تجربه دینی بودن وحی: تفاوت میان نسخه‌ها

==تضاد تجربه دینی با عصمت انبیاء==

==نقد و بررسی==

# توجه به تجربهٔ دینی هر چند با انگیزه‌ای خیرخواهانه همراه بوده و به منظور دفاع از دینمداری صورت گرفته‌است، اما نباید به کنار گذاشته شدن عقل و برهان بینجامد. معارف اسلامی هر کدام از عقل و الهام را در جایگاه شایسته خویش می‌نشانند و دادِ هر یک را از راه بی حرمتی به دیگری نمی‌ستانند و بدین وسیله، هم آهنگی خود را با توانایی‌ها و نیازهای واقعی انسان به خوبی می‌نمایانند.

# تفسیر وحی به تجربهٔ دینی پیامبر و نیازمندی تجربه به تعبیر و گرفتار بودن تعبیر در دام محدودیت‌های بشری، چنان‌که اندیشمندان غربی و هواداران شرقی آنان نیز تصریح نموده‌اند، عصمت پیامبران در ابلاغ وحی را زیر سؤال می‌برد؛ در حالی که این بُعد از عصمت، هیچ گونه تردیدی را برنمی‌تابد و انکار آن به برچیده شدن بساط نبوّت می‌انجامد. اگر تنها راه سعادت آدمی، خود دست‌خوش تغییر و خطا گردد و بازتابی از محیط اجتماعی و فرهنگی باشد، ارمغان بعثت پیامبران برای بشر چه خواهد بود؟

# یکی از انگیزه‌هایی که برخی را به پذیرفتن این دیدگاه واداشته، برقراری آشتی میان ثبات وحی و تغییر و تحوّل زندگی بشر بوده است. به گمان اینان، آنچه وحی الهی را بانیازهای هر زمان متناسب می‌سازد، نقشی است که پیامبر در تعبیر از این تجربهٔ درونی بر عهده می‌گیرد؛ در حالی که می‌توان گفت فرستندهٔ وحی، خود به مصالح جامعه‌های گوناگون آگاه تر است و نیازی نیست که این تناسب سازی را به گیرندهٔ وحی (پیامبر) واگذارد.

# وحی الهی پدیده ای خردگریز، غیر متعارف و به تعبیر کارل بارث «سخنی به کلی دیگر» است. از این رو، بِه‌ترین راه آشنایی با آن، بهره‌گیری از سخنان کسانی است که خود به این منبع معرفت دست یافته‌اند. امام صادق (علیه السلام) که پرورش یافتهٔ مکتب پیامبر است، در پاسخ به این پرسش که «چگونه رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بیم آن نداشت که آنچه به عنوان وحی الهی بر او نازل می‌شود، از القائات شیطان باشد» فرمودند: «ان اللّه اذا اتّخَذَ عَبداً رَسولا انزَل عَلَیه السکینَة وَ الوِقار، فَکانَ یَأتیه مِن قَبل اللّه عَزّوَجَل مثل الذی یراه بعینه» ; وقتی خداوند شخصی را به رسالت برمی‌گزیند، آرامش و اطمینانی به او می‌بخشد (که هر گونه دغدغهٔ خاطری را از او می‌زداید) و در نتیجه، آنچه که از جانب خدا بر وی نازل می‌شود، چنان است که گویا آن را می‌بیند.

هم چنین، گیرندگان وحی، نه تنها معانی، بلکه الفاظ را نیز از جانب خدا می‌دانستند و خود را پیام رسان و واسطه ای بیش نمی‌شمردند. اعجاز لفظی قرآن که الهی بودن این کتاب را تردیدناپذیر می‌سازد، بر اساس همین دیدگاه معنا می‌یابد. در نتیجه، تجربهٔ تعبیر نشده‌ای در کار نیست تا پیامبر از پیشِ خود، آن را به قالب الفاظ درآورد و در این میان، محدودیت‌های انسانی اش، حقیقت الهی را پوشیده دارد.