جلال‌الدین محدث ارموی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جلال‌الدین محدث اُرْمَوی''' (۱۲۸۳-۱۳۵۸ش) مصحح و محقق معارف شیعی و احیاگر میراث تشیع. آثار وی را در جهت تحکیم مبانی عقیدتی [[شیعه]] و دفاع از اندیشه مذهبی امامیه و ترویج مذهب اهل‌بیت‌(ع) دانسته‌اند.

محدث ارموی را دارای علاقه زیادی به [[دانش حدیث]] و تاریخ و رجال، به‌خصوص در ساحت معارف [[اهل‌بیت(ع)]]، دانسته‌اند. وجه بارز علمی محدث ارموی را پرداختن از روی اعتقاد به پژوهش در متون دینی شمرده‌اند.

نتیجه عمر ۷۵ ساله محدث ارموی در عرصه علوم اسلامی تصحیح متون مهمی از میراث اسلامی و شیعی دانسته شده است. در کنار این محدث ارموی در عرصه تألیف نیز آثاری از خود به‌جا گذاشته است. توجه به متون قدیم فارسی شیعی یکی از خصوصیات کاری محدث ارموی شمرده شده است. تصحیح و حاشیه‌نویسی بر کتاب نقض عبدالجلیل رازی شاخص‌ترین اثر محدث ارموی دانسته شده است.

سید جلال‌الدین محدث ارموی را یکی از مصححان و محققان شاخص معارف شیعی و احیاگر میراث تشیع دانسته‌اند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۳.</ref> آثار محدث را در جهت تحکیم مبانی عقیدتی شیعه و دفاع از اندیشه مذهبی [[امامیه]] و ترویج مذهب اهل‌بیت‌(ع) دانسته‌اند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۵.</ref>   

درباره شخصیت سید جلال‌الدین محدث ارموی گفته شده که هرچند سال‌ها از محیط [[حوزه علمیه]] دور بود، به‌لحاظ اخلاق و رفتار، تا آخر عمر یک حوزوی اصیل باقی ماند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۴.</ref> محدث ارموی را شخصی بی‌توجه به مظاهر دنیا و زندگی مادی توصیف کرده‌اند؛<ref>آل‌احمد، شمس، «در کنار فرات»، هدیه بهارستان به زنده‌یاد استاد میر جلال‌الدین محدث ارموی (احیاگر میراث مکتوب شیعی)،‌ به‌کوشش عبدالحسین طالعی، تهران،‌ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ۱۳۸۶ش،، ص۸۰. </ref> حیات او در دو کار خلاصه بود: پژوهش و [[عبادت]] که از نظر او از یکدیگر جدایی نداشتند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۵.</ref> نقل شده که محدث ارموی تا آخر عمر به تألیف و تصحیح متون سرگرم بود و حتی در روز آخر عمرش نیز در حال کار بر روی یک متن بود.<ref>محدث، علی، «مختصری از شرح‌حال و كتابشناسی آثار استاد فقيد سيد جلال‌الدين محدث ارموی»، کتاب ماه کلیات، شماره ۱۱۹، سال ۱۳۸۶ش، ص۱۳.</ref>

محدث ارموی را علاقه‌مند به جمع‌آوری و بررسی نسخ خطی و تحقیق در آنها خوانده‌اند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۷.</ref> کتابخانه شخصی او حاوی دست‌نویس‌هایی نفیس و کتاب‌های چاپ بولاق، بمبئی، مصر و کلکته بود که بعد از درگذشت او توسط یکی از کتابخانه‌های قم خریداری شد.<ref>محدث، میرهاشم، «بررسی ویژگی‌های علمی و شخصیتی استاد محدث ارموی؛ گفت‌وگو با علی محدث»، کتاب ماه کلیات، شماره ۱۱۹، آبان ۱۳۸۶ش، ص۲۳.</ref>

محدث ارموی را دارای علاقه زیادی به حدیث و تاریخ و رجال به‌خصوص در ساحت معارف اهل بیت(ع) دانسته‌اند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۴.</ref> علاقه او به حدیث را چنان دانسته‌اند که استادش، آیت‌الله سید حسین عرب‌باغی، او را به «محدث» ملقب کرد.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۴.</ref>  

وجه بارز میراث علمی محدث ارموی در روزگارش را پرداختن از روی اعتقاد به پژوهش در متون دینی دانسته‌اند؛ کاری که در زمان اوج رواج اندیشه‌های ملی‌گرایانه و باستان‌گرایانه غیر دینی در ایران انجام گرفته است.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۵.</ref>

