trustworthy
۳۲۳
ویرایش
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
معروفترین کنیههای [[امام علی(ع)]] عبارتاند از: | معروفترین کنیههای [[امام علی(ع)]] عبارتاند از: | ||
# '''ابوالحسن:''' مشهورترین کنیه امام علی(ع) ابوالحسن است<ref>المفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، كنگره شيخ مفيد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵.</ref> | # '''ابوالحسن:''' مشهورترین کنیه امام علی(ع) ابوالحسن است.<ref>المفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، كنگره شيخ مفيد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵.</ref> | ||
# '''ابوالسِّبْطَیْن:''' بهمعنای پدر دو نواده که منظور از سبطین [[مام حسن(ع)|امام حسن(ع)]] و [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] دانسته شده است.<ref>ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبیطالب عليهم السلام، تحقیق علی اشرف، قم، المکتبة الحيدرية، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۴۶۶.</ref> [[خداوند]] در [[معراج]] پیامبر، افتخار این کنیه را به علی(ع) داد و فرمود: «ای محمد، تو از میان آفریدگانم برگزیده منی و پس از توست صدیق اکبر، طاهر مطهر و پدر دو سبط تو که هر دو سرورند، شهیدند، طاهر و مطهرند و سید جوانان بهشتند...».<ref> | # '''ابوالسِّبْطَیْن:''' بهمعنای پدر دو نواده که منظور از سبطین [[مام حسن(ع)|امام حسن(ع)]] و [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] دانسته شده است.<ref>ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبیطالب عليهم السلام، تحقیق علی اشرف، قم، المکتبة الحيدرية، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۴۶۶.</ref> [[خداوند]] در [[معراج]] پیامبر، افتخار این کنیه را به علی(ع) داد و فرمود: «ای محمد، تو از میان آفریدگانم برگزیده منی و پس از توست صدیق اکبر، طاهر مطهر و پدر دو سبط تو که هر دو سرورند، شهیدند، طاهر و مطهرند و سید جوانان بهشتند...».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الغدیر|سال=1368|نام=عبدالحسین|نام خانوادگی=امینی|ناشر=تهران، کتابخانه بزرگ اسلامی|جلد=2|صفحه=422 ـ 423}}</ref> | ||
# '''ابوالرّیْحانَتَیْن:''' بهمعنای پدر دو ریحانه که مراد از دو ریحانه امام حسن(ع) و امام حسین(ع) قلمداد شده است.<ref> | # '''ابوالرّیْحانَتَیْن:''' بهمعنای پدر دو ریحانه که مراد از دو ریحانه امام حسن(ع) و امام حسین(ع) قلمداد شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=إحقاق الحق و إزهاق الباطل|سال=1409|نام=قاضی نور الله|نام خانوادگی=مرعشی الشوشتری|ناشر=قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی|جلد=20|صفحه=438}}</ref> جابر از [[رسول خدا(ص)]] نقل میکند که سه روز پیش از رحلتش به [[علی بن ابیطالب(ع)]] میفرمود: {{عربی|سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْكَ يَا أَبَا الرَّيْحَانَتَيْنِ...|ترجمه=سلام خدا بر تو ای پدر دو ریحانه ...}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=إحقاق الحق و إزهاق الباطل|سال=۱۴۰۹|نام=قاضی نور الله|نام خانوادگی=المرعشی الشوشتری|ناشر=قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی|جلد=4|صفحه=232}}</ref> | ||
# '''ابوالاَئِمَه:''' به معنای پدر امامان.<ref>سبط بن الجوزی، يوسف بن قزاوغلى، تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة، تحقیق حسین تقیزاده، قم، مركز الطباعة و النشر المجمع العالمی لاهل البيت عليهم السلام، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۸۲.</ref> [[جابر بن عبدالله انصاری]] میگوید: روزی در بستانهای مدینه میگشتیم و در حالی که که دست علی(ع) در دست پیامبر بود، از کنار نخلی گذشتیم. درخت فریاد کرد: {{عربی|هَذَا مُحَمَّدٌ سَيِّدُ الْأَنْبِيَاءِ وَ هَذَا عَلِيٌ سَيِّدُ الْأَوْصِيَاءِ أَبُو الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ...}}<ref>قندوزی، سلیمان، ینابیع الموده، ج۱، ص۴۱۰.</ref> در بسیاری از روایات آمده است که پیامبر به علی(ع) میفرمود: {{عربی|... وَ أَنْتَ الْإِمَامُ وَ أَبُو الْأَئِمَّةِ}}.<ref> | # '''ابوالاَئِمَه:''' به معنای پدر امامان.<ref>سبط بن الجوزی، يوسف بن قزاوغلى، تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة، تحقیق حسین تقیزاده، قم، مركز الطباعة و النشر المجمع العالمی لاهل البيت عليهم السلام، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۸۲.</ref> [[جابر بن عبدالله انصاری]] میگوید: روزی در بستانهای مدینه میگشتیم و در حالی که که دست علی(ع) در دست پیامبر بود، از کنار نخلی گذشتیم. درخت فریاد کرد: {{عربی|هَذَا مُحَمَّدٌ سَيِّدُ الْأَنْبِيَاءِ وَ هَذَا عَلِيٌ سَيِّدُ الْأَوْصِيَاءِ أَبُو الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ...}}<ref>قندوزی، سلیمان، ینابیع الموده، ج۱، ص۴۱۰.</ref> در بسیاری از روایات آمده است که پیامبر به علی(ع) میفرمود: {{عربی|... وَ أَنْتَ الْإِمَامُ وَ أَبُو الْأَئِمَّةِ}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=إحقاق الحق و إزهاق الباطل|سال=1409|نام=قاضی نور الله|نام خانوادگی=مرعشی الشوشتری|ناشر=قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی|جلد=13|صفحه=70 ـ 71}}</ref> | ||
# '''ابوالشهداء''': از پیامبر روایت است: {{عربی|عَلِيٌّ سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ وَ أَبُو الشُّهَدَاءِ الْغُرَبَاءِ|ترجمه=علی سرور شهیدان و پدر شهیدان غریب است}}.<ref> | # '''ابوالشهداء''': از پیامبر روایت است: {{عربی|عَلِيٌّ سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ وَ أَبُو الشُّهَدَاءِ الْغُرَبَاءِ|ترجمه=علی سرور شهیدان و پدر شهیدان غریب است}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ملحقات الاحقاق|سال=1418|نام=سید شهاب الدین|نام خانوادگی=مرعشی نجفی|ناشر=قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی|جلد=20|صفحه=553}}</ref> | ||
# '''ابوالعتره''': امیرمؤمنان(ع) میفرماید: {{عربی|أَيُّهَا النَّاسُ! أَنَا إِمَامُ الْبَرِيَّةِ وَ وَصِيُّ خَيْرِ الْخَلِيقَةِ وَ أَبُو الْعِتْرَةِ الطَّاهِرَةِ الْهَادِيَةِ|ترجمه=مردم، من امام امت و جانشین بهترین آفریدگان خدا و پدر عترت پاک و هدایتگر هستم}}.<ref> | # '''ابوالعتره''': امیرمؤمنان(ع) میفرماید: {{عربی|أَيُّهَا النَّاسُ! أَنَا إِمَامُ الْبَرِيَّةِ وَ وَصِيُّ خَيْرِ الْخَلِيقَةِ وَ أَبُو الْعِتْرَةِ الطَّاهِرَةِ الْهَادِيَةِ|ترجمه=مردم، من امام امت و جانشین بهترین آفریدگان خدا و پدر عترت پاک و هدایتگر هستم}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ینابیع الموده|سال=1422|نام=سلیمان بن ابراهیم|نام خانوادگی=قندوزی|ناشر=قم، انتشارات اسوه|جلد=1|صفحه=241}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=امالی|سال=1376|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه|ناشر=تهران، انتشارات کتابچی|صفحه=484}}</ref> | ||
# '''ابوالمؤمنین''': ابوالمؤمنین را نیز از کنیههای حضرت شمردهاند<ref> | # '''ابوالمؤمنین''': ابوالمؤمنین را نیز از کنیههای حضرت شمردهاند<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فضائل علی بن ابیطالب|سال=1379|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=قم، انتشارات دلیل|صفحه=75}}</ref>، گویا برگرفته از [[حدیث]] معروف نبوی است: {{عربی|أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ|ترجمه=من و علی، دو پدر این امت هستیم}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب الفضائل|سال=1363|نام=ابوالفضل|نام خانوادگی=ابن شاذان قمى|ناشر=قم، انتشارات رضی|صفحه=172}}</ref> | ||
== لقبهای امام علی(ع) == | == لقبهای امام علی(ع) == | ||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
