automoderated
۶٬۳۴۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
۴. توجه به پوچی عمل ریایی | ۴. توجه به پوچی عمل ریایی | ||
حضرت امام خمینی (ره) در چهل حدیث در تصحیح بینش برای خلاصی از ریا میفرماید: "حال ای عزیز، فکری کن و چاره ای برای خود پیدا کن و بدان که شهرت پیش این مردم ناچیز، چیزی نیست، و قلوب این مردم که اگر گنجشکی بخورد سیر نمیشود، قدر و قابلیتی ندارد؛ و این مخلوق ضعیف را قابلیتی نیست؛ قدرت، فقط در دستگاه قدس ربوبیت پیدا میشود و فاعل علی الاطلاق و مسبب الاسباب، آن ذات مقدس است. تمام مخلوقات اگر پشت به پشت هم دهند که یک پشه خلق کنند نتوانند… قدرت پیش حق تعالی است. اوست مؤثر در تمام موجودات، با هر زحمت و ریاضتی شده در قلب خود با قلم عقل نگارش ده که لاموثر فی الوجود الا الله "نیست کارکنی در دار تحقق جز خدا")<ref>چهل حدیث، حضرت امام خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام (ره) بحث ریا، ص۴۵</ref> | |||
توجه به این مطلب یکی از اوصاف متقین است که خدا در دل و جانشان بزرگ است و غیر او در نظرشان خرد و ناچیز، همچنانکه حضرت امیر (علیه السّلام) در خطبه همام میفرماید: «عظم الخالق فی انفسهم و صغر ما دونه فی اعینهم».<ref>ترجمهاخلاق، جباران محمد رضا، انتشارات هجرت، ج۱ ص: ۶۴</ref> | |||
== راههای عملی == | == راههای عملی == | ||
خط ۵۴: | خط ۵۸: | ||
ریا از جمله کارهای ناپسندی است که ارتباط مستقیم با محبت دنیا دارد. کسی که چشم دنیا بین داشته باشد و غیر خدا را مؤثر در امور بداند و برای رسیدن به خواستههای مادی تلاش میکند، دست به ریا میزند و این راه را پیش میگیرد و گرنه کسی که دلش سرشار از محبت الهی است و به عشق او زندگی میکند چگونه غیر خدا را در طریق زندگی برمیگزیند و کاری میکند که دیگران از او تمجید نمایند و رضایت خدا را بر رضایت مخلوق ترجیح دهد. | ریا از جمله کارهای ناپسندی است که ارتباط مستقیم با محبت دنیا دارد. کسی که چشم دنیا بین داشته باشد و غیر خدا را مؤثر در امور بداند و برای رسیدن به خواستههای مادی تلاش میکند، دست به ریا میزند و این راه را پیش میگیرد و گرنه کسی که دلش سرشار از محبت الهی است و به عشق او زندگی میکند چگونه غیر خدا را در طریق زندگی برمیگزیند و کاری میکند که دیگران از او تمجید نمایند و رضایت خدا را بر رضایت مخلوق ترجیح دهد. | ||
== | === اصلاح عوامل و انگیزههای ریا === | ||
اما از بعد روانشناختی یکی از علل مهم ریا، مشکل خود نمایی است که برای درمان آن شناسایی انگیزههای آن لازم است. تا متناسب با هر کدام راه حلی بیابیم. البته قبل از بحث لازم است بگویم که خودنمایی میتواند در لباس، علم، مهمانداری، ورزش و عبادت و… ظاهر شود. | اما از بعد روانشناختی یکی از علل مهم ریا، مشکل خود نمایی است که برای درمان آن شناسایی انگیزههای آن لازم است. تا متناسب با هر کدام راه حلی بیابیم. البته قبل از بحث لازم است بگویم که خودنمایی میتواند در لباس، علم، مهمانداری، ورزش و عبادت و… ظاهر شود. | ||
خط ۹۰: | خط ۷۹: | ||
بهترین راه درمان در این قسمت بدین قرار است: | بهترین راه درمان در این قسمت بدین قرار است: | ||
