۶۰۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
[[کنیه]] حسین بن علی(ع) [[کنیه اباعبدالله برای امام حسین(ع)|اباعبدالله]] بود.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷؛ ابنابیشیبه، المصنَّف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۶۵؛ ابنقتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ج۱، ص۲۱۳.</ref> و با القابی چون سید شباب أهل الجنة (سرور جوانان اهل بهشت) زکیّ، طیّب، وفیّ، سیّد، التابع لمرضاة الله شناخته میشود<ref>ابنابیالثلج، تاریخ الائمه، ۱۴۰۶ق، ص۲۸؛ ابنطلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۰۲ق، ج۲، ص۳۷۴؛ برای فهرستی از القاب امام حسین(ع) نگاه کنید به: ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۸۶.</ref> [[مراد از «ثار» در زیارت عاشورا|ثارالله]]، [[منظور از «کشته شده اشکها» در زیارت اربعین|قتیل العبرات]]<ref>ابنقولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ق، ص۱۷۶.</ref> و [[سیدالشهداء]]<ref>نگاه کنید به: حِمْیری، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۹۹ـ۱۰۰؛ ابنقولویه، کامل الزیارات، ۱۴۱۷ق، ص۲۱۶ـ۲۱۹؛ شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۹-۵۰.</ref> از القاب دیگری است که در [[زیارتنامه|زیارتنامهها]] برای او ذکر شده است. | [[کنیه]] حسین بن علی(ع) [[کنیه اباعبدالله برای امام حسین(ع)|اباعبدالله]] بود.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷؛ ابنابیشیبه، المصنَّف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۶۵؛ ابنقتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ج۱، ص۲۱۳.</ref> و با القابی چون سید شباب أهل الجنة (سرور جوانان اهل بهشت) زکیّ، طیّب، وفیّ، سیّد، التابع لمرضاة الله شناخته میشود<ref>ابنابیالثلج، تاریخ الائمه، ۱۴۰۶ق، ص۲۸؛ ابنطلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۰۲ق، ج۲، ص۳۷۴؛ برای فهرستی از القاب امام حسین(ع) نگاه کنید به: ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۸۶.</ref> [[مراد از «ثار» در زیارت عاشورا|ثارالله]]، [[منظور از «کشته شده اشکها» در زیارت اربعین|قتیل العبرات]]<ref>ابنقولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ق، ص۱۷۶.</ref> و [[سیدالشهداء]]<ref>نگاه کنید به: حِمْیری، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۹۹ـ۱۰۰؛ ابنقولویه، کامل الزیارات، ۱۴۱۷ق، ص۲۱۶ـ۲۱۹؛ شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۹-۵۰.</ref> از القاب دیگری است که در [[زیارتنامه|زیارتنامهها]] برای او ذکر شده است. | ||
===همسران و فرزندان=== | ===همسران و فرزندان=== | ||
نوشتار اصلی | {{نوشتار اصلی|فهرست همسران و فرزندان امام حسین(ع)}} | ||
[[شهربانو]] نام یکی از همسران امام دانسته شده است وی دختر یزدگرد پادشاه ساسانی و مادر [[امام سجاد(ع)]] قلمداد شده است. محققان معاصر در نسب شهربانو تردید دارند.<ref>نگاه کنید به: مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۱-۱۳۳؛ شریعتی، تشیع علوی و تشیع صفوی، ۱۳۷۷ش، ص۹۱؛ دهخدا، لغت نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، '''ص...'''؛ شهیدی، زندگانی علی ابن الحسین(ع)، ۱۳۶۵ش، ص۱۲.</ref> | [[شهربانو]] نام یکی از همسران امام دانسته شده است وی دختر یزدگرد پادشاه ساسانی و مادر [[امام سجاد(ع)]] قلمداد شده است. محققان معاصر در نسب شهربانو تردید دارند.<ref>نگاه کنید به: مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۱-۱۳۳؛ شریعتی، تشیع علوی و تشیع صفوی، ۱۳۷۷ش، ص۹۱؛ دهخدا، لغت نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، '''ص...'''؛ شهیدی، زندگانی علی ابن الحسین(ع)، ۱۳۶۵ش، ص۱۲.</ref> | ||
خط ۳۵: | خط ۳۴: | ||
