تحدی قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

تحدی، اصطلاحی در علوم قرآنی و کلام اسلامی، به معنای هماوردجویی قرآن کریم، یا در تعریف گسترده‌تر آن، هماوردجویی هر پیامبر آورندهٔ معجزه با هدف اثبات عجز مخالفان. این اصطلاح که بر تبیین ویژه‌ای از هماوردجویی قرآن کریم استوار است، نخستین بار در نوشته‌های کلامی سده ۳ قمری رواج یافت.<ref>معموری، علی، «تحدی»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، ذیل مدخل.</ref>

تحدی در لغت، به معنای منازعه در کاری برای غلبه بر دیگران است و نیز از کسی خواستن تا در کاری با تو برابری کند، تا عجز او آشکار شود. در عرف مسلمانان، تحدّی به امر خداوند با مخالفان و منکران وحی و نبوّت اطلاق می‌شود که مفاد آن، درخواست هماوردی با کلام وحیانی قرآن است، و قرآن آنان را به تحدّی در سخن فراخواند. بعضی اظهار تحدّی را برای اثبات اعجاز و [[نبوت]] لازم می‌دانند.<ref>قاضی زاده کاظم، بررسی سیر نزولی تحدی در آیات قرآن، پژوهش‌های قرآنی، شماره ۳.</ref>

[[قرآن]] به عنوان [[معجزه]] پیامبر اسلام(ص) بارها در سوره‌های مختلف دعوت به مقابله به مثل نموده است.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه موسوی همدانی، سید محمد باقر دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۲۴۱.</ref> قرآن این مطلب را بیان کرده است که این کتابی است غیرقابل تقلید و ما فوق بشری و جن و انس قادر نیست مثل این قرآن را بیاورد.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۴۴۸.</ref> و این تحدی عام است. یعـنی خطـاب به همه انسان‌ها اعم از همعصران پیامبر(ص) و اعم از عربها و همه ادوار و همه سرزمین‌هاست.<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۴۷.</ref> تحدی را مهم‌ترین دلیل بر اعجاز قرآن کریم می‌دانند.<ref>معرفت، شیخ محمد هادی، قم، دانشگاه مفید، ۱۳۹۵ش، ص۳۵۱.</ref>

قرآن کریم، در پنج سوره مکی و مدنی، منکران رسالت و حقانیت قرآن را به آوردن مانندی برای این کتاب وحیانی، تحدّی کرده است. به رغم وحدت سیاق، گاهی به مجموعه قرآن، زمانی به ده سوره، یک سوره یا حتی به کلامی چون قرآن، تحدّی صورت پذیرفته است. در پنج آیه، مستقیم یا غیرمستقیم تحدی کرده است. با وجود مشابهت مضمون آیات تحدی، که از اواخر دوران مکه تا اوایل دوران هجرت نازل شده است، بین آنها تفاوت‌هایی نیز دیده می‌شود. گاهی به مجموعه قرآن تحدّی شده است، زمانی به ده سوره، جایی به یک سوره و در آیه‌ای به سخنی مانند قرآن.<ref>قاضی زاده کاظم، بررسی سیر نزولی تحدی در آیات قرآن، پژوهش‌های قرآنی، شماره ۳.</ref>

قرآن نشان می‌دهد که از همان ابتدای نزول- یعنی از دوران مکه- به اصطلاح متکلمین، متحدی بوده است یعنی از آن اوّلی که نازل شده است مقرون به این دعوا بوده است که این کلام کلام فوق بشری است، این کلام کلام غیرقابل تقلید است و مردم را به مبارزه طلبیده است، نه تنها مردم آن محیط و مردم آن عصر را، بلکه مردم همه زمان‌ها.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۴۴۸.</ref>

کفـار مکه وقتی که با دعوت پیامبر(ص) و کلام الهی روبه‌رو شدند، یا از استماع آن خودداری می‌کردند و دیگران را هم بازمی‌داشتند (فصلت، ۲۶) یا می‌گفتند این جز سخن انسان نیست. (مدثر، ۲۵) یا می‌گفتند اگر می‌خواستیم همانند این می‌گفتیم. این جز افسانه‌های پیشینیان [اساطیرالاولین] نیست. (انفال، ۳۱) در اینجاست که خداوند تحدی می‌فرماید. یعـنی از منکران و معاندان می‌خواهد که اگر قرآن را غیر وحیانی و غیر الهی می‌دانند نظیری برای آن بیاورند.<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۴۶.</ref>