پرش به محتوا

مفتاح الفلاح: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۴۶۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۳
خط ۵: خط ۵:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
مفتاح الفلاح اثر شیخ بهائی کتابی به زبان عربی درباره دعا و آداب اسلامی است.
مفتاح الفلاح اثر شیخ بهائی کتابی به زبان عربی درباره دعا و آداب اسلامی است. این کتاب به دلیل حسن تألیف، ایجاز، صحت و اعتبار مطالب و جایگاه علمی و عملی مؤلف آن از همان ابتدای تألیف مورد اقبال عام و خاص قرار گرفت. ملا حسینقلی همدانی، فقیه و عارف شیعه، کتاب مفتاح الفلاح را برای عمل‌کردن در سیر و سلوک اخلاقی و عرفانی توصیه می‌کرده است.
 
شیخ بهائی کتاب مفتاح الفلاح را به خواهش گروهی از مؤمنان که از او می‌خواهند تا کتابی درباره واجبات، مستحبات و سایر آدابی که یک مؤمن باید مراعات کند تألیف کند، به نگارش در می‌آورد. کتاب مفتاح الفلاح، برخلاف سایر کتاب‌های ادعیه، تنها به ذکر ادعیه و آداب بسنده نکرده، بلکه مؤلف کتاب در بسیاری از موارد، بعد یا قبل از ذکر دعا، تحقیق کوتاه و فشرده‌ای درباره زمان یا معانی یا اختلاف و تعارض روایات دعا ارائه کرده که از مواضع قابل توجه این کتاب به‌شمار می‌رود. هیچ کدام از روایات کتاب مفتاح الفلاح همراه با سند نیستند؛ ولی در مواردی مؤلف منبع روایت را ذکر و گاه وضعیت سند آن را نیز مشخص کرده است.
 
شیخ بهائی مفتاح الفلاح را، بر اساس گردش ساعات روز، در شش باب تألیف کرده است


== جایگاه ==
== جایگاه ==
خط ۲۱: خط ۲۵:
شهرت علمی و موقعیت اجتماعی شیخ بهائی شاگردان بسیاری را جذب مجلس درس او کرد که مشهورترین آنها علامه مجلسی، فیض کاشانی، ملاصدرا، ملا صالح مازندرانی.<ref>ملازاده، «بهاءالدین عاملی»، ج۴، ص۶۶۴.</ref> شیخ بهائی در رشته‌های مختلف علوم اسلامی، ادبی، نجوم، ریاضی و علوم غریبه تخصص داشت و تألیفات بسیاری از او در این علوم به جای مانده است؛ از جمله مهم‌ترین آثار او می‌توان به جامع عباسی در فقه، زبدة الاصول در اصول فقه، الاعتقادیة در اعتقادات، مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین در علوم قرآنی، اسرار البلاغة در علوم ادبی، خلاصة الحساب و الهندسة در ریاضیات و احکام النظر الی کتف الشاة در علوم غریبه اشاره کرد. از دیگر آثار او می‌توان به کشکول به زبان عربی و مثنوی‌های فارسی او چون نان و حلوا و شیر و شکر اشاره کرد.<ref>ملازاده، «بهاءالدین عاملی»، ج۴، ص۶۶۷-۶۷۱؛ نیز: برای اطلاع از فهرستی از آثار او ن.ک: بهائی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح، تحقیق سید مهدی‌ رجایی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۵ق، مقدمه محقق، ص۹-۱۲.</ref>
شهرت علمی و موقعیت اجتماعی شیخ بهائی شاگردان بسیاری را جذب مجلس درس او کرد که مشهورترین آنها علامه مجلسی، فیض کاشانی، ملاصدرا، ملا صالح مازندرانی.<ref>ملازاده، «بهاءالدین عاملی»، ج۴، ص۶۶۴.</ref> شیخ بهائی در رشته‌های مختلف علوم اسلامی، ادبی، نجوم، ریاضی و علوم غریبه تخصص داشت و تألیفات بسیاری از او در این علوم به جای مانده است؛ از جمله مهم‌ترین آثار او می‌توان به جامع عباسی در فقه، زبدة الاصول در اصول فقه، الاعتقادیة در اعتقادات، مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین در علوم قرآنی، اسرار البلاغة در علوم ادبی، خلاصة الحساب و الهندسة در ریاضیات و احکام النظر الی کتف الشاة در علوم غریبه اشاره کرد. از دیگر آثار او می‌توان به کشکول به زبان عربی و مثنوی‌های فارسی او چون نان و حلوا و شیر و شکر اشاره کرد.<ref>ملازاده، «بهاءالدین عاملی»، ج۴، ص۶۶۷-۶۷۱؛ نیز: برای اطلاع از فهرستی از آثار او ن.ک: بهائی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح، تحقیق سید مهدی‌ رجایی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۵ق، مقدمه محقق، ص۹-۱۲.</ref>


