|
|
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
خط ۵: |
خط ۴: |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| تأثیرات چارقل | | '''تأثیرات چهار قُل''' در روایاتهایی آمده است که خواندن آن، انسان را از برخی شر و بلاها دور میدارد. چهارقل به سورههای کافرون، ناس، فلق و اخلاص میگویند که با فعل امر «قُل: بگو» آغاز میشوند. در منابع نقل شده که پیرمردی براساس دستور پیامبر(ص) از کودکی چهارقل میخواند و تا دوران پیری از فقر و بیماری دور ماند. |
| | |
| | در فضائلالقرآن و خواص قرآن هیچگونه خواص، ثواب یا فضیلتی برای قرائت این چهار سوره باهم ذکر نشده است. در برخی روایتها، خواندن چهارقل در نمازهای ماه رجب و شعبان و رمضان سفارش شده است. چارقل در فرهنگ باورها و معتقدات مردم مناطق مختلف ایران جایگاهی ویژه دارد. خواندن این چهار سوره برای [[تعویذ]] در میان مردم رایج بوده است. آیتالله بهجب سفارش به خواندن چهارقل کرده است. |
|
| |
|
| == معرفی == | | == معرفی == |
| '''چارْقُل'''، یا چهارقل، عنوان ۴ سورهٔ کافرون، اخلاص، فلق و ناس که با فعل امر «قُل: بگو» آغاز میشوند: کافرون (۱۰۹) با «قُلْ یا اَیُّها الکافِرونَ»، اخلاص (۱۱۲) با «قُلْ هُوَ اللّٰهُ اَحَدٌ»، فلق (۱۱۳) با «قُلْ اَعوذُ بِرَبِّ الفَلَقِ» و ناس (۱۱۴) با «قُلْ اَعوذُ بِرَبِّ النّاسِ». افزون بر این ۴ سوره، سورهٔ جن (۷۲) نیز با فعل امر «قل» آغاز میشود، اما در کتب تفسیر و حدیث و حتی در باورهای مردم این سوره همراه با چارقل نیامده است.
| | چارْقُل، یا چهارقل، عنوان ۴ سورهٔ کافرون، اخلاص، [[معوذتین|فلق و ناس]] است که با فعل امر «قُل: بگو» آغاز میشوند. افزون بر این ۴ سوره، سوره جن نیز با فعل امر «قل» آغاز میشود، اما در کتب تفسیر و حدیث و حتی در باورهای مردم این سوره همراه با چارقل نیامده است.<ref>متقی، سمیه، «چارقل»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ذیل مدخل.</ref> از این چهار سوره با نامهای سُوَر قل، قَلاقِل و ذات القلاقِل نیز یاد شده است.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «چارقل»، دانشنامه جهان اسلام، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۱، ذیل مدخل. </ref> |
| | | == آثار چهارقل == |
| افزون بر چارقل، به این سورهها «ذاتُ القَلاقِل» هم میگویند.<ref>سمیه متقی، «چارقل»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۳،</ref>
| | [[پرونده:چهار-قل-خوشنویسی-خط-نسخ.jpg|بندانگشتی|چهارقل به خط نسخ اثر مهرناز قربانپور|258x258پیکسل]] |
| | | در باب فضایل قرائت چهارقل بهطور همزمان روایتهای اندکی وجود دارد، ازجمله روایتی نقل شده است که در آن پیامبر میفرماید: «ای جبیر، اگر میخواهی در سفر نسبت به همراهانت موفقتر باشی، سورههای کافرون، اخلاص، فلق، ناس (چارقل) و نصر را بخوان.»<ref>متقی، سمیه، «چارقل»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ذیل مدخل.</ref> |
| == آثار گفتهشده درباره چهارقل == | |
| در روایتی از فرد سالخوردهای آمده است که از سن هفتسالگی پیش عمویم زندگی میکردم. روزی عمویم پیش پیامبر(ص) آمد و گفت: یا رسولالله! حِرزی (دعایی برای حفظ جان و دفع چشمزخم) به من تعلیم کن که به فرزند برادرم بیاموزم. پیامبر(ص) در پاسخ، «ذات القلاقل» یعنی سورههای کافرون، اخلاص، فلق و ناس را به او یاد میدهد (راوندی، ۸۵).