# '''[[ابوتراب]]:''' بهمعنای صاحب خاک یا شخص خاکآلود. این لقب از سوی [[پیامبر(ص)]] دربارۀ امام علی بهکار برده شد.<ref>المجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۳۵، ص۵۱.</ref> [[عمار یاسر]]، اینگونه نقل میکند: روزی من و علی بن ابیطالب در بین نخلهای کوچک، روی خاکهای نرم خوابیده بودیم که رسول خدا(ص) ما را بیدار کرد، و چون علی بن ابیطالب را خاکآلود دید، فرمود: {{عربی|يَا أَبَا تُرَابٍ...}}.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۵، ص۶۴ – ۶۵، ح۱۴.</ref> | # '''[[ابوتراب]]:''' بهمعنای صاحب خاک یا شخص خاکآلود. این لقب از سوی [[پیامبر(ص)]] دربارۀ امام علی بهکار برده شد.<ref>المجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۳۵، ص۵۱.</ref> [[عمار یاسر]]، اینگونه نقل میکند: روزی من و علی بن ابیطالب در بین نخلهای کوچک، روی خاکهای نرم خوابیده بودیم که رسول خدا(ص) ما را بیدار کرد، و چون علی بن ابیطالب را خاکآلود دید، فرمود: {{عربی|يَا أَبَا تُرَابٍ...}}.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۵، ص۶۴ – ۶۵، ح۱۴.</ref> | ||
# '''[[لقب اسدالله|اسدالله]]:''' بهمعنای شیر خدا. به کار رفتن عنوان اسد دربارۀ انسان کنایه از شجاعت است.<ref>المجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۷۳-۷۴.</ref> | # '''[[لقب اسدالله|اسدالله]]:''' بهمعنای شیر خدا. به کار رفتن عنوان اسد دربارۀ انسان کنایه از شجاعت است.<ref>المجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۷۳-۷۴.</ref> | ||
# '''[[امیرالمؤمنین]]:''' از القاب اختصاصی امام علی(ع) است و شیعیان این لقب را برای دیگر امامان(ع) بهکار نمیبرند.<ref>العیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۰۲.</ref> پیامبر اسلام(ص) فرمود | # '''[[امیرالمؤمنین]]:''' از القاب اختصاصی امام علی(ع) است و شیعیان این لقب را برای دیگر امامان(ع) بهکار نمیبرند.<ref>العیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۰۲.</ref> پیامبر اسلام(ص) فرمود: {{عربی|إِنَّ فِي اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ تَحْتَ الْعَرْشِ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ|ترجمه=به راستی که در لوح محفوظ زیر عرش خدا، نوشته است: علی بن ابیطالب، امیرمؤمنان است}}.<ref>سید ابن طاووس، الیقین، ص۳۸۱.</ref> | ||
# '''صدیق اکبر:''' بهمعنای بسیار راستگوست و از القاب اختصاصی امام علی(ع) است.<ref>الاربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، بیروت دارالأضواء، ۱۴۰۵، ج۲، ص۱۲.</ref> پیامبر گرامی(ص) در چند مناسبت، علی(ع) را «الصدیق الاکبر» نامید؛ از جمله: {{عربی|سَتَكُونُ بَعْدِي فِتْنَةٌ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ فَالْزَمُوا عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ فَإِنَّهُ أَوَّلُ مَنْ يَرَانِي وَ أَوَّلُ مَنْ يُصَافِحُنِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ الصِّدِّيقُ الْأَكْبَرُ|ترجمه=به زودی فتنهای پس از من رخ میدهد. هرگاه چنین شد، به علی بن ابیطالب بپیوندید و همراهش باشید؛ زیرا او نخستین کسی است که مرا میبیند، و نخستین کسی است که در قیامت با من مصافحه میکند، و او صدیق اکبر است}}.<ref>تستری، قاضی نور الله، احقاق الحق، ج۴، ص۲۶؛ علامه امینی، الغدیر، ج۲، ص۴۴۱.</ref> | # '''صدیق اکبر:''' بهمعنای بسیار راستگوست و از القاب اختصاصی امام علی(ع) است.<ref>الاربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، بیروت دارالأضواء، ۱۴۰۵، ج۲، ص۱۲.</ref> پیامبر گرامی(ص) در چند مناسبت، علی(ع) را «الصدیق الاکبر» نامید؛ از جمله: {{عربی|سَتَكُونُ بَعْدِي فِتْنَةٌ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ فَالْزَمُوا عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ فَإِنَّهُ أَوَّلُ مَنْ يَرَانِي وَ أَوَّلُ مَنْ يُصَافِحُنِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ الصِّدِّيقُ الْأَكْبَرُ|ترجمه=به زودی فتنهای پس از من رخ میدهد. هرگاه چنین شد، به علی بن ابیطالب بپیوندید و همراهش باشید؛ زیرا او نخستین کسی است که مرا میبیند، و نخستین کسی است که در قیامت با من مصافحه میکند، و او صدیق اکبر است}}.