برخی منابع [[اهل سنت]] به حضور ایشان به همراه برادرش در برخی از فتوحات چون افریقیه در سال ۲۶ق<ref>ابنخلدون، العبر، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴.</ref> و [[طبرستان]] در سال ۳۰ق<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق. ج۴، ص۲۶۹.</ref> اشاره کردهاند، اما چنین گزارشهایی در منابع شیعه نیامده است. برخی از پژوهشگران شیعه چون [[جعفر مرتضی عاملی]]، اینگونه گزارشها را ساختگی دانستهاند.<ref>جعفر مرتضی، الحیاة السیاسیة للامام الحسن، دارالسیرة، ص۱۵۸.</ref> | برخی منابع [[اهل سنت]] به حضور ایشان به همراه برادرش در برخی از فتوحات چون افریقیه در سال ۲۶ق<ref>ابنخلدون، العبر، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴.</ref> و [[طبرستان]] در سال ۳۰ق<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق. ج۴، ص۲۶۹.</ref> اشاره کردهاند، اما چنین گزارشهایی در منابع شیعه نیامده است. برخی از پژوهشگران شیعه چون [[جعفر مرتضی عاملی]]، اینگونه گزارشها را ساختگی دانستهاند.<ref>جعفر مرتضی، الحیاة السیاسیة للامام الحسن، دارالسیرة، ص۱۵۸.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران}} | |||
یکی دیگر از گزارشها که از امام حسین(ع) سخن به میان آمده است، جریان شورش بر علیه عثمان و کشته شدن خلیفه است. امام به همراه بردارش امام حسن(ع) به رغم ناخرسندی از عملکرد خلیفه به حفاظت از خانه عثمان پرداختند.<ref>ابنقتیبه، الامامه و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۵۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۵۵۸.</ref> این گزارش موافقان و مخالفانی در بین محققان شیعه داشته است.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۳۳۱-۳۳۲.</ref> [[سید مرتضی]] پس از تردید در فرستادن حسنین(ع) توسط امیرالمؤمنین(ع)، علت آن را جلوگیری از قتل عمدی او و رساندن آب و غذا به خانواده او میداند، نه جلوگیری از برکناری عثمان از خلافت، چرا که او به جهت کارهای ناروایش مستحق خلع از خلافت بود.<ref>سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۲۴۲.</ref> | یکی دیگر از گزارشها که از امام حسین(ع) سخن به میان آمده است، جریان شورش بر علیه عثمان و کشته شدن خلیفه است. امام به همراه بردارش امام حسن(ع) به رغم ناخرسندی از عملکرد خلیفه به حفاظت از خانه عثمان پرداختند.<ref>ابنقتیبه، الامامه و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۵۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۵۵۸.</ref> این گزارش موافقان و مخالفانی در بین محققان شیعه داشته است.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۳۳۱-۳۳۲.</ref> [[سید مرتضی]] پس از تردید در فرستادن حسنین(ع) توسط امیرالمؤمنین(ع)، علت آن را جلوگیری از قتل عمدی او و رساندن آب و غذا به خانواده او میداند، نه جلوگیری از برکناری عثمان از خلافت، چرا که او به جهت کارهای ناروایش مستحق خلع از خلافت بود.<ref>سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۲۴۲.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|دفاع امام حسن(ع) و امام حسین(ع) از خانه عثمان}} | |||
===دوران حکومت امام علی(ع)=== | ===دوران حکومت امام علی(ع)=== | ||
خط ۵۹: | خط ۵۸: | ||
==== موضعگیری در برابر اقدامات معاویه ==== | ==== موضعگیری در برابر اقدامات معاویه ==== | ||
{{همچنین ببینید|قیام نکردن امام حسین(ع) در زمان معاویه}} | |||
طبق منابع تاریخی امام حسین(ع) بر علیه حکومت معاویه، اقدامی نکرد، اما برخی از تاریخپژوهان با تکیه بر پارهای شواهد و گفتگوهای بین آنها معتقدند که امام(ع) از نظر سیاسی، مشروعیت معاویه را نپذیرفت.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.</ref> و در برخی موارد با سیاستهای معاویه به مخالفت میپرداخت. | طبق منابع تاریخی امام حسین(ع) بر علیه حکومت معاویه، اقدامی نکرد، اما برخی از تاریخپژوهان با تکیه بر پارهای شواهد و گفتگوهای بین آنها معتقدند که امام(ع) از نظر سیاسی، مشروعیت معاویه را نپذیرفت.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.</ref> و در برخی موارد با سیاستهای معاویه به مخالفت میپرداخت. | ||