== علت تألیف و خصوصیات ==
== علت تألیف و ویژگی‌ها ==
شیخ بهائی کتاب مفتاح الفلاح را در اثر خواهش گروهی از مؤمنان که از او می‌خواهند تا کتابی درباره واجبات، مستحبات و سایر آدابی که یک مؤمن باید مراعات کند تألیف کند، به نگارش در می‌آورد.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۴۱.</ref> شیخ بهایی در اوایل دهه سوم ماه صفر ۱۰۲۵ق از نوشتن این کتاب در شهر گنجه فراغت می‌یابد.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۸۰۰.</ref>
شیخ بهائی کتاب مفتاح الفلاح را به خواهش گروهی از مؤمنان که از او می‌خواهند تا کتابی درباره واجبات، مستحبات و سایر آدابی که یک مؤمن باید مراعات کند تألیف کند، به نگارش در می‌آورد.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۴۱.</ref> شیخ بهایی در اوایل دهه سوم ماه صفر ۱۰۲۵ق از نوشتن این کتاب در شهر گنجه فراغت می‌یابد.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۸۰۰.</ref>


از نظر محققان، کتاب مفتاح الفلاح، برخلاف سایر کتاب‌های ادعیه، تنها به ذکر ادعیه و آداب بسنده نکرده، بلکه مؤلف کتاب در بسیاری از موارد، بعد یا قبل از ذکر دعا، تحقیق کوتاه و فشرده‌ای درباره زمان یا معانی یا اختلاف و تعارض روایات دعا ارائه کرده که از مواضع قابل توجه این کتاب به‌شمار می‌رود.<ref>مدنی بجستانی، سید محمود، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۹۲۴.  </ref>
از نظر محققان، کتاب مفتاح الفلاح، برخلاف سایر کتاب‌های ادعیه، تنها به ذکر ادعیه و آداب بسنده نکرده، بلکه مؤلف کتاب در بسیاری از موارد، بعد یا قبل از ذکر دعا، تحقیق کوتاه و فشرده‌ای درباره زمان یا معانی یا اختلاف و تعارض روایات دعا ارائه کرده که از مواضع قابل توجه این کتاب به‌شمار می‌رود.<ref>مدنی بجستانی، سید محمود، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۹۲۴.  </ref>
خط ۷۵: خط ۷۹:
تا کنون بیش از ۳۰۰ نسخه خطی مفتاح الفلاح شناسایی شده است که ۱۳۷ نسخه آن مربوط به قرن یازدهم، ۷۰ نسخه مربوط به قرن دوازدهم، ۳۴ نسخه مربوط به قرن سیزدهم و ۹ نسخه هم مربوط به قرن چهاردهم است. ۴۸ نسخه هم تاریخ کتابت ندارد.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۱.</ref> نسخه‌هایی از این کتاب به خط مؤلف در کتابخانه  وزیری و کتابخانه ملک موجود است.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۱.</ref>  
تا کنون بیش از ۳۰۰ نسخه خطی مفتاح الفلاح شناسایی شده است که ۱۳۷ نسخه آن مربوط به قرن یازدهم، ۷۰ نسخه مربوط به قرن دوازدهم، ۳۴ نسخه مربوط به قرن سیزدهم و ۹ نسخه هم مربوط به قرن چهاردهم است. ۴۸ نسخه هم تاریخ کتابت ندارد.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۱.</ref> نسخه‌هایی از این کتاب به خط مؤلف در کتابخانه  وزیری و کتابخانه ملک موجود است.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۱.</ref>  


چاپ های متعددی از مفتاح الفلاح انجام شده است؛ از جمله:
چاپ‌های متعددی از مفتاح الفلاح انجام شده است؛<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۳.</ref> از جمله:


* چاپ سنگی بمبئی ۱۳۰۴ق.
* چاپ سنگی بمبئی ۱۳۰۴ق.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۳.</ref>
*
*چاپ سنگی تهران در قطع جیبی، به‌تصحیح شیخ علی یزدی در سال ۱۳۰۷ق.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۳.</ref>
*چاپ سربی در قطع جیبی در مصر در سال ۱۳۲۴ق.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۳.</ref>
*چاپ دارالاضواء بیروت در قطع جیبی در سال ۱۴۰۵ق.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۳.</ref>
*چاپ دفتر نشر فرهنگ اسلامی با تحقیق سید مهدی رجایی به همراه حواشی ملا اسماعیل خواجوی در سال ۱۴۱۵ق.<ref>ملکی، «کلید رستگاری»، ص۹۳.</ref>


=== منابع ===
=== منابع ===
trustworthy
۷٬۳۴۶

ویرایش