نام‌گذاری فرزند عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب توسط معاویه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(ایجاد مدخل)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آيا به توصيه معاويه عبدالله بن جعفر بن ابيطالب نام فرزندش را معاويه گذاشت و در عوض آن از معاويه پول گرفت؟  
آيا به توصيه معاويه عبدالله بن جعفر بن ابي‌طالب نام فرزندش را معاويه گذاشت و در عوض آن از او پول گرفت؟  
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}به نظر مي‌رسد با توجّه به اينكه عبدالله بن جعفر مردي كريم و بخشنده بوده و از طرفي قائل بوده كه حق ايشان در دست معاويه است و بايد از او گرفته شود با پيشنهاد معاويه موافقت مي‌كند و نام فرزندش را معاويه مي‌گذارد تا از اين طريق حق خويش و مردم را از او بگيرد و در بين مردم خرج كند.
«عبدالله بن جعفر بن ابيطالب» پسر عمو و همسر زينب كبري سلام الله عليها است. نام مادرش اسماء بنت عميس است. او از شخصيتهای بزرگ و بلند مرتبه بود و ارادت خاصّي به اهل بيت عليهم السّلام داشت. كرامت و بخشندگي او زبانزد خاصّ و عام بود. امّا در جواب به سؤال مذكور ابتدا بايد چند نكته را به عنوان مقدمه ذكر كرد.  


نكته اول: عبدالله بن جعفر فرزندي به نام معاويه داشته است. و اين مطلب در كتاب‌هاي بسياري ذكر شده است. ابن قتيبه نيز در المعارف نام يكي از فرزندان عبدالله را معاويه ذكر مي‌كند.<ref>ابن قتيبه، المعارف، چاپ اول، قم، منشورات الشريف الرضي، ۱۳۷۳ ش، ص۲۰۷.</ref> ابن حجر عسقلاني نيز در الاصابه نام يكي از فرزندان او را معاويه مي‌نويسد.<ref>ابن حجر عسقلاني، الاصابه في تمييز الصحابه، چاپ اول، جلد ۴، بيروت، دار الجيل، ۱۴۱۲،ص ۴۰.</ref> شيخ جعفر نقدي در كتاب حياه السيده زينب(س) نام يكي از فرزندان عبدالله بن جعفر را معاويه ذكر مي‌كند.<ref>شيخ جعفر نقدي، حياه السيده زينب، چاپ اول، بيروت، مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، ۱۴۱۹هـ، ص۱۰۸.</ref> علاوه بر اين در منابع ديگري هم اين مطلب ذكر شده است كه به مناسبت در بحث به آن اشاره خواهد شد.<ref>علاوه بر اينكه قيام عبدالله بن معاويه بن جعفر بن ابيطالب بر ضدّ بني اميه در كوفه مشهور است.</ref> همچنین قیام عبدالله بن معاویه بن جعفر اب ی طالب علیه امویان درمنابع ذکر شده است.
== وجود تاریخی معاویه بن عبدالله ==
عبدالله بن جعفر بن ابي‌طالب پسر عمو و همسر حضرت زينب(س) است. نام مادرش اسماء بنت عميس است. او از شخصيت‌های بزرگ و بلند مرتبه بود و ارادت خاصّي به اهل‌بيت(ع) داشت. كرامت و بخشندگي او زبان‌زد خاص و عام بود.  


نكته دوم اينكه معاويه بن عبدالله بن جعفر از فرزندان حضرت زينب سلام الله عليها ـنبوده است. عبدالله همسران ديگري نيز داشته است و معاويه از يكي ديگر از همسران عبدالله متولّد شده است. به گفته برخی از منابع عبدالله بن جعفر از حضرت زينب سلام الله عليها داراي چهار پسر به نام‌هاي علي، عون الاكبر، محمّد و عباس و يك دختر به نام امّ‌كلثوم بوده است.<ref>عباسقلي خان سپهر، ناسخ التواريخ، حضرت زينب(س) ، جلد ۲، تهران، كتابفروشي اسلاميه، ۱۳۴۶هـ ش، ص۵۸۰.</ref> اعلام الوري فرزندان عدالله از زينب كبري را علي و جعفر و عون الاكبر و امّ كلثوم بر می شمارد. در نور الابصار نيز به اين تزويج و تولد علي و جعفر و عون الاكبر و عباس و محمّد و ام‌ّكلثوم اشاره مي‌كند.<ref>همان، ص۵۸۰.</ref> در همين كتاب در ذكر نام فرزندان عبدالله بن جعفر آمده است:«... و ديگر معاويه و اسحاق و اسماعيل و قثم و عباس و ام‌عون كه از مادرهاي ديگرند»<ref>همان، ص۶۵۰.</ref>
طبق منابع تاریخی عبدالله بن جعفر فرزندي به نام معاويه داشت و اين مطلب در كتاب‌هاي بسياري ذكر شده است؛ از جمله ابن قتيبه در المعارف،<ref>ابن قتيبه، المعارف، چاپ اول، قم، منشورات الشريف الرضي، ۱۳۷۳ش، ص۲۰۷.</ref> ابن حجر عسقلاني در الاصابه<ref>ابن حجر عسقلاني، الاصابه في تمييز الصحابه، بيروت، دار الجيل، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص ۴۰.</ref> و همچنین شيخ جعفر نقدي در كتاب حياه السيده زينب(س)<ref>شيخ جعفر نقدي، حياه السيده زينب، چاپ اول، بيروت، مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، ۱۴۱۹قـ، ص۱۰۸.</ref> نام يكي از فرزندان عبدالله را معاويه ذكر کرده‌اند. همچنین قیام عبدالله بن معاویه بن جعفر ابی‌طالب علیه امویان درمنابع بازتاب داشته است.