۳. اختلال شخصیت نمایشی: ویژگی اصلی این اختلال رفتار توجه طلبانه و هیجان پذیری «مفرط و فراگیر» است. این الگو در اوایل بزرگسالی و در زمینههای گوناگون ظاهر میشود. از جمله اختلالهای دیگری که جنبه تظاهر دارد، اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال ساختگی (تمارض) است.<ref>اختلالهای روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.</ref> | ۱.انسان باید از خود و استعدادهایش ارزیابی بالایی داشته باشد. سرمایه توانائیهای ما محدود نیست اگر نقصی در جسم و روحمان داریم، سعی کنیم استعدادهای بالقوه مثبتمان را بسیج کنیم و به مسیر خود حرکت دهیم. موفقیتهای جانبازان، معلولین و… سرمشق ماست. | ||
۲.گاهی فراموشی گذشته، خود نعمت است. این امر باعث آرامش خاطر انسان میشود گاهی لازم است انسان با مشکلات کنار بیاید گذشته تلخ خود را فراموش کند و واقع بین باشد تا درمان شود. | |||
۳.جایگزین کردن افکار مثبت در ذهن، تلقین مثبت، استفاده از کلمات با بار هیجانی مثبت (عدم همنشینی با افراد منفی باف) | |||
تلاش و کار بهترین درمان است. کار، جسم را ورزیده، روح را بانشاط و… میکند. امروزه کاردرمانی به عنوان یکی از درمانهای موفق در افسردگی، اضطراب، حقارت و… به شمار میرود.<ref>نیازهای جوان، ص۲۴۹–۲۴۵، (اقتباس).</ref> | |||
اختلال شخصیت نمایشی: ویژگی اصلی این اختلال رفتار توجه طلبانه و هیجان پذیری «مفرط و فراگیر» است. این الگو در اوایل بزرگسالی و در زمینههای گوناگون ظاهر میشود. از جمله اختلالهای دیگری که جنبه تظاهر دارد، اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال ساختگی (تمارض) است.<ref>اختلالهای روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.</ref> | |||
درمان: این بیماریها با مراجعه به مشاورههای روانشناسی و انجام تمرینهای خودیاری ای که مشاور به انسان میدهد قابل درمان است. این قسم (اختلالات شخصیت نمایشی، خودشیفته و ساختگی) از موارد قبلی بسیار وخیم تر است که روان درمانی و گاهی دارودرمانی میطلبد؛ و اراده فرد و کمک اطرافیان در حل این مشکل بسیار مهم است. | درمان: این بیماریها با مراجعه به مشاورههای روانشناسی و انجام تمرینهای خودیاری ای که مشاور به انسان میدهد قابل درمان است. این قسم (اختلالات شخصیت نمایشی، خودشیفته و ساختگی) از موارد قبلی بسیار وخیم تر است که روان درمانی و گاهی دارودرمانی میطلبد؛ و اراده فرد و کمک اطرافیان در حل این مشکل بسیار مهم است. | ||
جلب منفعت و دفع ضرر: گاهی انسان بخاطر کسب منفعت و دفع ضرر در دیگران تظاهر و خودنمایی و ریا میکند. در کارهای خیر لازم به ظاهرسازی دروغین نیست اما برخی برای جلب منفعت و دفع خطر و ضرر از این ترفندها کمک میگیرند (یکی از راههایی که شیطان از آن برای فریب استفاده میکند همین راه است). | |||
