سید احمد خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها

ابرابزار
(ابرابزار)
خط ۲۶: خط ۲۶:
مرحوم آیت اللّه خوانساری تا سال ۱۳۶۹ یا ۱۳۷۰ ه‍.ق در قم به تدریس، تألیف و اقامه جماعت- در مسجد مسگرهای بازار- اشتغال داشت، و پیوسته حوزه درس او مورد توجه افراد با استعداد بود و توانست گروهی را تربیت نماید. در این سال، پس از درگذشت آیت اللّه یحیی سجادی، عالم معروف تهران و امام جماعت مسجد سید عزیز اللّه، چهره‌های علمی و شخصیتهای موجه تهران از آیت اللّه بروجردی درخواست عالم بزرگواری کردند که هم با قدرت علمی خود حوزه علمیه تهران را اداره کند و هم تقوایش راهنمای مردم باشد. آیت اللّه بروجردی این سفر و مهاجرت را به آیت اللّه خوانساری سپرد، و ایشان نیز پذیرفت. در مدت ۳۵ سالی که وی در تهران ماندگار شد، آنچه در توان داشت در تدریس- یک دوره کامل فقه از طهارت تادیات-، تألیف تربیت نفوس مستعده، اقامه جماعت در مهمترین مساجد تهران و ارشاد و راهنمایی مؤمنان، و رفع نیازمندیهای حوزه‌های علمیه کوشید.<ref>انصاری قمی، ناصر الدین، اختران فقاهت بررسی زندگی علمی و سیاسی گروهی از علمای سده اخیر، قم، دلیل ما، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص ۳۲۳ و ۳۲۴.</ref>
مرحوم آیت اللّه خوانساری تا سال ۱۳۶۹ یا ۱۳۷۰ ه‍.ق در قم به تدریس، تألیف و اقامه جماعت- در مسجد مسگرهای بازار- اشتغال داشت، و پیوسته حوزه درس او مورد توجه افراد با استعداد بود و توانست گروهی را تربیت نماید. در این سال، پس از درگذشت آیت اللّه یحیی سجادی، عالم معروف تهران و امام جماعت مسجد سید عزیز اللّه، چهره‌های علمی و شخصیتهای موجه تهران از آیت اللّه بروجردی درخواست عالم بزرگواری کردند که هم با قدرت علمی خود حوزه علمیه تهران را اداره کند و هم تقوایش راهنمای مردم باشد. آیت اللّه بروجردی این سفر و مهاجرت را به آیت اللّه خوانساری سپرد، و ایشان نیز پذیرفت. در مدت ۳۵ سالی که وی در تهران ماندگار شد، آنچه در توان داشت در تدریس- یک دوره کامل فقه از طهارت تادیات-، تألیف تربیت نفوس مستعده، اقامه جماعت در مهمترین مساجد تهران و ارشاد و راهنمایی مؤمنان، و رفع نیازمندیهای حوزه‌های علمیه کوشید.<ref>انصاری قمی، ناصر الدین، اختران فقاهت بررسی زندگی علمی و سیاسی گروهی از علمای سده اخیر، قم، دلیل ما، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص ۳۲۳ و ۳۲۴.</ref>
[[پرونده:احمد خوانساری.jpg|بندانگشتی| آیت الله سید احمد خوانساری |217x217پیکسل]]
[[پرونده:احمد خوانساری.jpg|بندانگشتی| آیت الله سید احمد خوانساری |217x217پیکسل]]
=== اساتید ===
=== اساتید ===
{{ستون|۲}}
{{ستون|۲}}
خط ۸۸: خط ۸۹:
* '''جامع المدارک فی شرح المختصر النافع''' که در هفت مجلد با تعلیقه علی اکبر غفاری به چاپ رسیده ــ اثری جامع در فقه استدلالی و شرحی بر المختصرالنافع محقق حلّی است. این کتاب، بیانگر احاطه علمی خوانساری به فقه و مبانی آن است. او در این کتاب در بسیاری از مسائل به نقد نظر مشهور پرداخته و در ادله آن مناقشه کرده است. از ویژگیهای دیگر این اثر، استحکام در تعابیر، نوآوری در تقریر مطالب و اختصار مباحث است. دیدگاه‌ها غالبآ بدون ذکر قائل آنها مطرح شده و مهم‌ترین ادله مورد استناد، آیات و احادیث است. خوانساری پس از تحلیل و نقد آرای فقها در موارد اختلافی، کمتر به پذیرش دیدگاهی خاص و جمع‌بندی نهایی پرداخته است. از سوی دیگر، او در آثار فتوایی خود، فتوایی برخلاف مشهور نداده است، که این را ناشی از احتیاط فراوان او می‌دانند. ازاین رو گفته‌اند که آرای مقبول خوانساری در جامع المدارک در موارد متعدد با فتاوای او در رساله عملیه متفاوت است.<ref>کاظمی افشار، هاجر، «خوانساری احمد»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref>