توجه به متون قدیم فارسی شیعی را یکی از خصوصیات کاری محدث ارموی شمرده‌اند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۶.</ref> تصحیح و تعلیق کتاب نقض [[عبدالجلیل قزوینی|عبدالجلیل قزوینی رازی]] رازی را که شاخص‌ترین اثر محدث می‌باشد را نمادی از این خصوصیت دانسته‌اند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۶.</ref>شیوه تصحیح متون محدث ارموی را تا اندازه زیادی سنتی و  قدمایی تلقی کرده‌اند.<ref>جهانبخش، جویا، «مرحوم محدث ارموی احیاگر میراث تشیع»، آینه میراث، شماره ۵ و ۶، تابستان و پاییز ۱۳۷۸ش، ص۷۷.</ref>

سید جلال الدین حسینی اُرْموی در رمضان ۱۳۲۳ق (دوم آذر ۱۲۸۳ش) در شهر اروميه به دنیا آمد. تحصيلات مقدماتى را در زادگاهش فرا گرفت. پدرش اهل علم نبود، ولى تشويق‌هاى فراوان پدربزرگش در علاقه او به آموختن مؤثر بود. محدث ارموی، پس از فراگيرى ادبيات فارسى، به آموختن ادبيات عرب، [[فقه]]، اصول، منطق، حديث و [[رجال]] نزد استادانی چون شيخ على ولديانى خويى پرداخت. او براى ادامه تحصیل، راهى حوزه مشهد شد و به‌مدت چهار سال به تکمیل دانش خود پرداخت.<ref>محدث، علی، «مختصری از شرح‌حال و كتابشناسی آثار استاد فقيد سيد جلال‌الدين محدث ارموی»، کتاب ماه کلیات، شماره ۱۱۹، سال ۱۳۸۶ش، ص۱۲.</ref>   

پس از [[واقعه مسجد گوهرشاد]] در دوران رضاخان که به بازداشت دو شبه او انجامید، به تهران رفت و قصد هجرت به نجف داشت؛ ولى سرانجام در تهران به استخدام وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) درآمد. مدتی برای تدریس به تبريز رفت و در دبيرستان نظام آنجا به کار پرداخت. در سال ۱۳۲۰ش و در پی اشغال آذربایجان توسط روس‌ها، به تهران بازگشت و در كتابخانه ملى در سِمَت ریاست بخش مخطوطات رسید.<ref>محدث، علی، «مختصری از شرح‌حال و كتابشناسی آثار استاد فقيد سيد جلال‌الدين محدث ارموی»، کتاب ماه کلیات، شماره ۱۱۹، سال ۱۳۸۶ش، ص۱۲.</ref> محدث ارموی در دانشگاه تهران به تکمیل تحصیلات جدید خود پرداخت و در رشته ادبیات عرب دکتری گرفت.<ref>طالعی، عبدالحسین، هدیه بهارستان به زنده‌یاد استاد میر جلال‌الدین محدث ارموی (احیاگر میراث مکتوب شیعی)،‌ تهران،‌ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ۱۳۸۶ش، ص۲۴.</ref>

محدث ارموی از طریق سيد نصراللّه تقوی با [[محمد قزوينى]]، محقق و بنیان‌گذار تصحیح انتقادی متون در ایران، و عباس اقبال آشتيانى دوست شد و به همکاری علمی با آنان پرداخت. محدث ارموى در سال ۱۳۲۲ش با دختر آيت‌اللّه سيد احمد طالقانى (پدر [[جلال آل‌احمد]]) ازدواج كرد. در سال ۱۳۵۵ش، به دعوت دانشكده معقول و منقول (الهيات) به تدريس پرداخت. وی در سال ۱۳۴۷ش بازنشسته شد. محدث ارموى تمام عمر را به تألیف و تصحیح کتاب پرداخت. او سرانجام در بامداد شنبه پنجم آبان ماه ۱۳۵۸ش درگذشت و در جوار آرامگاه [[شیخ ابوالفتوح رازى]] در حرم عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد.<ref>محدث، علی، «مختصری از شرح‌حال و كتابشناسی آثار استاد فقيد سيد جلال‌الدين محدث ارموی»، کتاب ماه کلیات، شماره ۱۱۹، سال ۱۳۸۶ش، ص۱۲-۱۳.</ref>

نتیجه عمر ۷۵ ساله محدث ارموی را در عرصه علوم اسلامی تصحیح متون مهمی از میراث اسلامی و شیعی دانسته‌اند. محدث ارموی در عرصه تألیف نیز آثاری از خود به‌جا گذاشته است.<ref>طالعی، عبدالحسین، هدیه بهارستان به زنده‌یاد استاد میر جلال‌الدین محدث ارموی (احیاگر میراث مکتوب شیعی)،‌ تهران،‌ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ۱۳۸۶ش، ص۳۲.</ref>  

* تصحیح شرح فارسی مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه عبدالرزاق گیلانی.<ref>محدث، علی، «مختصری از شرح‌حال و كتابشناسی آثار استاد فقيد سيد جلال‌الدين محدث ارموی»، کتاب ماه کلیات، شماره ۱۱۹، سال ۱۳۸۶ش، ص۱۳-۱۵.</ref>