۱۱٬۹۱۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(←تعریف) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
عالمان [[اخلاق]] برای [[محاسبه نفس]] برنامه‌ای عملی به صورت روزانه ارائه داده‌اند که از چهار بخش تشکیل شده است: | عالمان [[اخلاق]] برای [[محاسبه نفس]] برنامه‌ای عملی به صورت روزانه ارائه داده‌اند که از چهار بخش تشکیل شده است: | ||
* | * شخص در ابتدای روز با خود شرط می‌کند تا پایان روز، [[واجب|واجبات]] و [[حرام|مُحَرّمات]] را رعایت کند. (مُشارطه) | ||
* | * فرد در طول روز از شرط و عهدی که بسته مراقبت می‌کند. (مراقبه) | ||
* | * هنگام شب به محاسبه و بررسی اعمال خود در آن روز می‌پردازد. (محاسبه) | ||
* | * شخص در پایان برای مواردی که به درستی عمل کرده [[پاداش]]، و برای مواردی که خلاف شرط خود عمل کرده، مجازات در نظر می‌گیرد.(معاقبه) | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
بر اساس [[روایت|روایتی]] از [[امام صادق(ع)]]، [[محاسبه نفس]] یعنی انسان هر شبانه‌روز اعمال خود را به | بر اساس [[روایت|روایتی]] از [[امام صادق(ع)]]، [[محاسبه نفس]] یعنی انسان هر شبانه‌روز اعمال خود را به خود عرضه کرده و آن را محاسبه کند؛ اگر کار پسندیده‌ای داشت آن را زیاد کرده و اگر [[گناه|گناهی]] از او سر زده بود [[استغفار]] کند.<ref>مصباح یزدی، محمد تقی، پندهای امام صادق به رهپویان صادق، قم، انتشارات مؤسسه امام خمینی، ۱۳۸۰ش، ص۲۱.</ref> | ||
محاسبه نفس، مانند | محاسبه نفس، مانند حسابرسیِ یک تاجر است. هر روز سود و زیان خود را محاسبه کرده و سعی می‌کند آنچه را باعث سود او شده تقویت کند و آنچه باعث زیان او می‌شود را ترک کند. | ||
== ساختار برنامه == | == ساختار برنامه == | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
می‌توان به‌صورت همزمان از هر دو شیوه نیز بهره برد؛ به این معنا که بر رعایت واجبات و [[محرمات]] شرط کرده و در کنار آن بر ترک صفت یا رفتاری خاص نیز شرط کند. | می‌توان به‌صورت همزمان از هر دو شیوه نیز بهره برد؛ به این معنا که بر رعایت واجبات و [[محرمات]] شرط کرده و در کنار آن بر ترک صفت یا رفتاری خاص نیز شرط کند. | ||
=== | === مُراقبه === | ||
کسی که مشارطه را در آغاز روز انجام داده، باید تا پایان روز مراقب باشد به شرط خود عمل کند. او باید قبل از عمل، با تفکر نسبت به انگیزه و [[نیت]] خود، مراقبت داشته باشد که خلاف اخلاق و دستورات الهی مرتکب کاری نشود. پس از عمل نیز باید مراقبت کند که با پیامدهایی مانند [[ریا]]، | کسی که مشارطه را در آغاز روز انجام داده، باید تا پایان روز مراقب باشد به شرط خود عمل کند و این مرحله مراقبه است. او باید قبل از عمل، با تفکر نسبت به انگیزه و [[نیت]] خود، مراقبت داشته باشد که خلاف اخلاق و دستورات الهی مرتکب کاری نشود. پس از عمل نیز باید مراقبت کند که با پیامدهایی مانند [[ریا]]، منّت و آزار، ارزش عمل خود را از میان نبرد. | ||
در ابتدای راه، از سخت‌گیری در مراقبه نهی شده است؛ بنابراین، انسان در ابتدای راه باید تنها نسبت به [[حلال]] و حرام مراقبت داشته باشد؛ یا تنها نسبت به یک صفت ناپسند، | در ابتدای راه، از سخت‌گیری در مراقبه نهی شده است؛ بنابراین، انسان در ابتدای راه باید تنها نسبت به [[حلال]] و حرام مراقبت داشته باشد؛ یا تنها نسبت به یک صفت ناپسند، مراقبت انجام دهد. او می‌تواند در مراحل بعد، به مراتب بالاتر مراقبه نیز بپردازد. | ||
=== محاسبه === | === محاسبه === | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
* [[خود تربیتی]] | * [[خود تربیتی]] | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||