* '''جامع المدارک فی شرح المختصر النافع''' که در هفت مجلد با تعلیقه علی اکبر غفاری به چاپ رسیده ــ اثری جامع در فقه استدلالی و شرحی بر المختصرالنافع محقق حلّی است. این کتاب، بیانگر احاطه علمی خوانساری به فقه و مبانی آن است. او در این کتاب در بسیاری از مسائل به نقد نظر مشهور پرداخته و در ادله آن مناقشه کرده است. از ویژگیهای دیگر این اثر، استحکام در تعابیر، نوآوری در تقریر مطالب و اختصار مباحث است. دیدگاه‌ها غالبآ بدون ذکر قائل آنها مطرح شده و مهم‌ترین ادله مورد استناد، آیات و احادیث است. خوانساری پس از تحلیل و نقد آرای فقها در موارد اختلافی، کمتر به پذیرش دیدگاهی خاص و جمع‌بندی نهایی پرداخته است. از سوی دیگر، او در آثار فتوایی خود، فتوایی برخلاف مشهور نداده است، که این را ناشی از احتیاط فراوان او می‌دانند. ازاین رو گفته‌اند که آرای مقبول خوانساری در جامع المدارک در موارد متعدد با فتاوای او در رساله عملیه متفاوت است.<ref>کاظمی افشار، هاجر، «خوانساری احمد»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref>
[[پرونده:العقائد الحقه.jpg|بندانگشتی| «العقائد الحقه» اثری در تبیین عقاید شیعه از سید احمد خوانساری|293x293پیکسل]]
[[پرونده:العقائد الحقه.jpg|بندانگشتی| «العقائد الحقه» اثری در تبیین عقاید شیعه از سید احمد خوانساری|293x293پیکسل]]
* '''العقائد الحقّة'''، تنها اثر او در علم کلام و مشتمل بر یک دوره اصول عقاید استدلالی است. اثر حاضر به تبیین اصول عقاید شیعه بر اساس احادیث پرداخته است. کتاب که تألیف یکی از مراجع بلند پایه و پر آوازه علمی معاصر شیعی است، با بهره گیری از کتاب های حدیثی و کلامی برای اثبات مطالب مورد بحث نگارش یافته و محور های اصلی آن را اصول عقاید شیعه تشکیل می دهد. این اثر با اثبات صانع شروع و با بررسی هایی در نبوت عامه و خاصه ادامه پیدا می کند و عمده مطالب آن را بحث امامت تشکیل می دهد. در این بخش که عمدتا ناظر به مباحث امامت خاصه است، امامت یکایک امامان مورد بحث قرار گرفته و نصوص وارد شده در باره امامت آنها، گردآوری و نقل شده است. علاوه بر نصوص موجود در باره امامت امامان(ع)، معجزه های نقل شده از آنان نیز، جهت تأیید نصوص، ذکر شده اند. در این بخش، تحلیل و استدلالی از نویسنده به چشم نمی خورد. پایان بخش کتاب، بحث معاد و اثبات آن است.<ref>«[http://hadith.net/post/68618/%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%82%d8%a7%d8%a6%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%82%d8%a9/ العقائد الحقة]»، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۲۱ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>
* '''العقائد الحقّة'''، تنها اثر او در علم کلام و مشتمل بر یک دوره اصول عقاید استدلالی است. اثر حاضر به تبیین اصول عقاید شیعه بر اساس احادیث پرداخته است. کتاب که تألیف یکی از مراجع بلندپایه و پر آوازه علمی معاصر شیعی است، با بهره‌گیری از کتاب‌های حدیثی و کلامی برای اثبات مطالب مورد بحث نگارش یافته و محورهای اصلی آن را اصول عقاید شیعه تشکیل می‌دهد. این اثر با اثبات صانع شروع و با بررسی‌هایی در نبوت عامه و خاصه ادامه پیدا می‌کند و عمده مطالب آن را بحث امامت تشکیل می‌دهد. در این بخش که عمدتاً ناظر به مباحث امامت خاصه است، امامت یکایک امامان مورد بحث قرار گرفته و نصوص وارد شده درباره امامت آنها، گردآوری و نقل شده است. علاوه بر نصوص موجود درباره امامت امامان(ع)، معجزه‌های نقل شده از آنان نیز، جهت تأیید نصوص، ذکر شده‌اند. در این بخش، تحلیل و استدلالی از نویسنده به چشم نمی‌خورد. پایان بخش کتاب، بحث معاد و اثبات آن است.<ref>«[http://hadith.net/post/68618/العقائد-الحقة/ العقائد الحقة]»، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۲۱ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>
{{ستون|۲}}
{{ستون|۲}}
* '''حاشیه بر العروة الوثقی''' سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی
* '''حاشیه بر العروة الوثقی''' سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی
خط ۹۸: خط ۹۹:


