پیش نویس:جهاد کبیر: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۵: خط ۲۵:
== عمومیت جهاد نسبت به جنگ نظامی ==
== عمومیت جهاد نسبت به جنگ نظامی ==
جهاد مترادف جنگ نظامی نیست بلکه جنگ نظامی نوعی از انواع جهاد با دشمن است. یعنی رابطه مفهوم جهاد و مفهوم جنگ نظامی عموم و خصوص مطلق است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=9640|عنوان=بیانات در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی دانشگاه‌ها|تاریخ بازبینی=2 تیر 1389|سال=1403}}</ref> این مطلب از قرآن کریم قابل استفاده است. به عنوان مثال خداوند متعال در آیه شریفه ۷۳ سوره توبه می فرماید: «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الكُفّارَ وَالمُنافِقينَ وَاغلُظ عَلَيهِم ۚ وَمَأواهُم جَهَنَّمُ ۖ وَبِئسَ المَصيرُ»؛ یعنی ای پیامبر با کفار و منافقین جهاد کن و با آن ها با غلظت رفتار کن. در این آیه شریفه از واژه جهاد استفاده کرده است نه قتال. جهاد نسبت به قتال عمومیت دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=35186|عنوان=بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی|تاریخ بازبینی=27 آذرماه 1395|سال=1403}}</ref>
جهاد مترادف جنگ نظامی نیست بلکه جنگ نظامی نوعی از انواع جهاد با دشمن است. یعنی رابطه مفهوم جهاد و مفهوم جنگ نظامی عموم و خصوص مطلق است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=9640|عنوان=بیانات در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی دانشگاه‌ها|تاریخ بازبینی=2 تیر 1389|سال=1403}}</ref> این مطلب از قرآن کریم قابل استفاده است. به عنوان مثال خداوند متعال در آیه شریفه ۷۳ سوره توبه می فرماید: «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الكُفّارَ وَالمُنافِقينَ وَاغلُظ عَلَيهِم ۚ وَمَأواهُم جَهَنَّمُ ۖ وَبِئسَ المَصيرُ»؛ یعنی ای پیامبر با کفار و منافقین جهاد کن و با آن ها با غلظت رفتار کن. در این آیه شریفه از واژه جهاد استفاده کرده است نه قتال. جهاد نسبت به قتال عمومیت دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=35186|عنوان=بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی|تاریخ بازبینی=27 آذرماه 1395|سال=1403}}</ref>
== ارتباط جهاد اصغر با جهاد اکبر ==
با وجود این که «جهاد اکبر» و «جهاد اصغر» دو فضای متفاوت دارند و دو جهاد در دو عرصه مختلف هستند اما با یک دیگر بی ارتباط نیستند. ارتباط آن ها به این صورت است که هر جهاد اصغری بر جهاد اکبر تکیه دارد به این معنی که تا انسان مجاهد در ناحیه جهاد با نفس پیروز نشده باشد نمی تواند به وادی جهاد اصغر راه یابد. به تعبیر دیگر راه مجاهدت در وادی جهاد اصغر از مجاهدت در وادی جهاد اکبر می گذرد و انسان باید از جهاد با نفس عبور کند تا به جهاد با دشمن خارجی برسد. رابطه این دو نوع جهاد عموم و خصوص مطلق است به این صورت که هر جهاد اصغری جهاد اکبر نیز هست اما هر جهاد اکبری جهاد اصغر نمی باشد زیرا مواردی وجود دارد که انسان مجاهدت با نفس می کند اما در حال جهاد اصغر نیست همانند گرفتن روزه مستحبی.
در کلمات مقام معظم رهبری به این ارتباط میان دو جهاد پرداخته شده است که برخی از این فرمایشات بیان می گردد. ایشان در «بیانات در منزل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی» در تاریخ ۱۳/۱۰/۱۳۹۸ می فرمایند:
«شما هم تحمّل کنید؛ تحمّل کنید؛ خود این تحمّل، اجر دارد، ثواب دارد. مجاهدت در راه خدا یعنی یک مبارزه‌ِی درونی؛ هر جهاد بیرونی، در واقع تکیه دارد به یک جهاد درونی؛ یعنی آن مردی که میرود جلوی دشمن و واهمه نمیکند و در همه‌ی میدانها نه خستگی میفهمد، نه سرما میفهمد، نه گرما میفهمد، این اگر چنانچه در درون خودش در آن جهاد اکبر پیروز نشده بود، این جور نمیتوانست [جلوی دشمن] برود؛ پس مجاهدتهای بیرونی، متّکی به مجاهدتهای درونی است. شما هم تکیه کنید به همان مجاهدت درونی خودتان و با یاد خدا دلتان را آرامش بدهید؛ ان‌شاءالله خدای متعال دلهای شما را آرامش خواهد داد. ما هم دعا میکنیم. می‌بینید مردم چه کار دارند میکنند برای حاج قاسم؛ این برای شما تسلّا است.»
هم چنین ایشان در بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن در تاریخ ۲۶/۱/۱۳۹۸ می فرمایند:«البتّه تقوا مراتبی دارد؛ مرتبه‌ی عالی‌اش مال آن کسانی است که از جانشان گذشتند. رحمت خدا، رضوان خدا بر آن شهید عزیزی که این کلمه را یاد ما داد که اگر از سیم خاردار نفْس خودت گذشتی، میتوانی از سیم خاردار دشمن هم بگذری. رضوان خدا بر این شهیدان! خیلی چیزها یاد ما دادند.»
درباره ارتباط میان این دو جهاد ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا در روایتی که سابقاً مطرح شد حضرت می فرمایند که خوشا به حال مردمی كه جهاد اصغر را انجام دادند و جهاد اكبر بر آنان باقی مانده است در حالی که جهاد اصغر وقتی انجام می گیرد که جهاد اکبر اتفاق افتاده باشد؟ به تعبیر دیگر همین که ایشان در جهاد اصغر شرکت کرده اند به معنای این است که در جهاد اکبر پیروز شده اند. با این حال چرا حضرت این چنین فرمودند؟
در پاسخ شاید بتوان گفت که مجاهدین در این روایت در همان حین جهاد اصغر در حال جهاد اکبر نیز هستند اما همان طور که گفته شد عرصه جهاد اکبر منحصر در عرصه جهاد اصغر نیست و جهاد اکبر می تواند عرصه های مختلفی داشته باشد بدون این که جهاد اصغر و مقابله با دشمن خارجی اتفاق بیفتد. لذا می توان گفت مراد حضرت از باقی ماندن جهاد با نفس، عرصه ای است که جهاد اکبر بدون جهاد اصغر باید رقم بخورد یعنی بعد از این که ایشان جهاد اصغر را انجام دادند و از آن فارغ شدند، جهاد اکبر به پایان نرسیده است و در تمام شئون زندگی باید مجاهدت با نفس داشته باشند و کلام حضرت در عرصه های جهاد اکبری است که بعد از جهاد اصغر با آن مواجه هستند.


== جهاد کبیر ==
== جهاد کبیر ==
همان گونه که بیان شد محور اصلی بحث در تحقیق حاضر «جهاد اصغر» است. یکی از انواع جهاد اصغر، جهادی است که در قرآن کریم از آن تعبیر به «جهاد کبیر» شده است. لذا همان گونه که گفته شد جهاد اصغر مطلق مقابله با دشمن خارجی است که قتال و هم چنین «جهاد کبیر»، هر کدام یکی از این انواع مقابله ها می باشند. یعنی قتال نوعی جهاد اصغر و جهاد کبیر نیز نوعی جهاد اصغر است. رهبر معظم انقلاب(حفظه الله) در چند مجلس سخنرانی به «جهاد کبیر» اشاره کرده اند و معنای آن را توضیح داده اند اما در دو مورد از این مجالس به تبیین بیشتری پرداختند که اولین مجلس، مجلس سخنرانی ایشان در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع) در سوم خرداد سال ۱۳۹۵ و دومین مجلس، دیدار ایشان با نماینگان مجلس خبرگان است که چند روز بعد از سخنرانی ایشان در دانشگاه در تاریخ ششم خرداد ماه منعقد گردیده است. در سخنرانی اول ایشان توضیحی بنابر توضیحات علامه طباطبایی(ره) در المیزان بیان فرمودند و نظر ایشان را تقویت کردند اما در دیدار با نمایندگان مجلس خبرگان، نظر دیگری را مطرح کردند که البته نتیجه هر دو دیدگاه به یک نقطه ختم می شود.
مقصود از جهاد اکبر جهاد و مبارزه با نفس اماره است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://fa.wikifeqh.ir/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1|عنوان=جهاد اکبر|تاریخ بازبینی=1 فروردین 1403|سال=1403}}</ref> اما جهاد اصغر به معنای مبارزه و جهاد با دشمنان اسلام است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کافی|عنوان کتاب=کافی|سال=1363|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|ناشر=دارالکتب الاسلامیة|جلد=5|صفحه=593|مکان=تهران}}</ref> همان گونه که بیان شد محور اصلی بحث در تحقیق حاضر «جهاد اصغر» است. یکی از انواع جهاد اصغر، جهادی است که در قرآن کریم از آن تعبیر به «جهاد کبیر» شده است. لذا همان گونه که گفته شد جهاد اصغر مطلق مقابله با دشمن خارجی است که قتال و هم چنین «جهاد کبیر»، هر کدام یکی از این انواع مقابله ها می باشند. یعنی قتال نوعی جهاد اصغر و جهاد کبیر نیز نوعی جهاد اصغر است. رهبر معظم انقلاب(حفظه الله) در چند مجلس سخنرانی به «جهاد کبیر» اشاره کرده اند و معنای آن را توضیح داده اند اما در دو مورد از این مجالس به تبیین بیشتری پرداختند که اولین مجلس، مجلس سخنرانی ایشان در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع) در سوم خرداد سال ۱۳۹۵ و دومین مجلس، دیدار ایشان با نماینگان مجلس خبرگان است که چند روز بعد از سخنرانی ایشان در دانشگاه در تاریخ ششم خرداد ماه منعقد گردیده است. در سخنرانی اول ایشان توضیحی بنابر توضیحات علامه طباطبایی(ره) در المیزان بیان فرمودند و نظر ایشان را تقویت کردند اما در دیدار با نمایندگان مجلس خبرگان، نظر دیگری را مطرح کردند که البته نتیجه هر دو دیدگاه به یک نقطه ختم می شود.