| |
| | |
| در باب فضایل قرائت این ۴ سوره بهطور همزمان روایتهای اندکی وجود دارد، ازجمله روایتی که از جُبَیر مُطعِم نقل شده است که در آن پیامبر خطاب به جبیر میفرماید: «ای جبیر، اگر میخواهی در سفر نسبت به همراهانت موفقتر باشی، سورههای کافرون، اخلاص، فلق، ناس (چارقل) و نصر را بخوان و در ابتدای هر سوره <بسم اللّٰه الرحمٰن الرحیم> را بخوان» (ابوالفتوح، ۱۹ / ۴۳۳؛ طبرسی، ۱۶ / ۱۴۴۳؛ سیوطی، ۵ / ۴۰۶؛ ''تفسیر'' …، ۲۷ / ۳۸۱–۳۸۲). | |
| | |
| چارقل در فرهنگ باورها و معتقدات مردم مناطق مختلف ایران جایگاهی ویژه دارد. قرائت چارقل یا حک آن بر ظروف و اشیاء، قدرت شرزدایی و باطلالسحری یا رمانندگی دارد. همچنین از چارقل برای برآوردن حاجات و آسانی سختیها و رفع بیماریها نیز استفاده میشود.<ref>سمیه متقی، «چارقل»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۳،</ref>
| |
| | |
| == تیتر ==
| |
| از پیری سالخورده، نقل شده است که برای پدرش، فرزندی نمیمانْد و خداوند، مرا در پیری به او داد و از تولّد من، خوشحال شد؛ امّا هفت ساله بودم که پدرم مُرد و عمویم سرپرستم شد. وی، روزی مرا خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله برد و گفت: ای پیامبر خدا! این، برادرزاده من است و پدرش مُرده است. پس به من تعویذی بیاموز که او را با آن، حفظ کنم. پیامبر ص فرمود: «با سورههای با «قُلْ» آغاز شده، پیرمرد سالخورده گفت: تا به امروز، خود را با اینها تعویذ میکنم. نه داغِ فرزندی دیدهام، نه صدمه مالی خوردهام، نه بیمار شدهام، نه فقیر گشتهام، و سنّم به اینجا رسیده است که میبینید.<ref>محمدی ریشهری، محمد، شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، مترجم: شیخی، حمیدرضا، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۱۳۳.</ref>
| |
| | |
| چهار قل: چهار سوره پایان قرآن که با کلمه قل آغاز میشود. نام سورهها (فاتحة الکتاب، بقره، آل عمران، نساء، تا آخر) توقیفی یعنی به تعیین رسول اللّه(ص) بوده است.<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۶.</ref>
| |
| | |
| خواندن چهارقل در ماههای رجب و شعبان و رمضان و نمازهای آن هم سفارش شده است و آثار آن را بخشش گناهان گفتهاند.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ج۱، ص۱۳۸.</ref>
| |
|
| |
|
| آیتالله بهجت ، برای فرزندان و نوههای خود هنگامی که قصد خارج شدن از خانه را داشتند چهارقل را میخواندند و به آنها سفارش میکردند که آیتالکرسی و چهارقل بخوانند. همچنین در پاسخ به کسانی که برای محفوظ ماندن از جن و برطرفشدن ترس کودکان درخواست دستورالعمل داشتند، توصیه میکردند: « <small>'''مُعَوِّذَتَیْن'''</small>(سورههای فلق و ناس) زیاد بخوانید، چهار قل(سورههای کافرون، توحید، فلق و ناس) را وقت خواب زیاد بخوانید».<ref>«[https://bahjat.ir/fa/content/13552 عکسنوشت خواص چهارقل]»، مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیتالله بهجت، ۱۴ دی ۱۴۰۱، بازدید: ۱۷ آذر ۱۴۰۲.</ref>
| | روایتی دیگر در این موضوع آمده است که از پیری سالخورده، نقل شده است که در هفت سالگی پدرش را از دست داده و عمویش سرپرستش شد. عموی او روزی وی را خدمت پیامبر(ص) برد و گفت: ای پیامبر خدا! این، برادرزاده من است و پدرش مُرده است. پس به من تعویذی بیاموز که او را با آن، حفظ کنم. پیامبر(ص) در پاسخ، «ذات القلاقل» یعنی سورههای کافرون، اخلاص، فلق و ناس را به او یاد میدهد.، پیرمرد سالخورده گفت: تا به امروز، خود را با اینها تعویذ میکنم. نه داغِ فرزندی دیدهام، نه صدمه مالی خوردهام، نه بیمار شدهام، نه فقیر گشتهام، و سنّم به اینجا رسیده است که میبینید.<ref>راوندی، قطب الدين، الدعوات، قم، مدرسة الامام المهدي(عج)، ۱۳۶۶ش، ص۸۵.؛ محمدی ریشهری، محمد، شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، مترجم: شیخی، حمیدرضا، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۱۳۳.</ref> |
|
| |
|
| == تیتر ==
