ایمان از روی ترس: تفاوت میان نسخه‌ها

آیا ایمان از روی ترس، بی فایده است؟ با ادلّه قرآنی، تبیین نمائید.

از سوی دیگر، خداوند، پیامبران را با وحی آسمانی و تعلیمات کافی و قوانین مورد نیاز انسان، فرستاده است، تا از نظر شرایع، راه را از چاه، مشخص کرده و با بیان‌های گوناگون او را تشویق به پیمودن این راه کنند، و از مسیرهای انحرافی بازدارند. چنانچه در آیه ۱۲ از سوره لیل می‌فرماید: «بر ما است که انسان را هدایت کنیم». سپس از آنجا که راه‌های انحرافی، فراوان است، به انسان هشدار می‌دهد، و می‌گوید: «بعضی از این راه‌ها، منحرف و بیراهه است» (سوره نحل، آیه ۹).}}<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ناشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ مدرسه الامام امیرالمؤمنین(ع)، چاپ پنجم، ج۱۱، ص۱۶۸–۱۶۷.</ref>

در آیات متعددی، به این معنی اشاره شده که اگر خداوند می‌خواست، همه مردم را به اجبار، هدایت می‌کرد، مثل آیه: {{قرآن|أَفَلَمْ یَیْأَسِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشاءُ اللَّهُ لَهَدَی النَّاسَ جَمِیعاً<ref>رعد/ ۳۱.</ref> {{قرآن|وَ لَوْ شاءَ لَهَداکُمْ أَجْمَعِینَ}}<ref>نحل/ ۹.</ref> {{قرآن|وَ لَوْ شاءَ رَبُّکَ لَآمَنَ مَنْ فِی الْأَرْضِ کُلُّهُمْ جَمِیعاً}}.<ref>یونس/ ۹۹.</ref> به واسطه این اجبار (درونی یا بیرونی) خداوند می‌توانست حتی منکران لجوج را وادار به پذیرش ایمان، کند، چرا که او بر همه چیز، تواناست، و هیچ کاری در برابر قدرتش، مشکل نیست؛ ولی هرگز او چنین نخواهد کرد، چرا که این گونه ایمان اجباری، بی‌ارزش و فاقد معنویت، و تکاملی است که انسان به آن نیاز دارد.}}<ref>تفسیر نمونه، همان، ج۱۰، ص۲۲۲.</ref> از آنجا که نعمت اختیار و آزادی اراده و انتخاب، یکی از مهمترین عوامل تکامل انسان می‌باشد، خداوند متعال، انسان را موجودی انتخاب گر آفرید، و او را هدایت اجباری نکرد، چرا که هدایت اجباری، نه افتخار است، و نه تکامل. بلکه به انسان آزادی داد، تا این راه را با پای خود بپیماید و به اوج تکامل برسد.<ref>تفسیر نمونه، همان، ج۱۱، ص۱۶۸ با اندکی تلخیص.</ref> با توجه به این مقدمه، به اصل جواب پرداخته می‌شود.

خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: کسانی که از روی ترس و اضطرار، ایمان می‌آورند، ایمان آنها ارزشی ندارد مثلاً در سوره یونس، آیه ۹۶، می‌فرماید: «محقّقاً کسانی که خدا بر گمراهیشان، حکم کرده، ایمان نخواهند آورد»، اینها همان کسانی هستند که آیات الهی را تکذیب می‌کنند و سرانجامی جز دوزخ ندارند. چون سرمایه سعادت خود را که همان ایمان است، از دست داده‌اند. پس ایمان نمی‌آورند، {{قرآن|حَتَّی یَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِیمَ<ref>یونس/ ۹۷.</ref> تا آنکه عذاب الیم را ببینند. وقتی عذاب را ببینند، البته ایمان می‌آورند، ولی ایمان اضطراری (و از روی ترس) فایده ای ندارد. پس هر انسانی خواه ناخواه، دارای ایمان هست (با توجه به آیات ۹۴ تا ۹۷ از سوره یونس) چه ایمان اختیاری و چه اضطراری، با این تفاوت که ایمان اختیاری، مقبول درگاه الهی است و آدمی را به سوی سعادت زندگی دنیا و آخرت سوق می‌دهد، امّا ایمان اضطراری که در هنگام دیدن عذاب است، نه در درگاه خدای تعالی، قبول است، و نه دردی را از او درمان می‌کند.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱۰، ص۱۸۵.</ref>

هم‌چنین آیه ۵۲ از سوره سبأ همین معنی را می‌رساند که ایمان آوردن از روی اضطرار و ترس و در موقع مرگ، که عذاب الهی را می‌بینند، ارزشی ندارد، و لذا در آیات دیگر قرآن می‌خوانیم «اینها دروغ می‌گویند، اگر بازگردند «به دنیا»، همان برنامه‌ها را تکرار می‌کنند» (انعام، ۲۸).<ref>تفسیر نمونه، همان، ج۱۸، ص۱۵۵.</ref>

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

== منابع ==

|شاخه فرعی۱ = عبادت در قرآن

|شاخه فرعی۲ = جایگاه و اهمیت عبادت

|شاخه فرعی۳ =

  | شناسه =

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | لینک‌دهی =

  | نمایه =

  | اولویت =

  | کیفیت =