<ref>تستری، قاضی نور الله، احقاق الحق، ج۴، ص۲۶؛ علامه امینی، الغدیر، ج۲، ص۴۴۱.</ref> | ||
# '''صالح المؤمنین:''' این لقب در آیهٔ چهارم [[سوره تحریم|سورهٔ تحریم]] آمده است. در منابع شیعه و اهلسنت، امام علی(ع) را تنها مصداق صالح المؤمنین دانستهاند.<ref>برای نمونهای از شیعه ن.ک: الحویزی، تفسیر نورالثقلین، عبدعلی بن جمعة، تحقیق السید هاشم الرسولی المحلاتی، قم، مؤسسهٔ مطبوعاتی اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۷۰؛ نیز: برای نمونهای از اهلسنت ن.ک: السیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر، الدر المنثور فی التفسیر الماثور، قم، مكتبة آيةالله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۴۴.</ref> | # '''صالح المؤمنین:''' این لقب در آیهٔ چهارم [[سوره تحریم|سورهٔ تحریم]] آمده است. در منابع شیعه و اهلسنت، امام علی(ع) را تنها مصداق صالح المؤمنین دانستهاند.<ref>برای نمونهای از شیعه ن.ک: الحویزی، تفسیر نورالثقلین، عبدعلی بن جمعة، تحقیق السید هاشم الرسولی المحلاتی، قم، مؤسسهٔ مطبوعاتی اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۷۰؛ نیز: برای نمونهای از اهلسنت ن.ک: السیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر، الدر المنثور فی التفسیر الماثور، قم، مكتبة آيةالله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۴۴.</ref> | ||
# '''[[فاروق]]:''' بهمعنای جدا کننده حق از باطل است. بر اساس منابع شیعه، رسول خدا(ص) امام علی(ع) را فاروق نامید.<ref>الصدوق، محمد بن علی، الامالی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۰ق، ص۳۱.</ref> برخی اهلسنت، [[عمر بن خطاب]] را فاروق میدانند.<ref>الذهبى محمد بن احمد، تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير و الأعلام، تحقيق عمر عبد السلام تدمرى، بيروت، دار الكتاب العربى، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> پیامبر اکرم(ص) میفرماید: {{عربی|يَا عَلِيُّ أَنْتَ الْفَارُوقُ الْأَعْظَمُ | # '''[[فاروق]]:''' بهمعنای جدا کننده حق از باطل است. بر اساس منابع شیعه، رسول خدا(ص) امام علی(ع) را فاروق نامید.<ref>الصدوق، محمد بن علی، الامالی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۰ق، ص۳۱.</ref> برخی اهلسنت، [[عمر بن خطاب]] را فاروق میدانند.<ref>الذهبى محمد بن احمد، تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير و الأعلام، تحقيق عمر عبد السلام تدمرى، بيروت، دار الكتاب العربى، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> پیامبر اکرم(ص) میفرماید: {{عربی|يَا عَلِيُّ أَنْتَ الْفَارُوقُ الْأَعْظَمُ|ترجمه=ای علی، تو بزرگترین شاخص حق و باطلی}}.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضاپ(ع)، ج۲، ص۶، ح۱۳.</ref> | ||
# '''کَرّار غیرُ فَرّار:''' بهمعنای حمله کننده بیگریز. این لقب توسط پیامبر(ص) در [[غزوه خیبر|غزوهٔ خیبر]] به امام علی(ع) داده شد؛ زمانی که چند تن از [[صحابه]] نتوانستند پیروزی کسب کنند و از صحنهٔ جنگ فرار کردند.<ref>المفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، كنگره شيخ مفيد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۶۴.</ref> | # '''کَرّار غیرُ فَرّار:''' بهمعنای حمله کننده بیگریز. این لقب توسط پیامبر(ص) در [[غزوه خیبر|غزوهٔ خیبر]] به امام علی(ع) داده شد؛ زمانی که چند تن از [[صحابه]] نتوانستند پیروزی کسب کنند و از صحنهٔ جنگ فرار کردند.<ref>المفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، كنگره شيخ مفيد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۶۴.</ref> | ||
# '''یعسوب الدین:''' بهمعنای بزرگ، سرپرست و رهبر مؤمنان است که از سوی پیامبر(ص) به امام علی(ع) داده شد.<ref>الامینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> | # '''یعسوب الدین:''' بهمعنای بزرگ، سرپرست و رهبر مؤمنان است که از سوی پیامبر(ص) به امام علی(ع) داده شد.<ref>الامینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> |