| | خواندن چهارقل در ماههای رجب و شعبان و رمضان و نمازهای آن هم سفارش شده است و آثار آن را بخشش گناهان گفتهاند.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ج۱، ص۱۳۸.</ref> [[آیتالله بهجت]]، برای فرزندان و نوههای خود هنگامی که قصد خارج شدن از خانه را داشتند چهارقل میخواندند و به آنها سفارش میکردند که آیتالکرسی و چهارقل بخوانند. همچنین در پاسخ به کسانی که برای محفوظ ماندن از جن و برطرفشدن ترس کودکان درخواست دستورالعمل داشتند، توصیه میکردند معوذتین و چهار قل را وقت خواب زیاد بخوانند.<ref>«[https://bahjat.ir/fa/content/13552 عکسنوشت خواص چهارقل]»، مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیتالله بهجت، ۱۴ دی ۱۴۰۱، بازدید: ۱۷ آذر ۱۴۰۲.</ref> گفتنی است که ابنسینا در تفسیری با نام تفسیرالقلاقل به تفسیر سه سوره از چارقل (سورههای اخلاص، فلق و ناس) پرداخته است.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «چارقل»، دانشنامه جهان اسلام، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۱، ذیل مدخل.</ref> |
| چارقل، عنوانی برای چهار سوره کافرون، اخلاص، فَلَق و ناس. چارقل، مخفف چهارقل، به چهار سوره از قرآن کریم که با فعل امر «قل» آغاز میشوند، اشاره دارد که عبارتاند از: کافرون: «قل یا ایهاالکافرون»، اخلاص: «قل هو اللّه احد»، فلق: «قل اعوذ بربالفلق» و ناس: «قل اعوذ بربالناس». هر چند در قرآن کریم سوره جن نیز با قل آغاز میشود (رجوع کنید به جن: 1)، ولی فقط این چهار سوره کوتاه را در شمار این عنوان گنجاندهاند. از این چهار سوره بانامهای سُوَرقل (رامیار، ص 597)، قَلاقِل و ذات القلاقِل نیز یاد شده است. در یک حدیث نبوی، مشهور به حدیث ذاتالقلاقل، برای تعویذ * و در امان ماندن خود و فرزند و مال از آسیب، خواندن این چهار سوره توصیه شده است (رجوع کنید به قطب راوندی، ص 85؛ مجلسی، ج 51، ص 260، ج 89، ص 341؛ برای نسخهای از روایت این حدیث رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج 6، ص 376).خواندن این چهار سوره برای تعویذ در مناسبتهای مختلف، از قدیمالایام تاکنون در میان فارسیزبانان رایج بوده و در متون نظم و نثر گاهی این تعبیر بهکار رفته است (برای نمونه رجوع کنید به سنایی، ص 404، 567؛ جامی، ج 2، ص 494؛ نظیری، ص 317؛ آلاحمد، ص 19؛ کتیرائی، ص 46). هرچند در حوزه فضائلالقرآن*و خواص قرآن *هیچگونه خواص، ثواب یا فضیلتی برای قرائت این چهار سوره باهم ذکر نشده اما در برخی احادیث خواندن سورههای اخلاص، فلق و ناس به همراه سوره حمد (حویزی، ج 5، ص 705) یا آیهالکرسی (همان، ج 5، ص 702) و این چهار سوره به همراه سوره نصر (طبرسی، ج10، ص 839؛ ابوالفتوح رازی، ج20، ص 433؛ سیوطی، ج 8، ص600) به عنوان حرز *و ذکر و تعویذ توصیه شده است.
| |
|
| |
|
| علاوه بر این، در برخی نمازها، مانند نماز شب و نمازهای مستحب در شبهای ماه رجب، خواندن این چهار سوره سفارش شده است (رجوع کنید به خطیب شربینی، ج 1، ص 221؛ حرّعاملی، ج 8، ص 92؛ دمیاطی، ج 1، ص 290).گفتنی است که ابنسینا در تفسیری با نام تفسیرالقلاقل به تفسیر سه سوره از چارقل (سورههای اخلاص، فلق و ناس) پرداخته است.<ref>محمدعلی لسانی فشارکی، «چارقل»، ج۱۱، ذیل مدخل. دانشنامه جهان اسلام، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳ش، </ref>
| | خواندن این چهار سوره برای تعویذ در مناسبتهای مختلف، از قدیمالایام در میان فارسیزبانان رایج بوده و در متون نظم و نثر گاهی این تعبیر بهکار رفته است. هرچند در فضائلالقرآن و خواص قرآن هیچگونه خواص، ثواب یا فضیلتی برای قرائت این چهار سوره باهم ذکر نشده اما در برخی احادیث خواندن سورههای اخلاص، فلق و ناس به همراه سوره حمد یا [[آیة الکرسی|آیهالکرسی]] و این چهار سوره به همراه سوره نصر به عنوان حرز و ذکر و [[تعویذ]] توصیه شده است.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «چارقل»، دانشنامه جهان اسلام، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۱، ذیل مدخل.</ref> در برخی مناطق ایران نیز جامی برای باطل کردن سحر وجود دارد که چهارقل و آیةالکرسی روی آن حک کردهاند.<ref>بلوکباشی، علی، «باطل سحر»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ذیل مدخل.</ref> چارقل در فرهنگ باورها و معتقدات مردم مناطق مختلف ایران جایگاهی ویژه دارد. قرائت چارقل یا حک آن بر ظروف و اشیاء، قدرت شرزدایی و باطلالسحری دارد. همچنین از چارقل برای برآوردن حاجات و آسانی سختیها و رفع بیماری ها نیز استفاده میشود.<ref>متقی، سمیه، «چارقل»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ذیل مدخل.</ref> |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
خط ۴۲: |
خط ۲۹: |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر =شد |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | بازبینی =شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |