختیار مسلمین نبوده است.<ref>ر. ک. مرتضی عاملی، سید جعفر، الصحیح من سیره النبی الاعظم، دارالهادی، دارالسیره، چاپ چهارم، ۱۴۱۵، ج۵، ص۲۹–۳۰.</ref>
ثانیا: تعدادی از مورخین معاصر اصل قضیه را نپذیرفته‌اند، علامه سید جعفر مرتضی عاملی<ref>نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، المهدی، چاپ سوم، ۱۳۷۹، ص۷۰۸، حکمت ۳۳۰.</ref> دلیل بر ردّ اصل ماجرا اقامه می‌کند و در آخر نتیجه‌گیری می‌کند که اساساً چاه‌های بدر در اختیار مسلمین نبوده است.<ref>نگاه کنید به مرتضی عاملی، سید جعفر، الصحیح من سیره النبی الاعظم، دارالهادی، دارالسیره، چاپ چهارم، ۱۴۱۵، ج۵، ص۲۹–۳۰.</ref>


یکی دیگر از محققان معاصر نیز همین مطلب را تأیید می‌کند و می‌گوید:
یکی دیگر از محققان معاصر نیز همین مطلب را تأیید می‌کند و می‌گوید:


«این قضیه با آیات قرآن منافات دارد چرا که آیات الهی خبر می‌دهند از اینکه آبی در دسترس مسلمین نبوده است لذا از خداوند طلب آب کردند و خداوند به عنوان امداد غیبی برای آنها بارانی فرستاد که از چند جهت نافع به حال مسلمین بود»<ref>ر. ک. جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام، سیره رسول خدا، انتشارات دلیل، چاپ اول، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۹۳–۴۹۴.</ref>
«این قضیه با آیات قرآن منافات دارد چرا که آیات الهی خبر می‌دهند از اینکه آبی در دسترس مسلمین نبوده است لذا از خداوند طلب آب کردند و خداوند به عنوان امداد غیبی برای آنها بارانی فرستاد که از چند جهت نافع به حال مسلمین بود»<ref>نگاه کنید به جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام، سیره رسول خدا، انتشارات دلیل، چاپ اول، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۹۳–۴۹۴.</ref>


مفسران قرآن کریم نیز همین امر را با استفاده از آیات قرآن کریم تأیید کرده‌اند، به عنوان نمونه طبرسی و علامه طباطبایی معتقدند که چاه‌های بدر در اختیار مشرکان قریش بوده است. در آیه ۱۱/ انفال می‌خوانیم:
مفسران قرآن کریم نیز همین امر را با استفاده از آیات قرآن کریم تأیید کرده‌اند، به عنوان نمونه طبرسی و علامه طباطبایی معتقدند که چاه‌های بدر در اختیار مشرکان قریش بوده است. در آیه ۱۱/ انفال می‌خوانیم:
خط ۲۹: خط ۲۹:
این دو در ذیل همین آیه شریفه می‌گویند:
این دو در ذیل همین آیه شریفه می‌گویند:


مشرکان قبل از مسلمانان بر آب تسلط پیدا کردند، و مسلمانان گرفتار تشنگی شدند و شیطان وسوسه‌شان کرد که شما خود را از اولیای خدا می‌دانید، در حالی که مشرکان بر آب مسلط‌اند؛ پس از آن باران به حد کافی آمد.<ref>ر. ک. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، دارالاحیاء التراث العربی، مؤسسه التاریخ العربی، ۱۴۱۲، ج۴، ص۲۵۰؛ و نگاه کنید به طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، مؤسسه اسماعیلیان، ج۹، ص۲۲.</ref>
مشرکان قبل از مسلمانان بر آب تسلط پیدا کردند، و مسلمانان گرفتار تشنگی شدند و شیطان وسوسه‌شان کرد که شما خود را از اولیای خدا می‌دانید، در حالی که مشرکان بر آب مسلط‌اند؛ پس از آن باران به حد کافی آمد.<ref>نگاه کنید به طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، دارالاحیاء التراث العربی، مؤسسه التاریخ العربی، ۱۴۱۲، ج۴، ص۲۵۰؛ و نگاه کنید به طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، مؤسسه اسماعیلیان، ج۹، ص۲۲.</ref>


ثالثا: سیره امام علی در جنگ صفین مبنی بر عدم منع لشکریان معاویه از استفاده از آب، شاهد بر آن است که پیامبر بر فرض در اختیار داشتن چاه بدر کفار را از برداشتن آب منع نکرده است، زیرا امام علی در سیره خود به شدت رعایت سیره پیامبر را رعایت می‌کرد.
ثالثا: سیره امام علی در جنگ صفین مبنی بر عدم منع لشکریان معاویه از استفاده از آب، شاهد بر آن است که پیامبر بر فرض در اختیار داشتن چاه بدر کفار را از برداشتن آب منع نکرده است، زیرا امام علی در سیره خود به شدت رعایت سیره پیامبر را رعایت می‌کرد.