== تیتر ==
== تیتر ==
آیت‌ﷲ سید احمد خوانساری با مشی محتاطانه‌ای که برگزیده بود، در پاره‌ای موارد کوشید تا با انقلابیون همراهی کند. عمده همراهی‌های آیت‌ﷲ خوانساری با انقلابیون در سال‌های ۴۱ و ۴۲ بود. در این دو سال، شاه پهلوی با تصویب قوانینی، اعتراض روحانیت را برانگیخته بود و مرحوم خوانساری هم از معترضین بود. انتقادهای وی اما خالی از تندروی بود و می‌کوشید تا با همان مسلک محتاطانه خود، در مسیر اعتراض گام بردارد. پیش از این اما آیت‌ﷲ خوانساری با رویّه انقلابی‌گری میانه‌ای نداشت و بر اعمال انقلابیون نیز خُرده می‌گرفت.<ref>طباطبایی، سید هادی، «[https://mobahesat.ir/6812 منش سیاسی سید احمد خوانساری؛ همراهی‌های محدود با انقلابیون]»، سایت مباحثات، تاریخ درج مطلب:‌۲۳ اسفند ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید:۲۱ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>
آیت‌ﷲ سید احمد خوانساری با مشی محتاطانه‌ای که برگزیده بود، در پاره‌ای موارد کوشید تا با انقلابیون همراهی کند. عمده همراهی‌های آیت‌ﷲ خوانساری با انقلابیون در سال‌های ۴۱ و ۴۲ بود. در این دو سال، شاه پهلوی با تصویب قوانینی، اعتراض روحانیت را برانگیخته بود و مرحوم خوانساری هم از معترضین بود. انتقادهای وی اما خالی از تندروی بود و می‌کوشید تا با همان مسلک محتاطانه خود، در مسیر اعتراض گام بردارد. پیش از این اما آیت‌ﷲ خوانساری با رویّه انقلابی‌گری میانه‌ای نداشت و بر اعمال انقلابیون نیز خُرده می‌گرفت.<ref>طباطبایی، سید هادی، «[https://mobahesat.ir/6812 منش سیاسی سید احمد خوانساری؛ همراهی‌های محدود با انقلابیون]»، سایت مباحثات، تاریخ درج مطلب:۲۳ اسفند ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۲۱ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>


آیت‌ﷲ خوانساری در آستانه انقلاب و با فراگیری آن نیز، با انقلابیون همراهی چندانی نکرد. آیت‌ﷲ خوانساری با برخوردهای انقلابی موافقتی نکرد. وی اعتراض‌هایی را به نحوه عملکرد حاکمیت داشت، اما با مشی انقلابی‌گری نیز موافتی نکرد.<ref>طباطبایی، سید هادی، «[https://mobahesat.ir/7281 مشی سیاسی سید احمد خوانساری؛ مرجعی میانه‌رو یا محافظه‌کار]»، تاریخ درج مطلب: ۲۴ اردی بهشت ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۱ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>
آیت‌ﷲ خوانساری در آستانه انقلاب و با فراگیری آن نیز، با انقلابیون همراهی چندانی نکرد. آیت‌ﷲ خوانساری با برخوردهای انقلابی موافقتی نکرد. وی اعتراض‌هایی را به نحوه عملکرد حاکمیت داشت، اما با مشی انقلابی‌گری نیز موافتی نکرد.<ref>طباطبایی، سید هادی، «[https://mobahesat.ir/7281 مشی سیاسی سید احمد خوانساری؛ مرجعی میانه‌رو یا محافظه‌کار]»، تاریخ درج مطلب: ۲۴ اردی بهشت ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۱ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>
خط ۱۲۰: خط ۱۲۱:


== تیتر ==
== تیتر ==
شخصيت آيت اللّه سيداحمد خوانسارى در گفتگو با آيات و اساتيد: سيدحسين شمس، مرتضوى لنگرودى، ابوطالب تجليل، هادى معرفت، مرحوم ستوده:
شخصیت آیت اللّه سیداحمد خوانساری در گفتگو با آیات و اساتید: سیدحسین شمس، مرتضوی لنگرودی، ابوطالب تجلیل، هادی معرفت، مرحوم ستوده:
 
استاد ستوده: آیت الله خوانساری جامع معقول و منقول بود. هم فقه می‌فرمود و هم فلسفه و کلام. ص۲۲۹.


