پیدایش اختلاف در کیفیت وضو: تفاوت میان نسخه‌ها

مسلمانان در زمان پیامبر به یک گونه وضو می‌گرفتند. هیچ اختلافی در نحوه وضو گرفتن بین مسلمانان در زمان پیامبر گزارش نشده است. اگر هم اختلافی پدید آمده باشد با حضور پیامبر حل شده است، به ویژه این که مسلمانان مخصوصاً صحابه در عمل به سنت پیامبر کوشا بودند و از هم سبقت می‌گرفتند. آن‌ها توجه داشتند که پیامبر با کدام پا وارد مسجد می‌شد یا در چه روزی و چه ساعتی ناخن‌ها را کوتاه می‌کند چه رسد به نحوه وضو گرفتن که اهمیت بیشتری دارد.<ref>سیستانی، سید علی، وضوء النبی، دار المؤرخ العربی، بیروت، ص۳۲، دانشمند، مهدی، افسانه خلافت، خادم الرضا، قم، ۱۳۸۱، ص. ۱۸.</ref>

هیچ اختلافی در نحوه وضو گرفتن در زمان ابوبکر نیست بلکه اشاره‌ای هم به اختلافی نشده همچنین در هیچ جا نیامده که ابوبکر وضوی پیامبر را توضیح دهد یا عملاً مردم را به وضو گرفتن تعلیم داده و تشویق کند. دلیل آن روشن است زیرا مردم وضوی پیامبر را دیده و روزی چند نوبت به آن عمل کرده‌اند و پیامبر تازه از میان مسلمانان رفته است بنابر این وضو یک نحوه بوده و بدون اختلاف.<ref>افسانه خلافت، همان، ص۱۸۱؛ وضوء النبی، همان، ص۳۴.</ref>

در زمان عمر نیز اختلاف عمده‌ای در نحوه وضو گرفتن گزارش نشده<ref>افسانه خلافت، همان، ص۱۸۴؛ وضوء النبی، همان، ص۳۶–۳۴.</ref> جز یک مورد آن هم چنین است: مردی وضو گرفته و از روی پای‌افزار مسح کشید سپس داخل مسجد شد تا نماز بخواند. امام علی(ع) فرمود وای بر تو بدون وضو نماز می‌خوانی؟ (کنایه از این که وضویت صحیح نیست) گفت: عمر چنین امر کرده. حضرت دست او را گرفت و نزد عمر آورده فرمود: (انظرما یروی هذا علیک) یعنی ببین این مرد چه مطلب نادرستی را به تو نسبت می‌دهد. عمر گفت بله من امر کرده‌ام زیرا رسول خدا(ص) چنین مسح می‌کرد حضرت علی(ع) فرمود: آیا چنین مسحی قبل از سوره مائده بود یا بعد از آن عمر گفت نمی‌دانم. حضرت فرمود پس چرا فتوا می‌دهی در حالی که نمی دانی.<ref>وضوء النبی، همان، ص۳۵ به نقل از تفسیر عیاشی، ج۱، ص۲۹۷، صحیح مسلم، ج۳، ص۲۴۱–۲۴۶.</ref>

در بین سه خلیفه اول تنها عثمان است که در صدد بیان نحوه وضو گرفتن پیامبر است.<ref>همان، ص۸۰–۳۷.</ref> او وضوی خاصی را می‌گیرد و ادعا می‌کند که همانند وضوی پیامبر است. مهمترین منابع اهل سنت نیز به این مطلب تصریح کرده‌اند، چنان‌که کنزل العمّال منشأ اختلاف را عثمان آن هم در زمان خلافتش می‌داند.<ref>افسانه خلافت، همان، ص۱۸۷ به نقل از کنزل العمّال، ج۲، ص۴۴۳؛ وضوء النبی، همان، ص۳۸.</ref> مسلم نیز در کتاب صحیح نقل می‌کند که عثمان وضو گرفت و گفت «مردم» از رسول خدا(ص) مسائلی را نقل می‌کنند که من نمی‌دانم چیست ولی من دیدم که رسول خدا(ص) مثل من وضو می‌گرفت؛ و فرمود هر کس چنین وضو بگیرد گناهان گذشته‌اش بخشیده می‌شود.<ref>وضوء النبی، همان، ص۳۸ به نقل از صحیح مسلم، ج۱، ص۲۰۷.</ref>