چله‌نشینی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''چله‌نشینی''' اصطلاحى عرفانى، معادل اربعین یا اربعینیه، به‌معناى خلوت‌نشینى سالک به‌مدت چهل روز، یا در چند دوره چهل‌روزه، برای تصفیه باطن از طریق ریاضت‌کشی است. به گفته عارفان و [[صوفیه|صوفیان]]، این مراسم دارای شرایطی مانند کم‌گویی، کم‌خوری و ذکر همیشگی و پیاپی است، که همه آنها باید زیر نظر استادی کامل انجام شود. حکمت چله‌نشینی برداشته‌شدن موانع برای رشد معنوی دانسته شده است.

برخی از عالمان و عارفان مانند [[شمس تبریزی]] و [[مولوی]]، با چله‌نشینی مخالفت کرده‌اند. مخالفانِ چله‌نشینی، آن را نوعی از [[رهبانیت]] دانسته‌اند که در آن انسان از [[اجتماع]] بشری غافل شده و به جای اصلاح خود و دیگران تنها به نجات خود می‌اندیشد.

چله‌نشینی اصطلاحى عرفانى، معادل اربعین یا اربعینیه، به‌معناى خلوت‌نشینى سالک به‌مدت چهل روز یا در چند دوره چهل روزه است. صوفیان غالباً براى خلوت‌گزیدن مدت زمان معینى نداشتند، ولى برخى از آنان دوره چهل روزه را ترجیح می‌دادند و این انتخاب را به حدیث معروفى از پیامبر(ص) مستند می‌کردند كه طبق آن هر كس كه چهل بامداد خود را براى خدا خالص كند، خدا چشمه‌هاى حكمت را از دل او بر زبانش جارى خواهد ساخت.<ref>کاشانی بیدختی، حسینعلی، «چله/ چله‌نشینی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱۲، ص۱۰۲.</ref>

عارفان و صوفیان مهم‌ترین خاصیت چله‌نشینی را تصفیه باطن و خلوص بر می‌شمرده‌اند؛ برای نمونه حافظ شیرازی در ابیاتی به این موضوع اشاره کرده است:

{{شعر|سحرگه ره روی در سرزمینی|همی‌ گفت این معما با قرینی|که ای صوفی شراب آنگه شود صاف|که در شیشه بماند اربعینی<ref>حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد، دیوان خواجه حافظ شیرازی، به‌اهتمام سید ابوالقاسم انجوی شیرازی، تهران، انتشارات جاویدان، ۱۳۵۸ش، ص۲۵۶</ref>

}}

برای عدد چهل در فرهنگ دینی و عرفانی در ظهور استعدادهای معنوی ویژگی‌های خاصی بر شمرده‌اند. برای رشد و کمال معنوی طی‌کردن چهل مرحله اساسی بر شمرده شده است. این موضوع از تعدادی از روایات و رخدادهای دینی برداشت شده است: از جمله اینکه تخمیر سرشت انسانی در ابتدای آفرینش چهل روز به طول انجامید؛ همچنین، اینکه میقات موسی در کوه طور، که سی روز بود، با رسیدن به چهل روز تکمیل شد. همچنین، اینکه قوم موسی پس از چهل سال سرگردانی در بیابان از رنج آن خلاص شدند؛ همچنین، اینکه پیامبر اسلام(ص) پس از چهل سال خودسازی شایستگی رسیدن به مقام نبوت را پیدا کرد.<ref>بحرالعلوم،‌ محمدمهدی بن مرتضی، رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم، شارح سید محمدحسین حسینی طهرانی، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی، ۱۴۱۸ق، ص۲۷-۳۰.</ref>

[[شمس تبریزی]] و [[مولوی]] هرچند در ابتدای سیر و سلوک خود به چله‌نشینی می‌پرداختند، اما در اواخر عمر با این کار مخالفت کردند.<ref>مصاحب، دایرة‌المعارف فارسی، ج۱، ذیل واژه.</ref>  همچنین، برخى صوفیان تأكید می‌كردند كه این رسم از محمدیان نیست و نوعى بدعت به‌شمار می‌رود.<ref>برای نمونه ن.ک: شمس تبریزی، شمس‌الدین محمد بن ملک‌داد، مقالات شمس تبریزی، تحقیق محمدعلی موحد،تهران، انتشارات خوارزمی، ۱۳۹۱ش،  ص۳۲۳.</ref> آنان رعایت حال مسكینان و رهاندن مظلومان از چنگ ظالمان را برای سالکان از هزاران خلوت چله بهتر می‌دانستند و بر آن بودند كه این رسوم اعتبارى ندارند و کار و تلاش است که سازنده و معتبر است.<ref>کاشانی بیدختی، «چله/ چله‌نشینی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، ج۱۲، ص۱۰۳.</ref> سعدی شیرازی در ابیاتی نقد خود به ترک اجتماع از طریق چله‌نشینی چنین بیان کرده است:

 

  | کیفیت =الف