استاد ستوده: آيت الله خوانسارى جامع معقول و منقول بود. هم فقه مى‌فرمود و هم فلسفه و كلام.ص۲۲۹.
ویژگیهای اخلاقی و فضائل و مناقب انسانی ایشان فراوان است. از جمله:


ويژگيهاى اخلاقى و فضائل و مناقب انسانى ايشان فراوان است. از جمله:
۱. اعتقاد راسخ به خدا و قیامت و اصول دین.
۲. تعبّد به احکام شرعی و پای بندی به عمل به دستورات دین: انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات و مکروهات. ص۲۳۰.
احتیاط را از اصول مسلم زندگی خویش قرارداده بود. تا در کاری یقین به رضایت الهی نداشت انجام نمی‌داد. احتیاط ایشان در مصرف وجوهات زبانزد عام و خاص است. ۴. زهد و ساده زیستی یکی دیگر از مشخصات ایشان بود. به دنیا و تعلّقات آن وابستگی نداشت. به اندازه ضرورت از امکانات دنیا استفاده می‌کرد. تواضع و ادب یکی دیگر از ویژگیهای ایشان بود. به همه بندگان خدا احترام می‌گذاشت. هیچ تکبر و غروری در او دیده نمی‌شد. در مجالس با حالت دو زانو خیلی موءدّب می‌نشست. به اهل علم و سادات احترام خاصی می‌گذاشت و خلاصه آن مدتی که من با ایشان حشر و نشر داشتم نه تنها خلافی از ایشان ندیدم بلکه صفات اخلاقی، صداقت، صفا، توحید، ادب و تواضع در رفتار ایشان متجلی بود. ص۲۳۱.
شمس: آیت الله حائری (ره) درباره ایشان فرموده است: اجتهاد را به هر معنی که تفسیر کنیم آقا سید احمد خوانساری مجتهد است و عدالت را به هرگونه معنی کنیم ایشان عادل است. ص۲۳۱.
مرحوم آقا سید احمد جامع معقول و منقول بود نه تنها در فقه و اصول و رجال و درایه که در فلسفه و کلام نیز کار کرده بود و به مبانی عقلی احاطه داشت. برخی از بزرگان، شوارق را نزد ایشان خوانده‌اند و کتاب عقاید الحقه که یک دوره ا صول دین استدلالی است میزان احاطه ایشان به فلسفه و کلام را نشان می‌دهد. ص۲۳۲.
آیت الله معرفت: مرحوم آیت الله خوانساری از شخصیتهای برجسته علمی وفقهی بود که در عرصه تقوا و عمل کم‌نظیر بود. عظمت فقهی و قداست ایشان زبانزد عام و خاص بود آنچه در میان علمای قم پس از فوت آیت الله بروجردی مسلم بود اعملیت ایشان بود؛ لذا افرادی چون امام خمینی سعی داشتند مرجعیت ایشان را پس از آیت الله بروجردی مطرح نمایند اما ایشان نپذیرفت. ص۲۳۳.
آیة الله خوانساری از فقیهان برجسته ای بود که به زودی تحت تأثیر نظرات فقهی مشهور قرار نمی‌گرفت. استقلال رأی از ویژگیهای فقهی ایشان است که می‌تواند برای فضلای جوان حوزه مورد توجه قرار گیرد. شما جامع المدارک ملاحظه کنید نوعاً در برابر دیدگاه مشهور نظریه ای مستقل ارائه می‌دهد ولی از آنجا که جامع المدارک را کتاب فتوا نیست به‌طور قطع نظر نمی‌دهد و همانند شیخ انصاری فکر انسان را به جولان و تأمّل وامی‌دارد. ص۲۳۴.<ref>فقه اهل بیت علیهم السلام، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، بهار و تابستان 1378 شماره 17-18.</ref>[[پرونده:مرجع متقین.jpg|بندانگشتی| «مرجع متقین» اثری درباره سید احمد خوانساری|211x211پیکسل]]


1. اعتقاد راسخ به خدا و قيامت و اصول دين.
2. تعبّد به احكام شرعى و پاى بندى به عمل به دستورات دين: انجام واجبات و مستحبات و ترك محرمات و مكروهات.ص۲۳۰.
احتياط را از اصول مسلم زندگى خويش قرارداده بود. تا در كارى يقين به رضايت الهى نداشت انجام نمى‌داد. احتياط ايشان در مصرف وجوهات زبانزد عام و خاص است. 4. زهد و ساده زيستى يكى ديگر از مشخصات ايشان بود. به دنيا و تعلّقات آن وابستگى نداشت. به اندازه ضرورت از امكانات دنيا استفاده مى‌كرد. تواضع و ادب يكى ديگر از ويژگيهاى ايشان بود. به همه بندگان خدا احترام مى‌گذاشت. هيچ تكبر و غرورى در او ديده نمى‌شد. در مجالس با حالت دو زانو خيلى موءدّب مى‌نشست. به اهل علم و سادات احترام خاصى مى‌گذاشت و خلاصه آن مدتى كه من با ايشان حشر و نشر داشتم نه تنها خلافى از ايشان نديدم بلكه صفات اخلاقى، صداقت، صفا، توحيد، ادب و تواضع در رفتار ايشان متجلى بود.ص۲۳۱.
شمس: آيت الله حائرى(ره) درباره ايشان فرموده است: اجتهاد را به هر معنى كه تفسير كنيم آقا سيد احمد خوانسارى مجتهد است و عدالت را به هرگونه معنى كنيم ايشان عادل است.ص۲۳۱.
مرحوم آقا سيد احمد جامع معقول و منقول بود نه تنها در فقه و اصول و رجال و درايه كه در فلسفه و كلام نيز كار كرده بود و به مبانى عقلى احاطه داشت. برخى از بزرگان، شوارق را نزد ايشان خوانده اند و كتاب عقايد الحقه كه يك دوره ا صول دين استدلالى است ميزان احاطه ايشان به فلسفه و كلام را نشان مى‌دهد.ص۲۳۲.
آيت الله معرفت: مرحوم آيت الله خوانسارى از شخصيتهاى برجسته علمى وفقهى بود كه در عرصه تقوا و عمل كم نظير بود. عظمت فقهى و قداست ايشان زبانزد عام و خاص بود آنچه در ميان علماى قم پس از فوت آيت الله بروجردى مسلم بود اعمليت ايشان بود.لذا افرادى چون امام خمينى سعى داشتند مرجعيت ايشان را پس از آيت الله بروجردى مطرح نمايند اما ايشان نپذيرفت.ص۲۳۳.
آية الله خوانسارى از فقيهان برجسته اى بود كه به زودى تحت تأثير نظرات فقهى مشهور قرار نمى‌گرفت. استقلال رأى از ويژگيهاى فقهى ايشان است كه مى‌تواند براى فضلاى جوان حوزه مورد توجه قرار گيرد. شما جامع المدارك ملاحظه كنيد نوعاً در برابر ديدگاه مشهور نظريه اى مستقل ارائه مى‌دهد ولى از آنجا كه جامع المدارك را كتاب فتوا نيست به طور قطع نظر نمى‌دهد و همانند شيخ انصارى فكر انسان را به جولان و تأمّل وا مى‌دارد.ص۲۳۴.<ref>فقه اهل بیت علیهم السلام،  موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، بهار و تابستان 1378 شماره 17-18. </ref>[[پرونده:مرجع متقین.jpg|بندانگشتی| «مرجع متقین» اثری درباره سید احمد خوانساری|211x211پیکسل]]
== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
* '''مرجع متقین'''، خاطرات و اسنادی منتشر نشده درباره آیت الله خوانساری، به کوشش و نگارش محمدتقی انصاریان خوانساری، انتشارات انصاریان.
* '''مرجع متقین'''، خاطرات و اسنادی منتشر نشده درباره آیت الله خوانساری، به کوشش و نگارش محمدتقی انصاریان خوانساری، انتشارات انصاریان.
* '''صاحب نفس قدسیه،''' خاطرات و كرامات فَقِیه حضرت آیت الله العظمی حاج سید احمد خوانساری، عبدالحسن بزرگمهرنیا، انتشارات لمپا.
* '''صاحب نفس قدسیه،''' خاطرات و کرامات فَقِیه حضرت آیت الله العظمی حاج سید احمد خوانساری، عبدالحسن بزرگمهرنیا، انتشارات لمپا.


== منابع ==
== منابع ==
automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy
۱۶٬۰۱۱

ویرایش