امّا در رابطه با اينكه عبدالله بن جعفر به توصيه معاويه نام فرزندش را معاويه گذاشته باشد، اين مطلب در برخي از كتاب‌ها ذكر شده است. به عنوان نمونه ابوالفرج اصفهاني در كتاب الاغاني مي‌نويسد: «كنيت عبدالله بن جعفر، ابومعاويه است چون زماني كه معاويه بن عبدالله متولد گرديد، عبدالله نزد معاويه بود و از ولادت فرزندش بشارت آوردند. عبدالله نيز اين مطلب را به معاويه گفت. معاويه گفت: اين پسرت را معاويه نام كن، و صد هزار درهم در ازايش بگيرد عبدالله قبول كرد و آن دراهم را مأخوذ داشت»<ref>همان، ص۶۵۰ به نقل از الاغاني.</ref> جرجي زيدان نيز در تاريخ تمدن اسلام مي‌نويسد: عبدالله بن جعفر پسري پيدا كرد. معاويه صد هزار درهم براي او فرستاد و خواهش كرد نام آن را معاويه بگذارد. عبدالله آن شرط را پذيرفت.<ref>جرجي زيدان، تاريخ تمدن اسلامي، جلد ۵، ترجمه جواهر كلام، تهران، اميركبير، ۱۳۳۶، ص۱۶۴.</ref>  
== از فرزندان همسر دیگر ==
معاويه بن عبدالله بن جعفر از فرزندان حضرت زينب(س) نبود. عبدالله همسران ديگري نيز داشته است و معاويه از يكي ديگر از همسران عبدالله متولّد شده است. به گفته برخی از منابع عبدالله بن جعفر از حضرت زينب(س) داراي چهار پسر به نام‌هاي علي، عون الاكبر، محمّد و عباس و يك دختر به نام امّ‌كلثوم بود.<ref>عباسقلي خان سپهر، ناسخ التواريخ، حضرت زينب(س) ، جلد ۲، تهران، كتابفروشي اسلاميه، ۱۳۴۶ش، ص۵۸۰.</ref> اعلام الوري فرزندان عبدالله از زينب كبري را علي، جعفر، عون الاكبر و امّ كلثوم بر می‌شمارد. در نور الابصار نيز به اين ازدواج و تولد علي، جعفر، عون الاكبر، عباس، محمّد و ام‌ّكلثوم اشاره مي‌كند.<ref>عباسقلي خان سپهر، ناسخ التواريخ، حضرت زينب(س) ، جلد ۲، تهران، كتابفروشي اسلاميه، ۱۳۴۶ش، ص۵۸۰.</ref> در همين كتاب در ذكر نام فرزندان عبدالله بن جعفر آمده است که معاويه، اسحاق، اسماعيل، قثم، عباس و ام‌عون از مادرهاي ديگر متولد شدند.<ref>عباسقلي خان سپهر، ناسخ التواريخ، حضرت زينب(س) ، جلد ۲، تهران، كتابفروشي اسلاميه، ۱۳۴۶ش، ص۶۵۰.</ref>


شيخ عباس قمي مي‌نويسد: عبدالله بن جعفر بيست پسر و به قولي بيست و چهار پسر داشته از جمله معاويه بن عبدالله بن جعفر كه وصي پدرش عبدالله بوده است. عبدالله بن جعفر به خواهش معاويه نام پسرش را معاويه گذاشت.<ref>شيخ عباس قمي، منتهي الآمال، ج۱، تهران، كتابفروشي اسلاميه، سال ۱۳۳۸ هـ ش، ص۲۰۵.</ref> امّا به چه علّت عبدالله بن جعفر راضي شده است كه نام فرزندش را معاويه بگذارد؟
== توصیه معاویه ==
در برخي از كتاب‌ها به نام‌گذاری فرزند عبدالله بن جعفر توسط معاويه اشاره شده است. ابوالفرج اصفهاني در كتاب الاغاني مي‌نويسد: «كنيه عبدالله بن جعفر، ابومعاويه بود؛ چون زماني كه معاويه بن عبدالله متولد گرديد، عبدالله نزد معاويه بود و از ولادت فرزندش بشارت آوردند. معاويه گفت: نام پسرت را معاويه بگذار و در ازایش صد هزار درهم بگير. عبدالله قبول كرد و سکه‌ها را دریافت نمود.<ref>عباسقلي خان سپهر، ناسخ التواريخ، حضرت زينب(س) ، جلد ۲، تهران، كتابفروشي اسلاميه، ۱۳۴۶ش، ص۶۵۰ به نقل از الاغاني.</ref> جرجي زيدان نيز در تاريخ تمدن اسلام آورده است: عبدالله بن جعفر صاحب پسري شد. معاويه صد هزار درهم براي او فرستاد و خواهش كرد نام آن را معاويه بگذارد. عبدالله آن شرط را پذيرفت.<ref>جرجي زيدان، تاريخ تمدن اسلامي، ترجمه جواهر كلام، تهران، اميركبير، ۱۳۳۶ش، جلد ۵، ص۱۶۴.</ref>