طبق آنچه گفته شده باید بگوئیم ریا و تظاهر مذموم، اغلب بخاطر احساس حقارت، عدم ارزشمندی و عزت نفس، غفلت از استعدادهای بالفعل و بالقوه، و فزون خواهی و هوای نفس پدید میآید. حضرت علی(ع) میفرمایند: (نفاق المرء من ذل یجده فی نفسه؛ دورویی و تظاهر فرد بخاطر احساس کوچکی ای است که فرد در خود احساس میکند)<ref>. محمدی ری شهری، میزان الحکمه، چهار جلدی، دارالحدیث، قم ج۴، ص۳۳۳۸.</ref> | طبق آنچه گفته شده باید بگوئیم ریا و تظاهر مذموم، اغلب بخاطر احساس حقارت، عدم ارزشمندی و عزت نفس، غفلت از استعدادهای بالفعل و بالقوه، و فزون خواهی و هوای نفس پدید میآید. حضرت علی(ع) میفرمایند: (نفاق المرء من ذل یجده فی نفسه؛ دورویی و تظاهر فرد بخاطر احساس کوچکی ای است که فرد در خود احساس میکند)<ref>. محمدی ری شهری، میزان الحکمه، چهار جلدی، دارالحدیث، قم ج۴، ص۳۳۳۸.</ref> | ||
خط ۱۰۹: | خط ۱۰۵: | ||
رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند بنگر که تا چه حد است مقام آدمیت | رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند بنگر که تا چه حد است مقام آدمیت | ||
توجه به اینکه که ریا لذت آنی و رضایت مخلوق را در پی دارد که هر دو گذراست ولی اخلاص لذت عقلی و رضایت خداوند و کمال فرد را در پی دارد که جاوید و ماندگار است. | |||
توجه به توبیخ خداوند در روز قیامت که به بنده اش میگوید ثواب عملت را از آن کسی بخواه که برایش عمل انجام دادی. (ر.ک. معراج السعاده) | |||
فرد ریاکار بخاطر تعارضی که در درون (وجدان) و رفتار بیرونی دارد، اعمالش بهطور واضح (اغلب اوقات) مشخص است که ریاکارانه است. به همین خاطر بیشتر مردم به او با دید منفی نگاه میکنند و او از محبوبیت دلخواه برخوردار نمیشود. | |||
۶. مبارزه با خودخواهی. صفات منفی همه ریشه در خودخواهی دارند<ref>سادات، محمدعلی، اخلاق اسلامی، ۱۳۶۸چاپ ششم، نشر سمت، ص۲۶۵ (اقتباس).</ref> (اگر با خود صفت به تنهایی مبارزه شود و حس خودخواهی باقی مانده باشد باز هم صفت ریا از آن رشد میکند) | ۶. مبارزه با خودخواهی. صفات منفی همه ریشه در خودخواهی دارند<ref>سادات، محمدعلی، اخلاق اسلامی، ۱۳۶۸چاپ ششم، نشر سمت، ص۲۶۵ (اقتباس).</ref> (اگر با خود صفت به تنهایی مبارزه شود و حس خودخواهی باقی مانده باشد باز هم صفت ریا از آن رشد میکند) | ||
خط ۱۲۳: | خط ۱۲۴: | ||
# ذکر گفتن مدام. (باعث غفلت زدایی میگردد) صلوات، لا اله الا الله و…. | # ذکر گفتن مدام. (باعث غفلت زدایی میگردد) صلوات، لا اله الا الله و…. | ||
# توجه به اینکه حقیقت ریا، استهزاء و تمسخر خداست (ندیدن و لحاظ نکردن خدایی که ناظر است)<ref>شیخ عباس قمی، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق</ref> | # توجه به اینکه حقیقت ریا، استهزاء و تمسخر خداست (ندیدن و لحاظ نکردن خدایی که ناظر است)<ref>شیخ عباس قمی، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق</ref> | ||
== وسوسه در ریا == | |||
انسان باید مواظب اعمال و کردار خود باشد و آن را به ریا و خودنمایی نابود نسازد؛ امّا گاهی انسان دچار وسوسه ریا میشود و تصورات واهی از ریا سراغش میآید و جلو اعمال عبادی را سد میکند؛ به عبارت دیگر با اینکه در مسئله اخلاص در عبادت و دوری از ریا باید کمال مراقبت را مبذول داشت؛ امّا گاهی اوقات این مراقبت از حدّ عادی بیرون میرود و به صورت وسوسه در میآید و بخصوص آنها که در آغاز راه هستند بیشتر دچار اینگونه وسوسهها میشوند. در اینجا وظیفه آن است که به وسوسه اعتنا نکنیم و همین که از خطور اینگونه تصورات و اوهام ناراحت هستیم دلیل بر آن است که ریایی در کار نیست و این شیطان است که میخواهد ما را از راه بازدارد. | |||