محور اصلی سخنان مقام معظم رهبری در باب «جهاد کبیر»، آیه شریفه ۵۲ سوره مبارکه فرقان است که می فرماید:«فَلا تُطِعِ الكافِرينَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهادًا كَبيرًا». ایشان در توضیح این آیه به بحث از مرجع ضمیر در «به» می پردازند و سپس توضیحات را بر این اساس بیان می کنند.
محور اصلی سخنان مقام معظم رهبری در باب «جهاد کبیر»، آیه شریفه ۵۲ سوره مبارکه فرقان است که می فرماید:«فَلا تُطِعِ الكافِرينَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهادًا كَبيرًا». ایشان در توضیح این آیه به بحث از مرجع ضمیر در «به» می پردازند و سپس توضیحات را بر این اساس بیان می کنند.
مرحوم علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان معتقدند ضمیر «به» به قرآن و وحی برمی گردد که در این صورت معنای آیه چنین می شود:«از کافران اطاعت مکن و با آن ها به وسیله قرآن و کتاب خدا جهاد کن و جهاد تو نیز جهاد کبیر باشد.» ایشان مرجع ضمیر را از سیاق برداشت کردند و مرجع ضمیر مشخصی را از الفاظ استفاده نکرده اند. به تعبیر دیگر به عقیده ایشان مرجع ضمیر، لفظ صریح و یا مصدری که از الفاظ قبل استفاده شود نیست بلکه سیاق آیات گویای مرجع ضمیر در «به» می باشد. (المیزان، ج۱۵،ص۲۲۸) مرحوم علامه طباطبایی(ره) آیه شریفه مذکور را با آیه اول و دوم سوره احزاب که می فرماید:«يا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَ لا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ الْمُنافِقِينَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً(۱) وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‏ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرا(۲)» قرین می دانند؛ اگرچه معتقدند دو آیه مذکور مدنی است و آیه شریفه سوره فرقان مکی است اما در یک سیاق هستند و قرینیت دارند. لذا برای تعیین مرجع ضمیر «به» در آیه ۵۲ سوره فرقان از آیه ۲ سوره احزاب استفاده می کنند و مرجع ضمیر را «قرآن و وحی» می دانند. بنابراین معنای آیات سوره فرقان و آیات سوره احزاب این است که:«ای پیامبر! از برنامه و طرح کافرین[در سوره فرقان] و از برنامه و طرح کافرین و منافقین[در آیات سوره احزاب] تبعیت نکن و از برنامه ای که وحی خدا و کتاب خدا برای تو تعیین کرده است تبعیت کن .»
مرحوم علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان معتقدند ضمیر «به» به قرآن و وحی برمی گردد که در این صورت معنای آیه چنین می شود:«از کافران اطاعت مکن و با آن ها به وسیله قرآن و کتاب خدا جهاد کن و جهاد تو نیز جهاد کبیر باشد.» ایشان مرجع ضمیر را از سیاق برداشت کردند و مرجع ضمیر مشخصی را از الفاظ استفاده نکرده اند. به تعبیر دیگر به عقیده ایشان مرجع ضمیر، لفظ صریح و یا مصدری که از الفاظ قبل استفاده شود نیست بلکه سیاق آیات گویای مرجع ضمیر در «به» می باشد. (المیزان، ج۱۵،ص۲۲۸) مرحوم علامه طباطبایی(ره) آیه شریفه مذکور را با آیه اول و دوم سوره احزاب که می فرماید:«يا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَ لا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ الْمُنافِقِينَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً(۱) وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‏ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرا(۲)» قرین می دانند؛ اگرچه معتقدند دو آیه مذکور مدنی است و آیه شریفه سوره فرقان مکی است اما در یک سیاق هستند و قرینیت دارند. لذا برای تعیین مرجع ضمیر «به» در آیه ۵۲ سوره فرقان از آیه ۲ سوره احزاب استفاده می کنند و مرجع ضمیر را «قرآن و وحی» می دانند. بنابراین معنای آیات سوره فرقان و آیات سوره احزاب این است که:«ای پیامبر! از برنامه و طرح کافرین[در سوره فرقان] و از برنامه و طرح کافرین و منافقین[در آیات سوره احزاب] تبعیت نکن و از برنامه ای که وحی خدا و کتاب خدا برای تو تعیین کرده است تبعیت کن .»
trustworthy
۳۶۶

ویرایش