به نظر مي‌رسد اعتقاد عبدالله بر این امر که كه حق اهل بيت عليهم السّلام در نزد معاويه است و بايد با روشي مسالمت‌آميز اين حق را از او گرفت باعث این رویکرد شده است. در همين رابطه خود عبدالله بن جعفر به معاويه مي‌گويد: «سوگند به خداي اگر نه آن بودي كه خداي حق ما را به دست تو افكنده است، هرگز به ديدار تو رهسپار نمي‌شديم.»<ref>همان، جلد ۲، ص۶۲۴.</ref> در منابع تاريخي آمده است كهعبدالله به نزد معاويه و حتّي به نزد يزيد مي‌رفت و از آنها پول مي‌گرفت و در مدينه به هر كس محتاج بود مي‌داد. در همين رابطه در ناسخ التواريخ آمده است: «چون معاويه بمرد و يزيد بر مسند امارت بنشست، عبدالله بن جعفر نزد وي رفت وگفت: پدرت هر سال هزار بار هزار درهم مرا عطا كرد و صله رحم به جا گذاشتي (بجا مي‌آورد) ... يزيد دستور داد مبلغ هنگفتي به او بخشيدند. يكي از حاضران چون اين مبلغ خطير را بديد به يزيد گفت: آيادر حق يك نفر چنين مبلغي بزرگ را در هر سال برقرار داشتي يزيد گفت: واي بر تو من اين مال را به مردم مدينه عطا كردم، چه در دست عبدالله به عاريت باشد و همه را به مردم بخشد.»<ref>همان، ج۲، ص۶۲۴.</ref>  
شيخ عباس قمي مي‌نويسد: عبدالله بن جعفر بيست پسر و به قولي بيست و چهار پسر داشته از جمله معاويه بن عبدالله بن جعفر كه وصي پدرش عبدالله بوده است. عبدالله بن جعفر به خواهش معاويه نام پسرش را معاويه گذاشت.<ref>شيخ عباس قمي، منتهي الآمال، تهران، كتابفروشي اسلاميه، ۱۳۳۸ش، ج۱، ص۲۰۵.</ref>  


نتيجه‌گيري: به نظر مي‌رسد با توجّه به اينكه عبدالله بن جعفر مردي كريم و بخشنده بوده و از طرفي قائل بوده كه حق ايشان در دست معاويه است و بايد از او گرفته شود با پيشنهاد معاويه موافقت مي‌كند و نام فرزندش را معاويه مي‌گذارد تا از اين طريق حق خويش و مردم را از او بگيرد و در بين مردم خرج كند.  
== علت قبول توصیه معاویه ==
{{پایان پاسخ}}
گفته شده است که عبدالله به حقانیت اهل‌بيت(ع) و غصب خلافت توسط معاويه ایمان داشت و معتقد بود که باید با روشي مسالمت‌آميز اين حق را از او گرفت. همین امر سبب شد تا چنین رویکردی را در قبال معاویه اتخاذ کند. در اين رابطه عبدالله بن جعفر به معاويه گفت: «سوگند به خدا اگر نه آن بودي كه خداي حق ما را به دست تو افكنده است، هرگز به ديدار تو رهسپار نمي‌شديم.»<ref>شيخ عباس قمي، منتهي الآمال، تهران، كتابفروشي اسلاميه، ۱۳۳۸ش، ج۲، ص۶۲۴.</ref>


در منابع تاريخي آمده است كه عبدالله نزد معاويه و حتي يزيد مي‌رفت و از آنها پول مي‌گرفت و در مدينه به نیازمندان مي‌داد. در همين رابطه در ناسخ التواريخ آمده است: «چون معاويه مرد و يزيد بر مسند امارت نشست، عبدالله بن جعفر نزد وي رفت و گفت: پدرت هر سال هزار بار هزار درهم به من عطا می‌كرد... يزيد مبلغ هنگفتي را به او بخشيد. يكي از حاضران به يزيد گفت: آيا برای يک نفر چنين مبلغي زیاد نیست؟ يزيد گفت: واي بر تو من اين مال را به مردم مدينه عطا كردم، این مبلغ در دست عبدالله به صورت عاريه خواهد ماند و همه را به مردم خواهد بخشد.»<ref>شيخ عباس قمي، منتهي الآمال، تهران، كتابفروشي اسلاميه، ۱۳۳۸ش، ج۲، ص۶۲۴.</ref>
==منابع==
==منابع==
<references />
<references />
۶۰۲

ویرایش