از رسول خدا(ص) نقل شده است که فرمود: «إذا أتی الشَّیْطانُ اَحَدَکُمْ وَ هُوَ فی صَلوتِهِ اِنّکَ مُرائی فَلْیُطِلْ صَلوتَهُ ما بَدا لَهُ مالَمْ یَفُتْهُ وَقْتُ فریضَه، وَ إذا کانَ شیئٍ مِنْ أمْرِ الاخِرَه فَلْیًتَمَکَّثْ ما بَدا لَهُ وَ إِذا کانَ علی شَیْءٍ مِنْ أمْرِ الدُّنْیا فَلْیَبْرَحْ…<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref>» اگر کسی در نماز باشد و شیطان او را به ریاکاری وسوسه متهم کند تا وقت باقی است هرچه میتواند نمازش را طولانی کند، نیز اگر مشغول یک کار اخروی است، باز هم به وسوسه شیطان اعتنا نکند و به کار خود ادامه دهد؛ امّا اگر کاری که در دست دارد مربوط به دنیا است بیدرنگ آنرا رها کند… | |||
و در حدیث دیگری آمده است که شخصی خدمت حضرت پیامبر(ص) عرض کرد: ای رسول خدا! بعضی از ما در حال روزه یا مشغول نماز است و شیطان او را وسوسه میکند و میگوید تو ریاکاری. حضرت فرمود: «هرگاه چنین شد بگویید: خدایا به تو پناه میبرم و تو از حال من آگاهتری و به وسوسه شیطان اعتماد نکند و کارش را دنبال کند.<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref>» | |||
خلاصه اینکه وسواس در ریا خودش دلیل بر اخلاص و نداشتن ریا است و باید کار خود را انجام داد و به وسوسهها اعتنا نکرد. | |||
در مسئله اخلاص در عبادت و دوری از ریا باید کمال مراقبت را مبذول داشت امّا گاهی اوقات این مراقبت از حدّ عادی بیرون میرود و به صورت وسوسه در میآید و بخصوص آنها که در آغاز راه هستند بیشتر دچار این گونه وسوسهها میشوند. در اینجا وظیفه آن است که به وسوسه اعتنا نکنیم و همین که از خطور این گونه تصورات و اوهام ناراحت هستیم دلیل بر آن است که ریایی در کار نیست و این شیطان است که میخواهد ما را از راه بازدارد. آری گاهی نیز شیطان به بهانه این که این کار ریاست مانع انجام کار نیک میشود. | |||
برای دفع وسواس در عبادات توجه به این نکته که در چهل حدیث حضرت امام آمده است مناسب است به اینکه: "خلوص از همه مراتب آن از مختصات اولیاست و دیگران در آن شریک نیستند و اتصاف عامه مردم به یک مرتبه از آن نقص آنها به حسب آن مقام که دارند نیست و به ایمان آنها یا اخلاص آنها ضرر نمیرساند. مثلاً نفس عامه مردم به حسب جبلت<ref>طبع</ref> مایل است که خیرات آنها پیش مردم ظاهر گردد، گرچه خیرات را به نیت ظاهر شدن نکنند، ولی نفسشان مفطور به این حب است. این موجب بطلان عمل یا شرک و نفاق و کفر نیست گرچه این نقص اولیاست و در نظر ولی یا عارف بالله شرک و نفاق است و تنزیه از مطلق شرک و اخلاص از همه مراتب آن، اول مقامات اولیاست.<ref>چهل حدیث، حضرت امام خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام (ره) بحث ریا. ص۴۹</ref> | |||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} |