خط ۸۵: | خط ۸۱: | ||
طبق پارهای از گزارشها امام حسین(ع) با خبردار شدن از توطئهای که برای کشتن او در مکه طراحی شده بود، برای حفظ حرمت مکه، این شهر را به سمت عراق ترک کرد.<ref>ابن سعد، الطبقات الكبرى، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۴۵۰؛ ابنکثیر، البدایة و النهایة، دار الفكر، ج۸، ص۱۵۹ و ۱۶۱.</ref> | طبق پارهای از گزارشها امام حسین(ع) با خبردار شدن از توطئهای که برای کشتن او در مکه طراحی شده بود، برای حفظ حرمت مکه، این شهر را به سمت عراق ترک کرد.<ref>ابن سعد، الطبقات الكبرى، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۴۵۰؛ ابنکثیر، البدایة و النهایة، دار الفكر، ج۸، ص۱۵۹ و ۱۶۱.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|فعالیتهای سیاسی امام حسین(ع) قبل از قیام}} | |||
=== واقعه کربلا === | === واقعه کربلا === | ||
خط ۹۵: | خط ۹۳: | ||
جنگ در صبح [[روز عاشورا]] آغاز شد و پس از شهادت یاران و خویشاوندان امام(ع)،<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۸۰.</ref> خود نیز به میدان رفت و در عصرگاه همان روز شهادت رسید و [[شمر بن ذیالجوشن]]<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۲؛ خوارزمی، مقتلالحسین(ع)، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۴۱؛ طبرسی، اعلامالوری، ۱۳۹۰، ج۱، ص۴۶۹.</ref> و به نقلی [[سنان بن انس]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۴۵۰-۴۵۳؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸، ج۶، ص۴۴۱؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتلالطالبین، دار المعرفة، ص۱۱۸؛ مسعودی، مروجالذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۲.</ref> سر او را جدا کرد و در همان روز برای ابن زیاد فرستاده شد.<ref>بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۴۱۱؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۶.</ref> | جنگ در صبح [[روز عاشورا]] آغاز شد و پس از شهادت یاران و خویشاوندان امام(ع)،<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۸۰.</ref> خود نیز به میدان رفت و در عصرگاه همان روز شهادت رسید و [[شمر بن ذیالجوشن]]<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۲؛ خوارزمی، مقتلالحسین(ع)، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۴۱؛ طبرسی، اعلامالوری، ۱۳۹۰، ج۱، ص۴۶۹.</ref> و به نقلی [[سنان بن انس]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۴۵۰-۴۵۳؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸، ج۶، ص۴۴۱؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتلالطالبین، دار المعرفة، ص۱۱۸؛ مسعودی، مروجالذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۲.</ref> سر او را جدا کرد و در همان روز برای ابن زیاد فرستاده شد.<ref>بلاذری، انسابالاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۴۱۱؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۶.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|قاتل امام حسین(ع)}} | |||
اهل بیت امام حسین نیز پس از به اسارت درآمدن به [[کوفه]] و سپس [[شام]] فرستاده شدند.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۶.</ref> | اهل بیت امام حسین نیز پس از به اسارت درآمدن به [[کوفه]] و سپس [[شام]] فرستاده شدند.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۶.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|مدت اسارت اهلبیت(ع) پس از واقعه کربلا}} | |||
[[دفن امام حسین(ع) و شهدای کربلا|دفن پیکر امام حسین(ع) و یارانش]] روز [[۱۱ محرم|۱۱]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۵.</ref> یا [[۱۳ محرم]] توسط گروهی از [[بنی اسد]] و بنابر نقلی با حضور [[امام سجاد(ع)]] در محلِ شهادت انجام شد.<ref>مقرم، مقتل الحسین، ۱۴۲۶ق، ص۳۳۵-۳۳۶.</ref> | [[دفن امام حسین(ع) و شهدای کربلا|دفن پیکر امام حسین(ع) و یارانش]] روز [[۱۱ محرم|۱۱]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۵.</ref> یا [[۱۳ محرم]] توسط گروهی از [[بنی اسد]] و بنابر نقلی با حضور [[امام سجاد(ع)]] در محلِ شهادت انجام شد.<ref>مقرم، مقتل الحسین، ۱۴۲۶ق، ص۳۳۵-۳۳۶.</ref> | ||
خط ۱۰۸: | خط ۱۰۶: | ||
[[سید مرتضی]]<ref>سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ۱۴۰۹ق، ص۲۲۷-۲۲۸.</ref> و معاصرینی چون [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجفآبادی]] هدف امام از قیام را تشکیل حکومت عنوان کردهاند.<ref>صالحی نجفآبادی، شهید جاوید، ۱۳۸۷، ص۱۵۷-۱۵۸.</ref> چنانکه پیرامون هدف امام نظرات دیگری چون حفظ جان نیز ذکر شده است.<ref>اشتهاردی، هفت ساله چرا صدا درآورد؟، ۱۳۹۱، ص۱۵۴.</ref> | [[سید مرتضی]]<ref>سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ۱۴۰۹ق، ص۲۲۷-۲۲۸.</ref> و معاصرینی چون [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجفآبادی]] هدف امام از قیام را تشکیل حکومت عنوان کردهاند.<ref>صالحی نجفآبادی، شهید جاوید، ۱۳۸۷، ص۱۵۷-۱۵۸.</ref> چنانکه پیرامون هدف امام نظرات دیگری چون حفظ جان نیز ذکر شده است.<ref>اشتهاردی، هفت ساله چرا صدا درآورد؟، ۱۳۹۱، ص۱۵۴.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|قیام عاشورا حرکتی الهی یا به خواست مردم|آگاهی امام حسین(ع) از سرانجام قیام}} | |||
== واکنش شیعیان == | == واکنش شیعیان == | ||
خط ۱۳۵: | خط ۱۳۱: | ||
[[سیر تحول عزاداری]] | [[سیر تحول عزاداری]] | ||
{{همچنین ببینید|سیر تحول عزاداری}}{{همچنین ببینید|عزاداری برای امام حسین(ع) و آیه ۱۴۵ آلعمران}}{{همچنین ببینید|عزاداری امامان شیعه بر امام حسین(ع)}}{{همچنین ببینید|جزع و فزع در عزاداری برای امام حسین(ع)}} | |||
== حرم و حائر حسینی== | == حرم و حائر حسینی== | ||
خط ۱۵۱: | خط ۱۴۳: | ||
=== اربعین حسینی === | === اربعین حسینی === | ||
نوشتار اصلی | {{نوشتار اصلی|اربعین حسینی}} | ||
چهل روز بعد از شهادت امام حسین(ع) که '''اربعین حسینی''' یا '''[[روز اربعین]]''' نامیده میشود، بسیاری از شیعیان به [[زیارت]] مزار امام حسین(ع) میروند. طبق نقلهای تاریخی [[جابر بن عبدالله انصاری]]، در این روز بهعنوان اولین زائر<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱، ص۷۸۷.</ref> بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شده است. بنابر نقل [[لهوف]]، [[اسیران کربلا]] نیز در همان سال ۶۱ق و در مسیر بازگشت از [[شام]] به [[مدینه]]، در روز اربعین به زیارت شهدای کربلا رفتهاند.<ref>ابن طاووس، اللهوف، ۱۴۱۴ق، ص۲۲۵.</ref> | چهل روز بعد از شهادت امام حسین(ع) که '''اربعین حسینی''' یا '''[[روز اربعین]]''' نامیده میشود، بسیاری از شیعیان به [[زیارت]] مزار امام حسین(ع) میروند. طبق نقلهای تاریخی [[جابر بن عبدالله انصاری]]، در این روز بهعنوان اولین زائر<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱، ص۷۸۷.</ref> بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شده است. بنابر نقل [[لهوف]]، [[اسیران کربلا]] نیز در همان سال ۶۱ق و در مسیر بازگشت از [[شام]] به [[مدینه]]، در روز اربعین به زیارت شهدای کربلا رفتهاند.<ref>ابن طاووس، اللهوف، ۱۴۱۴ق، ص۲۲۵.</ref> | ||
ویرایش